2 Hafta Deneysel ve Eletirel Sosyal Psikolojinin Ortaya

2. Hafta Deneysel ve Eleştirel Sosyal Psikolojinin Ortaya Çıkışı • DENEYSEL SOSYAL PSİKOLOJİNİN ORTAYA ÇIKIŞI Sosyal psikolojide deneyselci geleneğin ortaya çıkışındaki en önemli deneylerden biri; Triplett’in 1898 yılında yaptığı deneydir. Triplett, bireyin bir başkasıyla çalışmasının, çalışma hızı ve kalitesi üzerine etkisini gösteren bir deney yapmıştı. Bugün buna sosyal etki adını veriyoruz. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• &Davranışçılık: Deneysel sosyal psikolojiye hakim olan yaklaşım davranışçılıktır. Floyd Allport (1924)psikolojinin ciddiye alınmak istiyorsa sosyal psikolojinin deneysel bir bilim haline gelmesini şart görüyordu. Giriş kitabını da davranışçı kurallara göre yazdı. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

Allport için sosyal psikoloji “ esasta bireyin davranışını inceleyen bir bilimdi, bireyin davranışı diğer insanların davranışlarını uyarır ya da kendisi böyle bir uyarana davranışlarında tepki oluştururdu” KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• &Sosyal Öğrenme Teorisi: Bu davranışçı yaklaşım 1950’lerde Hillgard’ın sosyal öğrenme teorisi ile yer değiştirmeye başladı. Hillgard saldırganlık, başarı, otonom olma gibi sosyal motiflerin insanları, belli şekillerde davranmak üzere uyardığını ve bu şekilde davranmayı öğretecek şartları yarattığını öne sürüyordu. Çünkü içgüdüsel dürtülerin tersine sosyal dürtülerin bir gruptan diğerine değiştiğini fark etmişti. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• &Gestalt Psikolojisi: 1930’larda Hitler Almanya’sının politikaları kendini göstermeye başlayınca sosyal psikolojinin o dönem en başarılı ve önemli düşünürleri ki çoğunluğu Yahudi'ydi, ABD’ye göç etti. Bu anlamda bu ülkede sosyal psikolojinin gelişimine ve önderlik etmesine yol açan Hitlerdi. Cartwright, Lewin, Heider, Köhler, Wertheimer, Lazarsfeld ve Brunswiks gibi kişiler ABD’ye hiç gelmemiş olsalar sosyal psikoloji daha gecikmeli olarak gelişebilirdi. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

Gestalt, bütünün onu meydana getiren parçaların toplamından başka bir şey olduğu anlamına gelir. Yaklaşım olarak insanın nesneyi algılayışında, nesnenin içinde bulunduğu bağlamın çok önemli olduğunu öne sürer. Gestalt psikolojisi ABD davranışçılığına bir başkaldırıydı. Kurt Lewin, Muzaffer Şerif gibi göçmen sosyal psikologlar, zihnin nesnel gözlenemezliği sebebiyle incelenemeyeceğini savunan davranışçılığın kurallarını reddettiler. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• Deneysel sosyal psikoloji Kurt Lewin’in özellikle sosyal grupların etkileri ve grup dinamikleri üzerine yaptığı çalışmalarla kuruldu. Algısal alan kişinin ne gördüğünü etkiliyordu, davranış dediğimiz şey de psikolojik alandan etkileniyordu. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• Benzer biçimde Muzaffer Şerif de grup dinamikleri ve gruplararası davranış ile ilgilenmiştir. Grubun onu oluşturan üyelerin tamamından daha fazla ya da daha farklı bir dinamik olduğunu, tek üyelerinin psikolojik süreçlerinde incelenemeyeceğini öne sürmüştür. Bu modeller 1970’lere kadar güçlü bir biçimde kabul görmüştür. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• ELEŞTİREL SOSYAL PSİKOLOJİNİN ORTAYA ÇIKIŞI • Fransız sosyolog Emile Durkheim’a göre (1858 -1917) “sosyal olgular büyük ölçüde bireysel bilincin dışında ve ondan bağımsızdır”. İnsanlar birbirilerini anlamalarını ve dünyayı anlamlı kılmalarını belirleyen kolektif temsilleri paylaşırlar. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

Durkheim bireysel psikolojiden ayrı kolektif bir psikolojiyi tanımlıyordu. Fransız Serge Moscovici ise sosyal temsillerin toplum içinde birbirleriyle etkileşim halindeki bireyler tarafından gündelik konuşmalar içinde ortaya çıkartıldığını ve toplumun üyeleri arasında sağduyu halinde paylaşıldığını öne sürüyordu. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel

• 1980’lerden sonra Kenneth Gergen, Rom Harre, Derek Edwards, Jonathan Potter, Margaret Wetherell ve Ian Parker sosyal psikolojide paradigmatik bir değişiklik yaratarak sosyal inşacılık ve söylemsel psikoloji yaklaşımlarını alan soktular. KAYNAK: Sibel A. Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara: Nobel