BAIIKLIK SSTEM BAIIKLIK SSTEM Bedenin hastalk yapan mikroorganizmalar
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ • Bedenin hastalık yapan mikroorganizmalar, virüsler ve toksinler ile mücadele eden kısmıdır. • İmmunoloji bağışıklık ile ilgilenen biyoloji alt dalıdır.
Antijen • Bedene girmiş olan bütün yabancı maddeler antijen olarak kabul edilir. • Antijenler genellikle yabancı proteinlerdir. • Bağışıklık sistemi antijenleri düşman olarak kabul eder.
Bağışıklık 3 yoldan yapılır 1) İç ve dış yüzey korumalar 2) Akyuvarların Birincil Tepkisi 3) Lenfositler ile Korunma
1) İç ve Dış Yüzey Korumaları Deri, sahip olduğu keratin örtü ve yağ salgısı ile patojenlere karşı katı bir engel oluşturur. Sindirim ve Solunum boşluğundaki mukus Salgısı patojenleri kendisine yapıştırır ve dışarıya atılmasını sağlar. Terdeki ve gözyaşındaki lizozim bakteri öldürücü özelliğe sahiptir. Midedeki HCl mikroorganizmalar için öldürücüdür.
2. Akyuvarların birincil tepkisi: • Fagositoz yapan akyuvarlar, karşılaştıkları yabancı cisimleri yutarlar. • Bölgesel enfeksiyonlar yangı tepkimesi nin oluşmasını neden olur. • Hücreler içlerine giren virüs genetik materyaline karşı interferon üretir. • Doğal katil hücreler(lenfosit türü) kanserli ve virüs tarafından enfekte olmuş hücreleri yokeder.
Yangı Tepkimesi oluşumu Yaralanma epidermis Mast Hücresi dermis plazma Mast Hücresi Kılcaldamar Nötrofil plasma
Yangı Tepkimesi (ENFLAMASYON) • Vücutta meydana gelen kesik, yaralanma ve bölgesel enfeksiyon gibi durumlarda bedenin o bölgesinde oluşan bağışıklık tepkisidir.
Yangı Tepkimesi • Dokuda oluşan enfeksiyon, yaralanma gibi durumlarda, histamin salgısı oluşur. • Bu salgı, kılcaldamarların genişlemesine ve o bölgeye daha fazla oksijen ve besin gitmesine sebep olur. . • Uyarılmış bölgede doku sıvısı miktarı artar. (ödem) • Nötrofiller, kandan doku sıvısına geçerek, enfeksiyonlu bölgeyi temizler.
Virüs bulaşmış hücreler Kanserli Hücreler Çeşitli patojen mikroorganizmlar Doğal Katil Hücreler (lenfosit türü)
Kanser hücresi Doğal Katil Hücre
Bağışıklığın 3 savunma hattı vardır. Doğal Bağışıklık Sonradan Kazanılmıış Bağışıklık 1) İç ve dış yüzey korumalar: 2) Akyuvarların Birincil Tepkisi 3) Lenfositlerle Korunma
3. Lenfositler ile Koruma • Sonradan kazanılmış(özgül, spesifik) bağışıklığı sağlarlar.
Özgül Bağışıklığını sağlayan hücreler • B lenfositleri • Yardımcı T Lenfositleri • Sitotoksik(öldürücü) T lenfositleri
Antijen reseptörler ile okunur Antijen Yardımcı T Lenfositi Uyarıcı nitelikli Proteinler Antikor B Lenfositi Plazma Hücresi Mitoz Bölünme ile Çoğalma Bellek Hücreleri
Antikor Antijen
Antijen: Antikorun etki ettiği maddelerdir. Tüm yabancı proteinler antijen olarak kabul edilir. Antikor: Antijenlere bağlanarak antijeni etkisizleştiren protein yapılı maddelerdir.
Antikor
(2010 -LYS)
Her Antikor, belirli bir antijene özgüldür.
Ig (İmmünoglobulinler) • B lenfositlerin oluşturduğu bağışıklığı sağlayan antikorlara immünoglobulin(Ig) adı verilir.
