AIK ULU SORU YAZMA VE LME DEERLENDRME TEKNKLER

AÇIK UÇLU SORU YAZMA VE ÖLÇME DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ SEMİNERİ

Açık Uçlu Soru Yazma ve Ölçme Değerlendirme Teknikleri Semineri TEKİRDAĞ ÖLÇME DEĞERLENDİRME MERKEZİ 2017

MADDE TÜRLERİ Seçme Gerektiren Doğru. Yanlış Eşleştirme Çoktan Seçmeli Açık Uçlu Yanıtı Uzun Sınırlı Yanıtlı (Kısa Yanıtlı) (Essay)

ÇOKTAN SEÇMELİ MADDELER En yaygın kullanılan madde türüdür. Üç temel kısımdan oluşur: 1. Madde kökü (genellikle soru cümlesi) 2. Doğru yanıt (kelime, ifade ya da cümle) 3. Çeldiriciler (sorunun mantıklı yanlış yanıtları) (Haladyna, 1997)

Birkaç Önemli Nokta! • Çeldiricilerin sayısı sınıf düzeyine göre değişir. Liselerde seçenek sayısı 5, ortaokulda 4, ilkokulda genellikle 3’tür. • Çoktan seçmeli maddenin sınıf içi ölçmelerdeki kullanımına öğretmenlerin ilkokul üçüncü sınıftan önce yönelmemeleri beklenir. • Bu madde türü, objektif madde türleri arasında en esnek olanıdır. Tekniğine uygun yazıldığında, yazılı anlatım, özgünlük ve yanıtları düzenleme becerileri hariç; sadece hatırlama düzeyinde değil, kavrama, yorumlama, uygulama, analiz gibi üst düzey zihinsel süreçlere karşılık gelen kağıt-kalem testleriyle ölçülebilen eğitim hedeflerinin çoğunu yoklamak için kullanılır. (Thorndike, 2005)

Çoktan seçmeli madde kullanım örnekleri: Öğrenci davranışı Madde kökü örneği Hatırlama Açelya bitkisinin yetişme koşulları nelerdir? Kavrama Açelyayı, baharda çiçek açan diğer bitkilerden ayıran nedir? Eleştirel düşünme (yordama) Bir açelya bitkisi, yüksek oranda alkalin ve düşük oranda asit içeren bitki besinine maruz kalırsa ne olur? Eleştirel düşünme (değerlendirme) Yüksek asitli toprak verilen ve yollık yaklaşık 1 metreküp yağış alan açelya bitkisi için en etkili bitki besini ne olur? Problem çözme Açelyanız, evinizin saçak altında tam gölgede dikilmiş olsun. Yaprakları sararmış ve bitkide iki yılda çok az bir büyüme gözlenmiş. Bu sorun için en iyi çözüm yolu nedir?

Çoktan Seçmeli Madde Hazırlama İlkeleri: 1. Madde kökü, yanıtlanacak problemin ne olduğunu açıkça ifade etmelidir. 2. Seçeneklerde tekrarlanan ifadelerden kaçınılmalıdır. Böylelikle, okuma, anlama ve yanıtlama kolaylaşacaktır.

3. Madde kökünde sadece problemi açık ve anlaşılır hale getirecek bir materyal (yazılı, görsel ya da her ikisi birden) kullanılmalıdır. Madde kökünde verilen uzun sözel anlatım içeren, öğretim hedefleriyle uyuşmayan ve problemin anlaşılırlığına hizmet etmeyen metin ya da görsel materyal kullanımı, testin etkililiğini ve etkinliğini olumsuz etkiler. Materyale özgü becerilerin karışmasına yol açacağı için testin geçerliğine zarar verir.

4. Gerekmedikçe olumsuz ifade kullanılmamalıdır. Olumsuz maddeler öğrencilerin ne bildiğiyle ilgili daha az bilgi verirler. Ayrıca, öğrencinin yanıtlama görevini güçleştirir. Ancak, problemin olumsuz yöneltilmesi gerekiyorsa, olumsuzluk veren “değildir, yanlıştır, olamaz” gibi ifadelerin altını çizmek gerekir.

5. İlkeleri kavrama ya da uygulama becerisini ölçmeyi amaçlayan maddelerde yeni materyaller kullanılmalıdır. Genelde bilgiyi kullanarak yorum yapma becerisi göz ardı edilir ve hatırlama düzeyinde davranışlar ölçülür. Bunu engellemek için, öğrencinin yanıtlaması istenen maddede ezbere bilgi yerine yeni durumlar verilmelidir.

