ZATRZYMANIE TJ ART 243 248 K P K

ZATRZYMANIE TJ. ART. 243 – 248 K. P. . K MARTYNA PĘDZIACH

KRÓTKOTRWAŁE POZBAWIENIE WOLNOŚCI CELEM ZASTOSOWANIA SENSU ŚRODKA STRICTE DOPROWADZENIA OSKARŻONEJ DO ZAPOBIEGAWCZEGO LUB OSOBY PRZYMUSOWEGO PODEJRZANEJ ORGANU ALBO PROCESOWEGO. Stanisław Waltoś, Piotr Hofmański Proces Karny

PRZESŁANKI 244 § 1 K. P. K. ZATRZYMANIA • Uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa i obawa ukrycia się lub zatarcia śladów przestępstwa. • Brak możliwości ustalenia tożsamości osoby. • Istnienie wobec osoby przesłanki do przeprowadzenia przeciwko niej postępowania w trybie przyspieszonym (jeżeli sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa).

RODZAJE . POZA PROCESOWE OBYWATELSKIE WŁAŚCIWE NA ŻĄDANIE PROKURATORA PORZĄDKOWE PENITENCJARNE ADMINISTRACYJNE

I. PROCESOWE Celem jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego przez co należy rozumieć niedopuszczenie do sytuacji, kiedy osoba, wobec której toczy się postępowanie, ukrywa się przed organami ścigania. Może przez to wpływać na zeznania świadków, a więc zacierać ślady.

I. I. UJĘCIE OBYWATELSKIE (ART. 243 K. P. K. ) § 1 Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości § 2 Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji. Okresu ujęcia nie zalicza się do okresu zatrzymania!

I. II. ZATRZYMANIE WŁAŚCIWE (ART. 244 K. P. K. ) § 1 Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa, bądź nie można ustalić tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.

WPROWADZONE USTAWĄ Z 10 CZERWCA 2010 R. O ZMIANIE USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW Ustawodawca przy uzasadnionym przypuszczeniu popełnienia przestępstwa przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej pozwala na zatrzymanie tej osoby Policja ma prawo jeżeli: Zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy Oznacza to, iż oprócz istnienia uzasadnionego przypuszczenia, że popełniono przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby najbliższej wspólnie zamieszkującej nie trzeba korzystać z dotychczasowej przesłanki czyli konieczności uzasadnienia zatrzymania obawą ucieczki, ukrycia się lub nieposiadania miejsca zamieszkania stałego. Ustawodawca "ułatwia" więc niejako Policji sprawę związaną z zatrzymaniem osoby - sprawcy przemocy domowej popełniającej przestępstwo.

Ustawodawca w drugim opisanym przypadku przy uzasadnionym przypuszczeniu popełnienia przestępstwa przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej nakazuje wręcz zatrzymanie tej osoby Policja zatrzymuje jeżeli: Zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy.

I. III. ZATRZYMANIE NA ŻĄDANIE PROKURATORA (ART. 247 K. P. K. ) Prokurator może zarządzić – wydając postanowienie, zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej albo podejrzanego, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że: Nie stawią się na wezwanie w celu przeprowadzenia z ich udziałem czynności, w inny bezprawny sposób będzie utrudniała przeprowadzenie tej czynności albo jeżeli zachodzi potrzeba niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego. W tym celu wolno zarządzić przeszukanie. Przepisy art. 220 – 222 i 224 k. p. k. stosuje się odpowiednio. � Organem podejmującym decyzję o zatrzymaniu jest prokurator. Sąd nie dysponuje możliwością wydania postanowienia na podstawie art. 247 § 1 k. p. k. co wyraźnie wynika z treści tego przepisu. � Organem wykonującym postanowienie wydane przez prokuratora jest Policja art. 247 § 1 k. p. k. lub inny organ, korzystający z uprawnień procesowych Policji art. 312 k. p. k. � Prokurator może wydać postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu osoby podejrzanej w ramach toczącego się postępowania przygotowawczego. Dopóki postanowienie przygotowawcze nie toczy się, nie jest możliwe sięgnięcie po ten środek przymusu. �

