De Sociale Staat van Vlaanderen 2009 Wonen in

De Sociale Staat van Vlaanderen 2009 Wonen in Vlaanderen: Over kwaliteit, betaalbaarheid en woonzekerheid Sien Winters en Pascal De Decker

Inleiding Vlaamse Wooncode: Art. 3: « Iedereen heeft recht op wonen. Daartoe moet de beschikking over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en met woonzekerheid worden bevorderd. » Art. 4: « Het Vlaamse woonbeleid heeft in het bijzonder aandacht voor de meest behoeftige gezinnen en alleenstaanden. » Sociale Staat van Vlaanderen 2009

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. Kwaliteit Betaalbaarheid Woonzekerheid Evoluties en verklaringen Zwakke woonsituaties Besluit Sociale Staat van Vlaanderen 2009

1. Kwaliteit Uitwendige fysische kwaliteit Bron: Uitwendige woningschouwing 2005 • 5, 7% vereist lichte renovatie • 0, 8% uitgebreide renovatie • 0, 2% te vervangen 165. 000 woningen Sociale Staat van Vlaanderen 2009

1. Kwaliteit Inwendige fysische kwaliteit Bron: Woonsurvey 2005, Index Vanneste e. a. 9, 2% van slechte of zeer slechte kwaliteit 231. 000 woningen Sociale Staat van Vlaanderen 2009

1. Kwaliteit Comfort • • Bron: Woonsurvey 2005 Index Vanneste e. a. 23, 2% enkel basiskwaliteit 2, 7% ontoereikend 67. 500 woningen ontoereikend Sociale Staat van Vlaanderen 2009

1. Kwaliteit Woonomgeving • • Geen beschadiging Geen vervuiling Geen sluikstort Goed verlichte voetpaden Goed verlichte fietspaden Goed verlichte straat Goed verlichte parkeerplaatsen Bron: Uitwendige woningschouwing 2005 96, 5% 86, 8% 97, 0% 99, 3% 96, 7% 99, 0% 95, 0% Sociale Staat van Vlaanderen 2009

1. Kwaliteit Woonomgeving Bron: Woonsurvey 2005 Op wandelafstand: • • • Bakker Slager Kruidenier of superette Groentenwinkel Huisarts 77% 68% 67% 64% 47% Sociale Staat van Vlaanderen 2009

1. Kwaliteit Duurzaamheid • • Enkel glas Geen dakisolatie Geen vloerisolatie Hoogrendementsketel Bron: Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, 2006 15% 33% 74% 35%-21% Sociale Staat van Vlaanderen 2009

2. Betaalbaarheid Woonquote > 30% • • • Afbetalende eigenaars Private huurders Sociale huurders Bron: Woonsurvey 2005 17, 1% 39, 2% 12, 2% Sociale Staat van Vlaanderen 2009

2. Betaalbaarheid Raming aantal huishoudens met problemen Bron: Woonsurvey 2005 Norm: • • woonquote > 30% 40% laagste inkomens Resultaat: • • Afbetalende eigenaars Private huurders Sociale huurders Totaal 58. 000 140. 000 8. 000 206. 000 Sociale Staat van Vlaanderen 2009

3. Woonzekerheid: Definitie: Mogelijkheid om in de woning te blijven wonen, zolang de bewoner het wenst (maar zinvol als er goede betaalbare woning is) Sociale Staat van Vlaanderen 2009

3. Woonzekerheid Grote woonzekerheid als eigenaar • • Weinig of geen onteigeningen 1, 7% achterstallige betalingen (NBB) Toch verzekering tegen inkomensverlies Gemiddelde voorbije woonduur: 20 jaar en 5 maanden (Woonsurvey 2005) Sociale Staat van Vlaanderen 2009

3. Woonzekerheid Feitelijke woonzekerheid als sociale huurder • • Herbevestiging contract onbepaalde duur door Grondwettelijk Hof Geen opzeg bij te hoog inkomen Toch 960 uitzettingen in 2006 Gemiddelde voorbije woonduur: 12 jaar en 5 maanden (Woonsurvey 2005) Sociale Staat van Vlaanderen 2009

3. Woonzekerheid Minder woonzekerheid als private huurder • • • In principe contract van 9 jaar Leden huurdersbonden: 52, 3% kortlopend Tendens naar kortere contracten 1 op 10 huurders is onzeker om te kunnen blijven wonen (woonsurvey 2005) Jaarlijks een 5. 000 uitzettingen (VVSG) Gemiddelde voorbije woonduur: 6 jaar (woonsurvey 2005) Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Woningkwaliteit Bronnen: Volks- en Woningtellingen, Socio-Economische Enquête, Woonsurvey 2005 Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Als gevolg van: • • • Sterke verkoop van bestaande woningen waarvan helft (35. 000/j. ) grondige renovatie Blijvende nieuwbouw (35. 000/j. ) Renovatie sociale woningen (7. 000/j. ) Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Maar er blijft een harde kern van slechte woningen: • • • voornamelijk huurwoningen in belangrijke mate in steden maar ook eigendomswoningen (ouderen, noodkopers) omdat er een blijvende vraag is van een groep die nergens anders terecht kan omdat er geen voldoende sterk en permanent beleid is gevoerd voor vernieuwing van dit segment Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Evolutie aandeel eigenaars • • 1981 1991 2005 65, 6% 68, 9% 72, 6% 74, 4% Bron: Goossens e. a. 1997, ADSEI-SEE 2001, Woonsurvey 2005 in belangrijke mate als gevolg van beleid Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Evolutie aandeel eigenaars Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Evolutie inkomens en woonuitgaven Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Evolutie woonquote Sociale Staat van Vlaanderen 2009

4. Evoluties en verklaringen Evolutie woonquote Sociale Staat van Vlaanderen 2009

5. Zwakke woonsituaties Grote verschillen tussen huurders en eigenaars: • • • kwaliteit betaalbaarheid woonzekerheid Sociale Staat van Vlaanderen 2009

5. Zwakke woonsituaties Meest kwetsbare groepen: • Laagste inkomens • Laagst geschoolden • Werklozen • Ouderen • Alleenstaanden en eenoudergezinnen • Allochtonen vinden we terug in harde kern van slechte woningen hebben meeste problemen met betaalbaarheid Sociale Staat van Vlaanderen 2009

6. Besluit • De doorsnee Vlaming woont goed en betaalbaar en is redelijk woonzeker • Maar er blijft een groep van 100. 000 tot 200. 000 gezinnen voor wie dit niet zo is Aanpak gewenst via inkomensbeleid en woonbeleid Voor het woonbeleid… • • Sociale Staat van Vlaanderen 2009

6. Besluit Vraagbeleid: • Sociale huisvesting is doeltreffend maar te beperkt van omvang • Aanvullend: nood aan huursubsidie Aanbodbeleid: • Stimuleren bijkomend aanbod private huur • Stimuleren kwaliteitsverbetering • Maar goed richten op laagste segment Sociale Staat van Vlaanderen 2009