ETMDE LME VE DEERLENDRME Yrd Do Dr Lokman

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. Lokman AKBAY Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi - Ölçme ve Değerlendirme ABD

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri Konu Başlıkları • Alternatif Ölçme Araçları • Ödev • Proje 2

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Ödev ve Türleri • Okul dışı saatlerde yapılması için öğrencilere verilen görevlere ödev adı verilir (Cooper 1989) • Ödev Türleri: 1) Alıştırmalar: Bir davranış yada beceri kazandırıldıktan sonra, kazanımları veya becerileri pekiştirme ve desteklemek amacıyla verilen ödevlerdir 2) Hazırlık ödevleri: Bir konu öğretilmeden önce ön koşul bilgileri ve öğrenmeleri sağlamak amacıyla verilen ödevlerdir 3) Geliştirici ödevler: Bilgi ve becerilerin yeni durumlar üzerinde uygulamalarını sağlamak amacıyla verilen ödevlerdir 4) Yaratıcı ödevler: Geliştirici ödevlerin bir adım ötesidir, yani bir üst beceriyi geliştiren ödevlerdir 3

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları • • • Niçin Ödev? Öğrencilerin, velilerin ve toplumun beklentisini karşılamak Sınıf içi zamanı davranışları geliştirmek yerine başka şeylere (ör. yeni öğrenmelere) ayırmak Öz-disiplin, bağımsız düşünme ve sorumluluk duygusu kazandırmak Öğrencilerin kendilerine özgü ilgi alanlarını keşfetmelerine ve kendi beceri düzeylerinde çalışmalarına imkan tanımak Okul dışında da öğrenmenin gerçekleştiğini göstermek Velileri okula ve öğrencilere karşı ilgili olmaya ve sürece katmaya teşvik etmek 4

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları • • Ödevin olumlu yanları Öğrencilerin, akademik başarısını artırır Bağımsız çalışma becerilerini geliştirir Öğrenciler İyi çalışma teknikleri ve okul hakkında iyi tutumlar geliştirirler Karşılaşacakları problemleri çözmelerini ve başarılı olmalarını sağlar Doğru miktarda verilen ödev ödüllendirici ve eğlendirici olabilir Öğrenme sürecini hızlandırır ve zenginleştirir Velilerin öğrencilerin karşı eğitimine katılmasına yardımcı olur Veliler çocuğun okulda öğrenmekte olduklarıyla ilgili bilgi sahibi olurlar Evle okul arasında daha yakın bir ilişki kurulmasına katkı sağlar Üst düzey becerilen ölçülmesi için uygun tekniktir 5

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları • • Ödevin olumsuz yanları Öğrenciler kendini tekrar eden işlerle görevlendirildiklerinde sıkılırlar Aileyle, toplumla ya da program-dışı aktivitelerle geçirilecek zamanı kısıtlar Bu süreci, veliler, ödevleri kendileri yaparak, ödevi anlamayarak ya da yanlış yaparak engelleyebilirler Kopya çekmek ya da aldatmak gibi istenmeyen kişilik özelliklerinin oluşumunda etkili olabilir Çalışma ortamı ve materyallerin temini zor olabilir Ödevleri destekleyen ve desteklemeyen aileler arasındaki eşitsizlik öğrenciler arasında daha fazla eşitsizliğe meydan verir Verilecek puanların geçerliği düşüktür (kim tarafından nasıl yapıldı? ) Güvenirlik düşüktür (öğretmenin takdir hakkı fazladır) 6

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Proje, dersler için önemli olan ve öğrencilerin ilginç bulduğu etkinliklerle öğrencileri meşgul eden yoğun tecrübelerdir (Fleming, 2000) • Tipik bir proje 2 ile 8 hafta arasında sürer • Proje fikirleri öğretmen ya da öğrenciler tarafından bireysel ya da takım halinde belirlenir • Genellikle konular öğrenciler tarafından öğretmenin belirlediği listeden seçilir • Öğretmen, öğrencilerin çalışmalarına rehberlik edecek olan zaman çizelgesi ve planlamada öğrencilere yardım ederek gerekli olan yapıyı hazırlar • Projeler öğrencilere disiplinler arası bağlantı kurma, sosyal becerilerini geliştirme ve teknolojiyi kullanma gibi fırsatlar sunar 7

