WYKORZYSTANIE WIEDZY O SPOSOBIE DZIAANIA SPRAWCY W PROCESIE

WYKORZYSTANIE WIEDZY O SPOSOBIE DZIAŁANIA SPRAWCY W PROCESIE KARNYM dr hab. Monika Całkiewicz, prof. ALK Akademia Leona Koźmińskiego Kolegium Prawa Katedra Prawa Karnego mcalkiewicz@kozminski. edu. pl

DEFINICJA MODUS OPERANDI Sposób działania sprawcy, obejmujący zarówno przygotowanie się do przestępstwa, jego dokonanie, jak i zachowania następujące później, lecz mające z nim ścisły związek.

GŁÓWNE CECHY MODUS OPERANDI � zachowanie charakterystyczne dla danego sprawcy � zachowanie powtarzalne � zachowanie dotyczące wszystkich zachowań sprawcy mających związek z przestępstwem � zachowanie będące działaniem lub zaniechaniem � zachowanie powtarzające się w różnych przestępstwach popełnianych przez tego samego sprawcę

DETERMINANTYMODUS OPERANDI – CZYNNIKI WEWNĘTRZNE � osobowość � motywacja sprawcy � wykształcenie i wiedza � przekonania i zasady � fizyczne predyspozycje

DETERMINANTY MODUS OPERANDI – CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE � zachowanie się pokrzywdzonego � konieczność dostosowania się do zachowań innych osób � warunki atmosferyczne � topografia � możliwości techniczne

ZASADY TAKTYCZNE USTALANIA MODUS OPERANDI � szybkości � wielości źródeł � kompleksowości � stałego weryfikowania wiedzy � logicznego myślenia � zgodnego z prawem i etycznego działania � szczegółowego dokumentowania

PROCES USTALANIA MODUS OPERANDI � Poszukiwanie źródeł informacji � Ocena wiarygodności źródeł � Rekonstrukcja

ŹRÓDŁA INFORMACJI O MODUS OPERANDI � oskarżony - odmowa udzielania informacji informacje fałszywe (pozytywne i negatywne) podstęp odwołanie wyjaśnień alibi

ŹRÓDŁA INFORMACJI O MODUS OPERANDI � świadkowie � rekonstrukcja przebiegu zdarzenia � oględziny miejsca, zwłok, rzeczy � opinie biegłych � ślady teleinformatyczne � czynności operacyjne

WYKORZYSTANIE MODUS OPERANDI – WERSJE KRYMINALISTYCZNE czy doszło do przestępstwa? tak jaka jest kwalifikacja prawna? nie kto był sprawcą?

WYKORZYSTANIE MODUS OPERANDI – WERSJE KRYMINALISTYCZNE (NA PRZYKŁADZIE ZABÓJSTWA) modus operandi jako podstawa wersji kto jest sprawcą? modus operandi jako podmiot wersji jaki był przebieg zdarzenia? jaki był motyw? ile osób? jakie narzędzia? czy zabije ponownie? czy przygotowywał się? czy zwłoki przemieszczane?

WYKORZYSTANIE MODUS OPERANDI – PROFILOWANIE PSYCHOLOGICZNE � Kto zrobił to w taki sposób? � R. M. Holmes: ślady pozostawione na miejscu zdarzenia są odzwierciedleniem osobowości sprawcy.

WYKORZYSTANIE MODUS OPERANDI – PROFILOWANIE PSYCHOLOGICZNE Informacje potrzebne do stworzenia profilu: - dane wiktymologiczne - czas trwania poszczególnych czynności sprawcy - teren(y) działania – skaner 3 D, kamera sferyczna, osobiste zapoznanie się z miejscem? , miejsce pierwotne czy wtórne - narzędzia (wszelkie) – np. czy za ich pomocą przejęli kontrolę nad ofiarą, np. krępowanie

WYKORZYSTANIE MODUS OPERANDI – PROFILOWANIE PSYCHOLOGICZNE związane z modus operandi � personalizacja i depersonalizacja � souvenir i trofeum � postępowanie ze zwłokami (zabójcy seksualni przenoszą zwłoki, zabójcy z emocji udzielają pomocy) � zadośćuczynienie � unikanie (niekoniecznie osoby bliskie) � ryzyko

WYKORZYSTANIE MODUS OPERANDI – BUDOWA DOWODU POSZLAKOWEGO � łączenie spraw w celu uzyskiwania nowych dowodów (B. Turvey) – „klonowanie dowodów” � poszlaka – szczególnie cenna, jeśli unikalny „podpis”