VELIKA GEOGRAFSKA OTKRIA Nikola Mladenovi Tokom srednjeg veka

VELIKA GEOGRAFSKA OTKRIĆA Nikola Mladenović

Tokom srednjeg veka evropa i sredozemlje bili su politički podeljeni, putevi su propadali, a saobraćaj nazadovao. Stanovnici evrope su, pored većeg dela kontinenta an kome su živeli, poznavali obale Sredozemlja i prostranstva Azije, ukljućujući Kinu i Indiju.

� Geografska otkrića (od otkrića Amerike 1492. do otkrića Australije u 17. veku)omogućila su promene u politici, privredi, nauci i tehnici. Među njima su najvažnije stvaranje velikih i ujedinjenih monarhija(Francuske, Engleske, Španije)i uspon evropske privrede.

� Pronalazak novih navigacionih instrumenata(astrolab, durbin i kompas) i izgradnja bržih i sigurnijih brodova(karavela)omgućili su lakše snalaženje i sigurnije putovanje na otvorenim morima. Brod Santa Maria

� Rast bogatsva u Evropi doveo je do potražnje za luksuznim proizvodima sa istoka, pre svega začinima. Ka da su Mongolska i Osmanska osvajanja prekinula veze Evropr sa Dalekim istokom, javila se potreba za pronalaskom novog trgovačkog puta.

� Uspeh u borbi protiv Arabljana doveo je hrišćanske države na Pirinejskom poluostrvu u položaj povoljan za preduzimanje dalekih geografskih istraživanja. Tako je Portugalski princ Enrike Moreplovac još u 13. veku organizovao ekspedicije koje su istraživale zapadne obale Afrike. Enrike Moreplovac

� Portugalska istraživanja krunisana su osamdesetih godina 15. veka uspehom ekspedicije pod zapovedništvom Bartolomeja Dijaza. Posada ovog Portugalskog moreplovca doplovila je do Rta dobre nade na krajnjem jugu Afričkog kontinenta. Bila je to važna stanica na pomorskom putu za Indiju, zemlju začina.

� Deceniju kasnije, 1498. ka Indiji je zaplovio Vasko Da Gama , čija je ekspedicija oplovivši Afriku stigla do Indije. Da Gama se posle mukotrpnog putovanja vratio u Portugal sa velikim količinama začina. Tako je otkriven pomorski put za indiju , koji će tokom prvih decenija 16. veka omogućiti osvajanje velikih gradova na indijskoj obali i stvaranje Portugalske imperije. Da gama je postao najbogatiji čovek posle kralja. Vasko Da Gama

� Ferninand od Leona i Aragona i Izabela Kastiljska, poznati kao “katolički kraljevi “, ujedinili su svoja Španska kraljevstva venčavši se krajem 15. veka. Ovaj vladarski par jefinansirao ekspediciju Đenovljanina Kristifor Kolumbo, koja je isplovila 1492. godine.

� Kolumbo je verovao da bi do Indije i Kine lakše mogao da stigne ploveći na zapad. Plovidba po nepoznatim vodama Atlantskog okeana trajala je više nego što je očekivao, duže od tri meseca. Ostrvo na koje se iskrcao 12. oktobra 1492. godine, San Salvador, nije se nalazio pokraj Japana, već na domaku novog kontinenta – Novog sveta Amerike

� Kolumbo se u više navratavraćao do novog sveta, ali je do kraja svog života verovao da kopno na koje se iskrcao pripada azijskom kontinentu. Daj je Reč o novom kontinentu utvrdiće moreplovac Amerigo Vespuči. Kontinent je po njemu nazvan Amerika. Amerigo Vespuči

� Do značajnog otkrića došao je i Fernando Magelan, Portugalski moreplovac u španskoj službi. Ekspedicija pod njegovim zapovedništvom oplovila je svet, čime je dokazano da je zemlja okrugla. Magelan je 1519. godine isplovio na putovanje koje će potrajati pune tri godine. Fernando Magelan

� Ekspedicija je krenula na zapad, preplovila Atlantski okean i oplovila južnu Ameriku prošavši kroz uzani moreuz, koji je poneo kapetanovo ime(Magelanov prolaz). Zatim preplovila Tihi okean, stigavši do tada poznatih voda kraj Azije.

� Špance i portugalce je na osvajanje novih zemlja podstakla potražnja za skupocenim začinima, ali i pohlepa za dragocenim metalima – zlatom i srebrom. u potragu za zlatom i zemljom za naseljavanje prošle su hiljade siromašnih bezemljaša, koje je istorija zapamtila kao konkistadore(osvajače). Konkistadori

� Osvajači su se u srednjoj i južnoj Americi susreli sa izolovavim ali naprednim civilizacijama Asteka i Inka. Ovi narodi su tokom nekolioko vekova države sa stotinama hiljada stanovnika, mnogoljudnim gradovima, mrežom puteva i visokim hramovima od kamena.

� Iako su poznavali tehnologiju obrade zlata, još uvek su koristili pismom. Španska Ekspedicija je pod vođstvom Hernana Korteza osvojila Carstvo Asteka na teritoriji današnjeg Meksika. Iako je prvi susret bio miroljubiv, Asteci su podvrgnuti u surovoj vlasti, protiv koje su neuspešno pobunili. Asteci

� Na teritoriji današnjeg Perua španski konkistadori zatekli su uređenu carevinu Inka. Pod vođstvom Franciska Pizara moć inka je srušena posle prve bitke. Pokušaj zarobljenog cara Inka da odkupi svoju slobodu doneo je osvajačima ogromno bogatstvo, ali je car ipak ubijen. Ratnici Inka

PODELA NOVOG SVETA � Španci i Portugalci su krajem 15. veka i početkom 16. veka, posebnim ugovorima uz posredovanje pape podelili Novi svet tako da je Španiji propuštena čitava severna, srednja i južna Amerika sem Brazila. Portugalija je pored Brazila dobila pravo osvajanja novih Zemalja u Africi i Aziji. Južna i centralna Amerika su sistematski kolonizovane, tako da danas potomci urođenika – Indijanaca čine manje od jedne trećine njihovog stanovništva. Severna Amerika je uskoro postala meta Engleskih i Francuskih ekspedicija, a potom i kolonista.

� Portugalce su u Indiji tokom 17. i 18. veka zamenili Francuzi i Englezi. Rusija se za vreme vladavine Ivana Groznog proširila na široke prostore centralne i severne Azije – Sibir. Konačno, početkom 17. veka otkrivena je Australija. Ivan Grozni

� Geografska otkrića imala su višestruke posledice. Jedna od njih je razmena biljnih i životinjskih vrsta. Evropljani prihvataju, uzgajaju i uvode u ishranu do tada nepoznate biljne i životinjske vrste, kao što su krompir, kukuruz, kakao, paprika, Ćurka. Trgovina se razvija, a trgovački centri iz sredozemlja premeštaju se na obale Atlantskog okeana. Evropljani naseljavaju (kolonizuju)novootkrivene oblasti, koriste prirodna bogatstva (rude, zlato, srebro. . . )Potiskujući nekad i uništavajući domaće stanovništvo. Nedostatak domaćeg stanovništva potrebnog za rad kolonizatori nadoknađuju dovođenjem stanovnika Afričkog kontinenta, koje kao roblje prodaju vlasnicima plantaža, pamuka i duvana.

HVALA NA PAŽNJI!