Pozbawienie wolności dla celów toczącej się sprawy karnej jest zawsze bezpośrednią ingerencją i ograniczeniem prawa do nietykalności i wolności osobistej, ograniczeniem szczególnym, bo stojącym w opozycji do domniemania niewinności. Większość z nas zgodzi się zapewne z koniecznością zastosowania takich środków w wielu sprawach. Odpowiedź na pytanie, kiedy pozbawienie wolności jest konieczne, a kiedy jest naruszeniem wspomnianych praw jednostki, nie jest już taka prosta. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego (K 34/06) uznającym za niekonstytucyjną regulację zatrzymania prokuratorskiego stało się jasne, że na nowo należy spojrzeć na kształt procedury habeas corpus, czyli reguł kontroli pozbawienia wolności w sprawie karnej, a tym samym zatrzymania.

II. POZA PROCESOWE II. I. Zatrzymanie porządkowe inaczej nazwane prewencyjne - dokonywane jest przez policję na podstawie art. 15 ust. 1 pkt. 3 ustawy o Policji. Przesłanką faktyczną będzie sytuacja, w której osoba zatrzymana stwarzać będzie w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia. II. Zatrzymanie penitencjarne dokonywane jest na podstawie art. 15 ust. 1 pkt. 2 a ustawy o Policji. Może być dokonane wobec osób pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia właściwego organu opuściły areszt śledczy albo zakład karny i w wyznaczonym terminie powróciły do niego. W tym przypadku osobie zatrzymanej nie przysługuje zażalenie do sądu, jak również nie poucza się jej o prawach, jakie przysługują osobie zatrzymanej z przyczyn procesowych. Na ogólnych zasadach może natomiast składać zażalenie do właściwego miejscowo prokuratora na sposób zatrzymania oraz ma prawo do badania lekarskiego. III. Zatrzymanie administracyjne - doprowadzenie osoby do dyspozycji określonego organu.

CZAS ZATRZYMANIA ART. 248 K. P. K. maksymalnie 72 godziny (48+24) Zatrzymany powinien być zwolniony niezwłocznie po ustaleniu przyczyn zatrzymania, po maksymalnie 48 godzinach. W wypadku wystąpienia przez prokuratora do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie zatrzymany musi być doprowadzony przed oblicze sądu w terminie do 48 godzin. Sąd ma 24 godziny na wydanie postanowienia w przedmiocie zastosowania lub nie tymczasowego aresztowania.

� Zatrzymanie natychmiastowe. � Zwolnienie na polecenie sądu lub prokuratora. � Zwolnienie po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania. � Zwolnienie po upływie 24 godzin od przekazania zatrzymanego do dyspozycji sądu. art. 248 § 3 k. p. k. – ponowne zatrzymanie na podstawie tych samych faktów i dowodów jest niedopuszczalne

OBOWIĄZKI ORGANU UPRAWNIONEGO DO ZATRZYMANIA Natychmiastowe pouczenie zatrzymanego o przyczynie zatrzymania i przysługujących mu uprawnieniach, w tym prawie do skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego oraz wysłuchania go (art. 244 § 2) Sporządzenie protokołu zatrzymania – szczególne elementy (art. 244 § 3 k. p. k. ) Wręczenie odpisu protokołu zatrzymanemu (art. 244 § 3 k. p. k. ) Zawiadomienie prokuratora o fakcie zatrzymania (art. 244 § 4 k. p. k. ) Niezwłoczne przystąpienie do zbierania niezbędnych danych (art. 244 § 4 k. p. k. ) Wystąpienie do prokuratora z wnioskiem o skierowanie do sądu wniosku o tymczasowe aresztowanie jeżeli istnieją przesłanki z art. 258 § 1 -3 (art. 244 § 4 k. p. k. ) Zwolnienie zatrzymanego, jeżeli zajdą odpowiednie przesłanki (art. 248 k. p. k. )