6. Maddenin sadece bir tek doğru ya da açık en iyi/en doğru yanıtı olmalıdır. Seçeneklerde öğrenciye neredeyse doğru yanıt kadar doğru görünen seçenek ya da seçenekler olmamalıdır. (1. SORU) 7. Seçeneklerde yer alan yanlış yanıtlar da makul, akla yatkın olmalıdır. Yanlış yanıtların billimsel hata içermemesi, mantıklı olması ve madde köküyle ilgili olması gerekir. Yanlış yanıtlar, belli bir sınıf düzeyi veya belirli bir yetenek düzeyindeki öğrenciler tarafından yapılan ortak hataları temsil etmelidir. Mantıklı çeldiriciler yazabilmek için, öğrencilerin problemi çözerken ve analiz ederken yapabileceği hataları tespit etmek gerekir. Böylelikle öğrencilerdeki öğrenme güçlükleri ve kavram yanılgılarına yönelik bilgi elde edilir.

8. Doğru yanıtın ipucu oluşturmaması için diğer seçeneklerle eşit uzunlukta olması gerekir. 9. Madde kökünde doğru yanıta ipucu olabilecek ifadelerden kaçınılmalıdır. Maddelerin yersiz ipuçları ya da belirli tanımlayıcılar, doğru yanıttan belirli şekilde uzun çeldiriciler, madde kökü ve yanlış yanıtlar arasındaki dilbilgisi kurallarına ilişkin tutarsızlık içermesi gibi nedenler maddeyi daha kolay hale getirir. Öğrencilerin bu ipuçlarını farketmesiyle geçerlik tehlikeye girer.

10. Seçeneklerde “yukarıdakilerden hepsi” ifadesinin kullanımından kaçınılmalıdır. “Yukarıdakilerden hepsi” seçeneğine, üç seçeneğin kolaylıkla üretilebildiği, dördüncü seçeneğin yazımında güçlük çekildiği durumlarda sıkça başvurulur. Öğretmen yapımı testlerde bu seçenek genellikle doğru yanıt olarak kullanılır. Bu da, madde hakkında kısmi bilgiye sahip öğrencilerin bile kolaylıkla doğru yanıtlamasına neden olur.

YERİNE

11. Seçeneklerde “yukarıdakilerin hiçbiri” ifadesi, yanıtın net bir biçimde doğru ya da yanlış olarak sınıflandırılabileceği zaman kullanılmalıdır. Bu seçenek kullanıldığında madde kökünde, tamamlanması gereken cümle yerine soru ifadesi olmalıdır çünkü “yukarıdakilerden hiçbiri” ifadesi tamamlanmamış cümleyi tamamlamada dilbilgisi kuralları bakımından sıkıntı yaratır.

EVET Madde kökü açık ve anlaşılır mı? Seçeneklerde tekrarlanan ifadelerden kaçınılmış mı? Madde kökünde kullanılan materyal (varsa) amaca uygun ve gerekli mi? Soru kökünde (kullanıldıysa) değildir, olamaz gibi ifadelerin altı çizilmiş mi? Maddede, öğrenci daha önceden karşılaşmadığı yeni durumlarla ve günlük yaşam durumlarıyla karşılaşmış mı? Maddenin sadece bir tek doğru ya da en iyi/en doğru yanıtı var mı? Yanlış seçenekler, bilimsel hata içermeyen, mantıklı ve madde köküyle ilgili mi? Doğru yanıt, diğer seçeneklerle eşit uzunlukta mı? Doğru yanıta ipucu olacak ifadelerden kaçınılmış mı? “yukarıdakilerden hiçbiri” ifadesinin kullanımından kaçınılmış mı? “yukarıdakilerden hepsi” ifadesinin kullanımından kaçınılmış mı? HAYIR

Çoktan Seçmeli Maddelerin Üstün Yönleri: 1. Çok sayıda maddeye yer verilebilmesi sayesinde konu alanındaki kritik kazanımları kapsayabilir. Böylece, test planına uygun hazırlandığı takdirde kapsam geçerliği yüksek olacaktır. 2. Objektif puanlama 3. İyi yazıldığı sürece üst düzey zihinsel becerileri ölçebilir. 4. Maliyeti düşük ve ulaşılabilirliği kolay bilgisayar yardımıyla hızlı puanlanabilmesi sayesinde, madde analizi ve öğrenciye geribildirim verilmesi daha hızlıdır.

Çoktan Seçmeli Maddenin Sınırlı Yönleri: 1. Yazma ve yaratıcı düşünme gibi üst düzey becerilerin ölçülmesine uygun değil. 2. Makul, mantıklı, madde köküyle ilgili, öğrencilerdeki yaygın yanlış yanıtları temsil eden seçenek yazmak uzmanlık ve deneyim gerektirir. 3. Şans başarısı vardır, ancak doğru-yanlış türü maddelere göre daha düşüktür. Bu da bazen avantaj olarak görülmektedir. (Haladyna, 1997; Sax, 1997; Kubizh ve Borich, 2003)