Yabancı hücre Virüs bulaşmış hücre Kanser Hücresi Öldürücü (Sitotoksik) T Lenfositi
Birincil ve İkincil Tepki Birincil Tepki: İkincil Tepki: • Antijen ile ilk defa karşılaşıldığı zaman bedendeki lenfositlerin antikorlar ile oluşturduğu yanıttır. • Bellek Hücrelerinin oluşturduğu daha uzun ve etkili olan yanıttır. • Antijen ile ikinci defa karşılaşıldığı zaman oluşur.
Bağışıklık Belleği • Bellek hücrelerinde bulunan belirli bir antijene karşı oluşturulmuş, antikor bilgisidir.
(2011 -LYS)
Özgül Bağışıklık Sisteminin Oluşturduğu Cevaplar Humoral(Sıvısal) Bağışıklık Plazma ve Bellek hücreleri İle Yapılan antikor (İmmunoglobulin) savunması Hücresel Bağışıklık Sitotoksik(öldürücü) T Lenfositleri İle yapılan savunma
Bağışıklık Sistemi, her yabancı maddeye karşı tepki oluşturur. Bu yüzden organ nakillerinde veya farklı kan gruplarından kan alımında beden gelen yeni doku veya organı düşman olarak kabul eder. Doku ve organ uyuşmazlıklarının temel sebebi budur.
Humoral Bağışıklık • B lenfositlerinin(plazma hücresi, bellek hücreleri) antikorlar üreterek oluşturduğu bağışıklıktır. • Antikorlar ile etkisiz hale getirilen antijenler nötrofil, monosit ve makrofajlar ile yutulurlar.
Hücresel Bağışıklık • Öldürücü(sitotoksik) T lenfositleri nin oluşturduğu bağışıklıktır. • Enfekte olmuş hücreler ve kanser hücreleri doğrudan parçalanır.
Otoimmün Hastalık • Bağışıklık sisteminin yanlış şekilde çalışmasıyla bedenin zarar görmesidir. – Çölyak Hastalığı – Multipl Sklerosis(MS) – Sistemik Lupus – Astım, Alerji vb.
Alerji • Bedenin belirli antijenlere karşı aşırı tepki oluşturmasıdır. • Alerjiye sebep olan maddelere alerjen denir. • Bu aşırı tepki sonucu bedende yangısal tepki oluşur. • Aşırı histamin salgısı dokulara ve kılcallara zarar verir.
ANAFİLATİK ŞOK
Bağışıklık Kazanma Şekilleri Aktif Bağışıklık Pasif Bağışıklık
Aktif Bağışıklık • Bedenin kendi ürettiği antikorlar ile bağışıklık kazanmasıdır.
Aşı: • Bedene zarar vermeyecek potansiyele sahip antijenlerin(aşı) verilmesiyle, bedendeki lenfositlerin antijeni tanımasının sağlanmasıdır. • Bu yolla hastalık etkeni gerçekten bedene bulaşırsa hemen ikincil yanıt oluşur.
Pasif Bağışıklık • Antikorların, dışarıdan hazır biçimde alınmasıdır.
(2016 -LYS)
(2014 -LYS)
Hastalık Yapan Organizmalar • Bazı virüsler, bakteriler, tek hücreli protistler ve parazitler patojen özellik taşır.
Virüsler • Canlı özelliği taşıyan cansız varlıklardır. Canlı özellikleri: • Protein ve nükleik asitlerden oluşmuştur. • Üreyebilirler. Cansız özellikleri: • ?
Cansız Özellikleri Virüsler; – Hücresel yapıya sahip değillerdir. Organel gibi yapıları yoktur. – Beslenmezler. – Hücresel solunum yapmazlar. – Metabolik artık üretmezler, boşaltım yapmazlar. – Hareket etmezler. Ancak pasif bir şekilde sürüklenirler. – Metabolizmaları yoktur.
Virüsler • Virüsler ya DNA taşır, ya da RNA. • Virüsler, hücre içi parazitlerdir. • Hücrenin sahip olduğu metabolizmayı ve enerjiyi kullanarak yeni virüsler oluşmasına sebep olurlar. • Bu durumda hücre ölür.
- Slides: 49