UZAJAMNO DJELOVANJE DVA TIJELA KOJA NIJESU U NEPOSREDNOM

UZAJAMNO DJELOVANJE DVA TIJELA KOJA NIJESU U NEPOSREDNOM DODIRU BOGIĆEVIĆ MARIJA PROFESOR FIZIKE OŠ ”DR DRAGIŠA IVANOVIĆ“ - PODGORICA

GRAVITACIONO DJELOVANJE Ako držimo neki predmet u ruci osjećamo da on djeluje na ruku. Tijelo zateže kanap ukoliko je obješeno o njega. To je posledica toga što Zemlja privlači sva tijela koja se nalaze na njoj ili u njenoj blizini. Slika 1.

Ako ispustimo tijelo ili presiječemo kanap tijelo pada vertikalno naniže ka Zemlji. Slika 2. Galileo Galilej je proučavao takvo kretanje. Puštao je kugle istih veličina a Različitih masa (jednu drvenu, a drugu gvozdenu) da padaju sa Krivog tornja u Pizi. Pokazao je da Zemlja jednako ubrzava sva tijela i da ona kada su puštena da padaju sa iste visine istovremeno stižu do tla.

Galilej je bio među prvim naučnicima koji su tvrdili da Zemlja nije centar svemira već da se kreće oko Sunca zajedno sa ostalim planetama. Kretanje planeta oko Sunca je potpunije objasnio Johan Kepler i njegovi zakoni kretanja planeta su se vrlo dobro slagali sa posmatračkim podacima ali on nije otkrio šta je uzrok njihovog kretanja. Slika 3.

Slika 4.

Na temelju Galilejevih i Keplerovih otkrića Isak Njutn je došao do zaključaka da je sila koja primorava tijela da padaju na Zemlju po svojoj pirodi ista kao ona koja održava Mjesec na svojoj putanji oko Zemlje i koja održava Zemlju i ostale planete u svom kruženju oko Sunca. Ovo djelovanje nazivamo gravitacija. Njutn je krajem XVII vijeka formulisao zakon gravitacije. Slika 5.

Zakon gravitacije objašnjava kretanje planeta oko Sunca i ketanje Mjeseca i vještačkih satelita oko Zemlje. klikni Slika 6.

kli kn i klikni Slika 7.

Privlačno djelovanje Zemlje se naziva gravitaciono djelovanje. U prostoru oko Zemlje obrazuje se gravitaciono polje. Svojim gravitacioninim poljem Zemlja djeluje na sva tijela koja se u njemu nalaze. Zemlja jednako ubrzava sva tijela koja Padaju, ali ako istovremeno pustimo gvozdenu kuglicu i pero da padaju sa Iste visine primijetićemo da će Kugla pasti na Zemljinu površinu Prije pera. To je posledica otpora sredine kretanju što ćemo objasniti na primjeru padobranca. Slika 8.

Pokazaćemo još jedan primjer kretanja tijela pod dejstvom Zemljine gravitacije. klikni Slika 9. Simulacija

ELEKTRIČNO DJELOVANJE Kada protrljamo lenjir o kosu i približimo ga sitnim papirićima na stolu on će privlačiti papiriće. . Kada protrljamo balon o džemper i približimo ga sitnim papirićima na stolu on će privlačiti papiriće. Slika 12. Slika 10. Slika 11.

Lenjir i balon privlače papiriće zato što su naelektrisani. Objasnićemo kako su se balon i lenjir naelektrisali. Lenjir, balon, džemper i sva tijela u prirodi su izgrađena od atoma. Slika 13.

Pozitivne čestice – protoni su čvrsto vezane u jezgru atoma. Negativne čestice – elektroni su mnogo slabije vezane i dovoljno je da protljamo dva tijela jedno o drugo pa da elektroni sa jednog tijela pređu na drugo. Ono koje je izgubilo elektrone postaje pozitivno naelektrisano, a ono n koje su prešli elektroni postaje negativno naelektrisano. U prirodi postoje naelektrisanja pozitivno negativno U prostoru oko naelektrisanih tijela postoji električno polje.

Kada smo balon protrljali o džemper, elektroni su sa džempera prešli na balon zbog čega se džemper naelektrisao pozitivno, a balon negativno. Slika 14. Ako bismo staklenu šipku protljali svilenom tkaninom, elektroni bi prešli sa šipke na tkaninu, pa bi tkanina postala negativno naelektrisana, a staklena šipka pozitivno.

Simulacija klikni Slika 15.

Tijela naelektrisana istim vrstama naelektrisanja se odbijaju , a tijela naelektrisana različitim vrstama naelektrisanja se privlače. Slika 16. Slika 17.

MAGNETNO DJELOVANJE Magneti su tijela koja privlače predmete od gvožđa i čelika. Postoje prirodni i vještački magneti. Magneti se prave u različitim oblicima. Slika 18. Slika 19.

Postoje stalni magneti koji uvijek imaju magnetne osobine i privremeni koji imaju magnetne osobine samo dok se nalaze u blizini stalnih magneta. Oko magneta postoji magnetno polje. Slika 20.

Polovi magneta su mjesta na magnetu đe je najjače magnetno dejstvo. Svaki magnet ima dva pola. Polovi magneta se nazivaju sjeverni i južni i obilježavaju se slovima N (North) и S (South). Slika 21. Istoimeni magnetni polovi se odbijaju , a raznoimeni privlače. Slika 22.

simulacija klikni Слика 23.

Simulacija Klikni Slika 24.

Slike preuzete sa internet adresa: Слика 1. http: //www. windows 2 universe. org/earth. html&edu=high Слика 2. http: //en. wikipedia. org/wiki/Galileo_Galilei Слика 3. http: //informazone. co. cc/wp-content/uploads/Johannes-Kepler-andplanetary-motion-planets-orbit-at-sun. jpg Слика 4. http: //teachertech. rice. edu/Participants/louviere/Newton/newton 5. jpg Слика 5. http: //sh. wikipedia. org/wiki/Isaac_Newton Слика 6. http: //phet. colorado. edu/ Слика 7. http: //phet. colorado. edu/ Слика 8. http: //www. cic-caracas. org/ Слика 9. http: //phet. colorado. edu/ Слика 11. http: //phet. colorado. edu/ Слика 12. http: //phet. colorado. edu/ Слика 13. http: //phet. colorado. edu/ Слика 14. http: //phet. colorado. edu/ Слика 15. http: //phet. colorado. edu/ Слика 16. http: //phet. colorado. edu/ Слика 17. http: //phet. colorado. edu/ Слика 20. http: //misorajutsu. files. wordpress. com/ Слика 21. http: //phet. colorado. edu/ Слика 22. http: //phet. colorado. edu/ Слика 23. http: //phet. colorado. edu/ Слика 24. http: //phet. colorado. edu/

Kviz: Слика 1. http: //www. znanje. org/ Слика 2. http: //phet. colorado. edu/ Слика 3. http: //misorajutsu. files. wordpress. com/ Слика 4. http: //en. wikipedia. org/wiki/Galileo_Galilei Слика 5. http: //phet. colorado. edu/ Слика 6. http: //phet. colorado. edu/ Слика 7. http: //phet. colorado. edu/ Слика 8. http: //phet. colorado. edu/ Слика 9. http: //sh. wikipedia. org/wiki/Isaac_Newton/ Слика 10. http: //meiguoxing. com/