STENMEYEN DAVRANILAR NEDENLER VE YNETM stenmeyen davranlarn snflanmas

İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR, NEDENLERİ VE YÖNETİMİ

İstenmeyen davranışların sınıflanması; Tolere Edilebilir Davranışlar Etkinlikler arası geçişlerdeki kısa konuşmalar, şakalaşmalar, anlık dalgınlıklar ve etkinlik işleyişindeki kısa kesintiler bu grupta ele alınabilir. En Küçük Sorunlar Çocukların etkinlik sü recinde yüksek sesle konuşmaları, izinsiz -sürekli yer değiştirmeleri ve etkinlik dışı şeylerle ilgilenmeleri küçük sorunlardır. Önemli, Ancak Etkileri ve Genişliği Sınırlandırılmış Sorunlar Çocukların sınıf kurallarına uymayı reddetmesi, etkinlik süresince sürekli konuşma halinde ol ması ve ya bir grubun yada bir çocuğun görevini yapma ması önemli sorunlar olarak ele alınabilir. Artan ve Yayılan Sorunlar Önceki 3 gruptaki olumsuz davranışların önlenmemesi tüm sınıfta olumsuz ve disiplinsiz bir ortam oluş masına neden olur.

İstenmeyen davranışları açıklayan kuramlar Davranışçı kurama göre, her tür davranış öğrenme yoluyla kazanılır veya değiş tirilir. Psikanalitik kurama göre Kişinin içsel dürtülerinin ve ihtiyaçlarının bastırılması psikanalitik yaklaşıma göre içsel çatışmalara ve bunun sonu cunda çeşitli olumsuz davranışların or taya çıkmasına neden olabilir.

Hümanistik kuramlar problem davranışların ortaya çıkmasının temel nedenini bireylerin içsel denetimli olarak değil, dışsal denetimli yetiştirilmesine bağlamakta dır. Ekolojik yaklaşım, çocuğun davranışının en yakın çevresinden başlayarak var olan tüm sistemlerden etkilendiği düşünülmektedir. Ekolojik yaklaşım eğitimi bir sistem olarak ele almaktadır. Sistemin katmanları vardır. Yaklaşım tüm bu katmanların çocuğun davranışını doğrudan ya da dolaylı olarak şekillendirdiğini savunmaktadır.

1. Katman • Sistemin merkezine • Çocuk • Mikrosistem • Günlük hayatta birinci derecede ilişki içinde olduğu aile, arkadaş ve öğretmenleri 1 l. Katman • Ekzosistemi • Yerel yönetimler, okulun ve ya millî eğitim müdür lüklerinin aldığı kararlar, ebeveynlerin çalışma ortamındaki lll. Katman yaşantıları • Makrosistem • toplumun kültürünü, sosyal ve ekonomik değerleri IV. Katman

Bilişsel gelişim kuramları Çocukların düşünme becerilerinin ve bilişsel gelişimlerinin sınırlı olması ayrıca yetişkinlerin sahip olduğu yaşam tecrübesine sahip olmamaları hayata ve olaylara bakış açılarının farklı olmasına neden olmaktadır.

İstenmeyen davranışların yönetimi İstenmeyen davranışları ortaya çıkaran etmenler Sınıf içi etkenler; Öğretmen, öğrenci ve fiziksel ortamdan kaynaklanan nedenler olarak ele alınabilir. Sınıf dışı etkenler; Çocukların içinde yaşadıkları aile ortamı, kültürel ve sosyal çevre ve okul

Sınıf içi etkenler ü Öğretmenlerin eğitim düzeyi, çocukları tanıma ve anlama yeterliliği, deneyimi ve işine olan ilgi ve motivasyonu sınıf yönetiminin başarısı üzerinde önemli ölçüde etkilidir. ü Çocuklardan kaynaklanan nedenler psikolojik yada duygusal problemler, ço cukların öğretmen ve ya akranlarıyla yaşadıkları iletişim problemleri, okula karşı isteksizlik olarak ele alınabilir. ü Sınıfın fiziksel koşulları, gürültülü ve kalabalık oluşu, ısı ve ışık çocukların sınıf ü içindeki davranışları üzerinde önemli ölçüde etkilidir.