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Proje, proje temelli öğrenimin 6 özelliğini yansıtmalıdır 1) Problemin ve beklenen ürünün güncelliği 2) Akademik özen 3) Okul duvarları ötesindeki hayat ve çalışma bağlamına dayanan uygulamalı öğrenim 4) Öğrenciler tarafından yapılan aktif inceleme 5) Öğrencilerin yetişkinleri ve onların çalışmalarını daha iyi anlayabilmesi için yetişkin bağlantıları 6) Açık ölçüt kullanımı ve kendine değerlendirme yapısını içeren değerlendirme çalışmaları 8

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Proje kapsamında yeni bilgiyi edinme için yapılabilecek aktiviteler 9

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları • • • Ödev ve projelerde dikkat edilecek hususlar Soru ve konular öğrencilerin düzeyine uygun olmalı Her öğrenci veya gruba farklı sorular verilmeli Ödev konuları öğrencilerin ilgilerine göre verilmeli Kapsam açık ve net olarak ortaya konulmalı ve sınırlar iyi çizilmeli Yararlanılabilecek olası kaynaklar ve öğrencilerin kaynaklara nasıl ulaşabilecekleri belirtilmeli Puanlama yapılırken puanlama anahtarı (rubrik, kontrol listesi vs. ) hazırlanmalı ve puanlamalar bu anahtarlara göre yapılmalı 10

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Kontrol listesi (Check list) Gözlenecek davranışın varlığını bir işaret veya kelime ile gösterilmesine olanak veren araç tipidir (Turgut, 1977) Herhangi bir konu ya da beceriye ilişkin performansı oluşturan elementlerin ne kadarının öğrenci tarafından gösterildiğinin belirlenmesi için uygun bir tekniktir Performansın düzeyi ya da kriterlerin ne dereceye kadar sağlandığı hakkından bilgi vermezler (Moskal, 2004) Ör: Öğrencilerin alanlarıyla ilgili çoktan seçmeli bir test geliştirmeleri istenildiğinde göz önünde tutulması gereken noktaları gösterir kontrol listesi şu şekilde olabilir; 11

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Kontrol listesi (Check list) 12

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Kontrol listesi (Check list) devamı 13

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları • • • Dereceleme ölçekleri (Rating scale) Özelliklerin bireylerde ya da nesnelerde bulunuş miktarını tanımlamak ya da belirlemek için kullanılan dereceleme ölçekleridir Performansı çeşitli düzeyleriyle tanımlayabilir ve ölçütlerin ne dereceye kadar karşılandığını görmeye olanak sağlar Eğitimde iki çeşidi kullanılır (A) kesinlikle katılmıyorum … kesinlikle katılıyorum gibi tepki kategorilerini içeren tutum ölçekleri; (B) puanlayıcıların belli bir özelliğe ilişkin performansı, belli ölçüt takımına göre zayıf … çok iyi gibi sınıflamalarına olanak sağlayan performans dereceleme ölçekleri (Keeves, 1988) • Dereceleme ölçeğinin, kontrol listesinden farkı, her bir kritere ilişkin performans düzeyini tanımlamaya ve puanlamaya olanak vermesidir 14

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Dereceleme ölçeği (Rating scale) 15

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Dereceleme ölçeği (Rating scale) devamı 16

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Puanlama yönergesi (Rubric-rubrik) • Ödev ve projeler değerlendirilirken, iyi tanımlanmış belli bir anlayış içerisinde, değişik yetkinlik düzeylerinde tanımlamalar yapmaya izin verecek bir yönteme ihtiyaç duyulur • Rubrik, öğretmenlerin, öğrencilerin belli bir bağlamdaki bilgisini göstermesi ya da bir görevi yerine getirmesindeki performansını ya da yetkinlik düzeyini belirlemek için kullandığı, hangi durumda hangi puanın verileceğinin önceden belirlenmesini gerektiren, dereceli puanlama sistemidir (Brookhart, 1999) • Gronlund: ‘belli bir komuda değişik düzeyde performansa ait karakteristik özellikleri tanımlayan ve performansa ilişkin karar vermede kullanılan puanlama yönergesi ya da puanlama rehberidir’ 17

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Alternatif Ölçme Araçları Puanlama yönergesi (Rubric-rubrik) 18

Ders # 9 - Ölçme Araç ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Lokman AKBAY Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi - Ölçme ve Değerlendirme ABD 19