UPRAWNIENIA ZATRZYMANEGO • Prawo do informacji. Zatrzymany musi być natychmiast poinformowany o przyczynach zatrzymania go przez Policję bądź inne organy ścigania oraz o przysługujących mu uprawnieniach. Nie mogą to być jakiekolwiek przyczyny, ale tylko takie, które są uzasadnione (czyli istotne i poparte jakimś dowodem), a do tego przewidziane przez prawo art. 244 § 2 k. p. k. • Prawo do uzyskania protokółu zatrzymania. Dowodem na to, że funkcjonariusze dopełnili obowiązku informacji i wysłuchania jest protokół zatrzymania, który podpisuje zatrzymany. art. 244 § 3 k. p. k. • Prawo do milczenia zatrzymanej osoby podejrzanej / Wypowiedzenia się co do przyczyn zatrzymania. • Prawo do zawiadomienia osoby najbliższej - wskazanej osoby najbliższej oraz pracodawcy, uczelni, szkoły itp. art. 245 § 2 k. p. k. w zw. z art. 261 § 1 i 3 k. p. k. • Prawo do skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego, w tym do bezpośredniej z nim rozmowy art. 245 § 1 k. p. k. Jeżeli zatrzymany jest cudzoziemcem – nawiązania kontaktu z właściwym urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym. • • • Prawo złożenia zażalenia do sądu art. 246 § 1 k. p. k. Prawo złożenia zażalenia do prokuratora art. 15 ust. 7 ustawy o Policji. Prawo żądania zwolnienia z aresztu. Powstaje z momentem upływu ostatecznych terminów, na jakie można dokonać zatrzymania, tj. gdy w ciągu 48 godzin nie wniesiono do sądu wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania lub gdy w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu nie doręczono zatrzymanemu postanowienia o tymczasowym aresztowaniu art. 248 k. p. k.

Należy pamiętać, że osoba zatrzymana nie ma obowiązku udzielania żadnych informacji odnośnie popełnienia przez nią czynu, który stał sie podstawą zatrzymania. W przypadku gdy zatrzymany przedstawi pewne okoliczności jeszcze przed sporządzeniem protokołu jego przesłuchania mogą one zostać wykorzystane przeciwko niemu.

SĄDOWA KONTROLA ZATRZYMANIA ART. 246 K. P. K. 1. 2. 3. Zasadność Legalności Prawidłowości zatrzymania

Niezwłocznie przekazuje się zażalenie sądowi rejonowemu miejsca zatrzymania, sąd rozpoznaje zażalenie (na posiedzeniu, w składzie jednoosobowym). Skutki: �bezzasadność i nielegalność – natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego, �nieprawidłowość lub bezzasadność lub nielegalność – zawiadomienie prokuratora i organ przełożony nad organem, który dokonał zatrzymania.

Osobie zatrzymanej przysługuje prawo wniesienia zażalenia do sądu, który niezwłocznie (w terminie instrukcyjnym do 7 dni) je rozpatruje i w razie uznania bezpodstawności zatrzymania poleca natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego lub – jeśli zwolnienie to już nastąpiło – orzeka o bezprawności zatrzymania co jest podstawą do roszczenia o odszkodowanie za bezprawne pozbawienie wolności kierowanego przeciwko Skarbowi Państwa, dotyczy zarówno zatrzymania właściwego (policyjnego), jak i zatrzymania prokuratorskiego.

ZATRZYMANIE RZECZY ART. 217§ 1 K. P. K. Zatrzymanie rzeczy zgodnie z art. 217 § 1 k. p. k. dokonywane jest poprzez dobrowolne wydanie rzeczy albo jej przymusowe odebranie. Tak wynika z przepisów kodeksu postępowania karnego mimo, że ustawa ta jasno nie definiuje przesłanek do wykonywania tej czynności.

Zatrzymaniu podlegają: • rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie, • rzeczy podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia: a) kar majątkowych, b) środków karnych o charakterze majątkowym, c) roszczeń o naprawienie szkody.

DOKONANIE ZATRZYMANIA RZECZY • w postępowaniu sądowym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia sądu, • w postępowaniu sądowym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia sądu, • w postępowaniu przygotowawczym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia prokuratora,

Z zatrzymania rzeczy należy obowiązkowo sporządzić protokół zgodnie z regułami art. 148 i 229 k. p. k. Jedynie w wypadku, gdy rzecz dołącza się do akt sprawy (np. dokument) ustawa zezwala na odstąpienie od sporządzenia protokołu.