Sınıf içi etkenler ü Ailelerin eği tim, sosyo-ekonomik durum, kültürel geçmiş ve ailedeki birey sayısı, ailelerin çocuk yetiştir me tutumları ve çocuğa bakışaçıları ü Okulların genel kuralları, yönetim anlayışı, benimsedikleri eğitim programı, öğ retmen kadrosunun yeterliliği, fiziksel koşulları ve öğrenci sayısı, ü Çocuğun davranışı üzerinde içinde bulunduğu çevrenin kültürel geçmişinin, sosyo-ekonomik koşulları

İstenmeyen davranışların önlenmesi ve müdahale yolları Çocukların bazı becerileri geliştirildiği takdirde sınıf içi davranış ve uyum problemleri azalacaktır. Bu beceri ler; § § § Duygularının farkına varıp anlamlandırma, Öfkesini kontrol etme, Olumlu sosyal davranış, Olumlu ve barışçıl problem çözme Stres azaltma veya stresle başetme

İstenmeyen davranışların ortadan kaldırılması ve müdahelesinde etkin olarak kullanılan bazı diğer yöntemler planlı gözardı etme, olumlu geri bildirim verme ve yönlendirmedir. Planlı gözardı etme, çocuğun küçük çapta istenmeyen bir davranışı yaparak öğretmenin ilgisini çekmeye çalışması ve öğretmenin bunu farkedip gözardı etmesi olarak tanımlanabilir.

Çocukların davranışlarına planlı gözardı yapılırken dikkat edilmesi gerekenler: § Bu yöntem dört yaş üstü çocuklara uygulanabilir. § Bu yöntem ile birlikte istendik davranışa olumlu betimleyici geri bildirim ile birlikte kullanmalıdır. § Öğretmen eğer bu yöntemi kullanacaksa istikrarlı olmalı ve her seferinde aynı tepkiyi vermeli (Hardy, Brovvn, Skovv and the İRİS Center, 2015).

Olumlu betimsel geri bildirim, çocuğun yaptığı istendik davranışa özgü veri len kısa, olumlu ve betimsel geri bildirim olarak tanımlanabilir.

Olumlu betimsel geri bildirim, v Geri bildirim çocuk davranışı yaptıktan sonra en kısa sürede verilmeli. v Ayrıca geri bildirim sırasında öğ retmen çocuğa olabildiğince yakın ve göz hizasında olmalı. v İstendik davranış her yapıldığında olumlu betimsel geri bildirim verilmeli, v Çocuk istendik davranışı geliştirdiğinde geliştirdiği noktada vurgu yapılmalı (Hardy, Brovvn, Skovv and the İRİS Center, 2015).

Yönlendirme Çocukların küçük çaptaki istenmeyen davranışların daha fazla büyük boyuta gelmesini engellemek ve onları istendik davranışa yönledirmek ama cı ile kullanılan bir yöntemdir.

İstendik davranışları destekleme ve ortaya çıkarma yolları Öğretmenler ço cukların olumsuz davranışlarını ortadan kaldırmaktan ziyade çocuklardan yapması nı istediği davranışların geliştirilmesine yoğunlaşılmalıdır. İstendik davranışları ortaya çıkarmak için çocuklarda istendik davranışlar yönelik farkındalık kazandırılması gerekir.

Ayrıca, öğretmenin düzenli olarak çocuk ların yaptıkları işlere yönelik tepkiler verme si (yansıtma) istenmeyen davranışların önlenmesi ve istendik davranışların ortaya çıkmasında oldukça etkilidir. Bu tepkilerin(yansıtmaların) yorum içermeyen ve yargılamadan uzak olması gerekiyor.

Okul Öncesi Dönemde Karşılan Bazı İstenmeyen Davranışlar v v v v v Paylaşma ile ilişkili sorunlar Alan ile ilişkili sorunlar Ayrıcalık ile ilişkili sorunlar İlgi çekme isteği ile ilişkili sorunlar Güç mücadelesi Gruba dahil olma isteği ve dışlanma İsim takmak Dalga geçmek Suçlamak

Tolere edilebilir davranışlar Bu davranışlar genel olarak çocukların etkinlik sürecinden sıkılması, etkinliklerin çocuğun ilgisini çekmemesi, oluşturulan kuralların tam olarak içselleştirilmemesi, çocukların kişilik özellikleri ve aile tutumlarının etkisi kaynaklı olabilmektedir.

Sırayı bozmak, Öğretmenlerin sırayı bozma ve benzeri sınıf kuralarına uymama problem lerini oyunlar, çocukların ilgisini çekebilecek parmak oyunları ve tekerlemeler ile ortadan kaldırabileceği söylenebilir. Hiçbir şey yapmamak (etkinliklere karşı isteksizlik); Öğretmenlerin planlamala rını yaparken çocukların ilgilerini dikkate alması ve yaş grubuna uygun etkinlik ler seçilmesi ile önemli ölçüde önlenebilir.

Çekingenlik: Öğretmenin çocukları iyi tanıması, sınıf ortamını çocukların kendilerini rahat hissedebileceği şekilde düzenlemesi ve her çocuğun kendini rahatça ifade ede bileceği etkinlikler planlanması ile önlenebilir ve ortadan kaldırılabilir. Şikâyet etme; Çocukların bireysel ola rak çözebileceği sorunlara müdahale etmemek, başkasının hatasını bildirmenin kişiye bir faydası olmadığını çocuklara anlatmaya çalışmak davranışın ortadan kaldırılmasında öğretmene fayda sağlayabilir.

Paylaşmamak; Çocuklara pay laşma konusunda örnek olmak, oyunlarda ve günlük etkinliklerde paylaşmayı destekleyici öğeler kullanmak bu olumsuz davranışın önüne geçebilmek adına oldukça önemlidir. Ayakta gezinmek; Çocukların yetişkinlere oranla çok daha fazla hareket etme ihtiyacı hissettikleri göz önünde bulundurulduğunda öğretmenlerin etkinlik seçimlerini hareketlihareketsiz sırlamasına uygun olarak planlaması, sınıftaki çocukları iyi tanıyarak ihtiyaca ve ilgiye yönelik etkinlikler seçmesi ile çocukların sınıfta ge zinmesinin önüne geçilebilir.

Bağırmak; Çocukları anlamaya çalışmak ve etkili şekilde dinlemek çocuğun kendini bağırarak ifade etmesinin önüne geçmek adına etkili olabilir. Aynı zamanda öğrencilere etkileşimlerde doğru model olmak gerekir.

Önemli, Ancak Etkileri Ve Genişliği Sınırlandırılmış Sorunlar • İnatçılık; Öğretmenler ve ebeveynler çocukla inatlaşma yoluna gitmeden, sakin kalarak, kararlı olarak ve kendilerini kesin ve net bir şekilde ifa de ederek çocukların inatçılık göstermesinin önüne geçebilirler. • Kötü söz söyleme; Ebeveynlerin ve akranların kötü söz karşısında verdikleri sözlü -sözsüz tepkiler davranışın ortadan kaldırılmasında oldukça etkilidir.

Artan ve Yayılan Sorunlar Saldırganlık; Saldırgan davranışın azaltılmasındaa ailenin sakin ve kararlı olması, saldırgan davranış kar şısında toleranslı olmaması, çocuğun sakinleşmesine fırsat verilmesi ve doğru davranışlar için rol model olunması önemlidir. Öğrenciye özür diletmek: Buna veya buna benzer bir durum yaşandığında genellikle öğretmenlerin müdahale yöntemi olarak istenmeyen davranışı yapan çocuğa özür diletip bir daha yapmayacağına dair söz almaktır.

En küçük sorunlar Öğretmeni ve kuralları yok sayma; Çocuğun öğretmeni ve okul kurallarını yok saydığı durumlarda kararlı ve sakin kalmak, çocuğun hislerini an lamaya çalışmak ve kendini ifade etmesine fırsat vermek sorunun çözümü için doğru bir adım olabilir. Fakat çocuğun tamamıyla bu davranışı terk etmesi etkili ve düzenli bir yönetim süreciyle, çocukla etkili iletişim kurarak ve çocuğun sev gisini kazanarak sağlanabilir.

Yalan söyleme; Çocuk gerçek ile yalan ayrımını tam olarak yapabilecek gelişim düzeyine sahip olduğu halde yalanı ter cih ediyorsa müdahale edilmesi gerekebilir. Yalan söyleme davranışının ortadan kaldırılmasında en önemli etkenlerden biri doğru rol model olmaktır. Çocuğa aşırı baskı yapmamak, mükemmeliyetçi olmamak, Çocuğa ilgimizi hissettirmek ve çocuğun kendine her koşulda güvenmesini sağlamak yalanın önüne geçmek adına oldukça önemlidir.

Çalma - İzinsiz sahiplenme; Alma davranışının ortadan kaldırılabilmesi çocuğu suçlayıcı tavırlardan kaçınılarak, çocuğun maddi ve manevi temel ihtiyaçlarının tam olarak karşılanması, aidiyet duygusunu kazanmasının desteklenmesi ile sağlanabilir. Ayrıca çocuğun alma davranışlarına tolerans gösterilmemesi, aldığı eşyayı geri bırakmasının sağlan ması ve bunları yaparken çocuğun küçük düşürülmemesi ve cezalandırılmaması oldukça önemlidir.

Kaynakça BEŞGEN ERGİŞİ, M. , GANGAL, M. , (2017) «OKUL ÖNCESİNDE SINIF YÖNETİMİ: İstenmeyen Davranışlar, Nedenleri ve Yönetimi» Ankara, Eğiten Kitap