METODAT MWSIMORE NW EDUKIMIN FIZIK Ligjeruesi Dr Shemsedin

, , METODAT MWSIMORE NW EDUKIMIN FIZIK” Ligjeruesi : Dr. Shemsedin Vehapi

METODAT MËSIMORE NË EDUKATËN FIZIKE Çdo veprimtari njerëzore patjetër duhet të ketë mbështetjen e vet në metodikë si një sistem i zhvilluar metodash të përshtatura për specifitetet e punës dhe që zhvillohen krahas zhvillimit të saj. Monometodizem Polimetodizem , , Metodos” – rruge, mënyrë Duke u nisur nga nocioni dhe detyrat e tyre , definicioni i metodave mësimore është : , , Metodat janë mënyrat e definuara dhe të vërtetuara shkenctarisht të veprimit të përbashkët të arsimtarit dhe nxënësit gjatë procesit mësimor me anën e të cilave sigurohen kushtet optimale për mësim racional dhe efikas , për realizimin e veprimtarisë didaktike të arsimtarit dhe manifestimit maksimal të nxënësve “.

LLOJET E METODAVE Lesagafi: , , Mundw tw thuhet se metoda jamw unw” Metodat qw aplikohen ne edukim fizik - Metodad Mwsimore - Metodat e trainingut sportiv - Metodat kwrikimore Në literaturën profesionale didaktiko – metodike e prezentuar nga autorë të ndryshëm , ndër ta edhe nga autorët shqipëtarë , hasim në një , , laramani ’’ kur bëhet fjalë për klasifikimin e metodave mësimore. Metodat mwsimor janw : - Metodat verbale ( fjala e gjallë ) , - Metodat e konkretizimit ( 1. demonstrimit dhe 2. ilustrimit ) dhe - Metodat e të ushtruarit praktik.

METODA VERBALE - , , fjala e gjallë ’’, aplikohet para se të filloj të ushtruarit , gjatë të ushtruarit dhe pas përfundimit të të ushtruarit. Kaparovi, Roti, Zhdara, etj. Që të arrihet efekti i , , fjalës së gjallë ’’ , si nga aspekti arsimor , ashtu edhe edukativ , mësimdhënësi duhet t’i njohë faktorët, të cilët i klasifikojmët i në : 1. Faktorë subjektivë a)mësimdhënësi i cili duhet të ketë : - aftësi të përgjithshme profesionale , - qëndrimi personal ndaj vlerës së , , fjalës së gjallë ’’ , - gjindshmëri profesionale dhe gjuhësore , - aftësi të të shprehurit që të tjerëve t’u prezentohet – sqarohet mendimi , saktësia dhe udhëzimet mbi lëvizjet – ushtrimet. b) nxënësi-fëmija : - mosha, - qëndrimi ndaj orëve të ed. fizike , - karakteristikat e përgjithshme pedagogjike të nxën. – fëmijës , - aftësia e nxën. për të ushtruar ,

2. Faktorët objektivë – - lloji i aktivitetit trupor , - tipi i përgjithshëm i orës ( ç’dëshirohet ) : arsimimi formues , puna në zhvillimin e aftësive lëvizore motorike. Efekti dhe suksesi i , , fjalës së gjallë’’ varet nga aftësia e mësimdhënësit se në ç’nivel di ta bëjë interesante prezentimin – sqarimin dhe t’i motivojë nxënësit-fëmijët për punë. Këtë e arrin nëpërmes : - lajmërimit , paraqitjes së tezave , - arsyetimit sistematik të problemit , ushtrimit ( monologue i mësimdhënësit ) , - vërejtjes , shpjegimit dhe komentimit , - kontrollimit verbal të problemit të parashtruar dhe dialogu ndërmjet mësimdhënësit dhe nxënësit. , , Fjala e gjallë’’ të aplikohet në formë : ► Shpjegimi , ► Tregimi – kallëzimi , ► Urdhërimi , ► Numërimi , ► Biseda , ► Udhëzimi , komentimi etj. .

METODAT E KONKRETIZIMIT (metoda e demonstrimit dhe ilustrimit) Metoda e demonstrimit – në aspektin profesional dhe shkencor konsiderohret ndër metodat kryesore kur është fjala përvetësimin e elementeve – lëvizjeve , ushtrimeve të reja. Me anë të demonstrimit ( paraqitjes praktike ) sigurohet mënyra më e përshtatshme që nxënësit – fëmijët të arrijnë deri te informatat , të cilat do të mundësojnë krijimin e përfytyrimit të drejtë mbi lëvizjen – ushtrimin (elementin) , të cilin duhet të përpiqen ta ekzekutojnë dhe ta mësojnë ( përvetësojnë ). Demonstrimi : Arsimtari ose ndonjë nxënës i dalluar. , , Çdo demonstrimi i paraprin , , fjala e gjallë’’ e mësimdhënësit. ” Demonstrimi i lëvizjeve – ushtrimeve duhet të ekzekutohet në atë mënyrë që , përafërsisht , të gjithë nxënësit – fëmijët të kenë mundësi që papengesë t’i vërejnë të gjitha elementet e lëvizjeve – ushtrimit si tërësi.

METODA E ILUSTRIMIT Komunikimit vizuel gjatë procesit edukativo – arsimor në ed. fizike duhet të aplikohet sa më shpesh dhe sa më drejt. , , Ta ilustrosh detyrën motorike që duhet përvetësuar do të thotë t’u mundësosh nxënësve – fëmijëve që në mënyrë më të hollësishme dhe të përgjithshme të vërejnë detyrën dhe të krijojnë përfytyrim të drejtë mbi teknikën dhe mënyrën e ekzekutimit të saj ( detyrës motorike )”. Si mjete ilustrimi mund të aplikohen : vizatimet , fotot , diafilmat , kinogramet , dvd , filmat etj. . Shkalla më e lartë e konkretizimit arrihet përmes diafilmave dhe filmave , kurse më e vogla përmes vizatimit. Si metodë plotësuese e demonstrimit. Qëllimi i fundit i tyre është aftësimi për shfrytëzimin e gjithmbarshëm të burimit të diturive.

METODAT E TË USHTRUARIT PRAKTIK Me metodat e të ushtruarit praktik arrihet të formohen , përvetësohen dhe stabilizohen dituritë , shkathtësitë dhe shprehitë motorike. Aplikimi i mënyrës së të ushtruarit praktik gjatë procesit mësimor në ed. fizike ka për qëllim që nxënësi – fëmija të aftësohet që në mënyrë të pavarur t’i përdor në jetën praktike. Nga aspekti metodiko – organizativ në procesin mësimor gjatë të ushtruarit praktik në edukatën fizike , zakonisht dominojnë këto metoda apo mënyra : ►metoda – mënyra sintetike ( të ushtruarit e ushtrimit si tërësi ) , ►metoda – mënyra analitike ( të ushtruarit e ushtrimit pjesë – pjesë ) , ►metoda – mënyra e kombinuar ( veprim i kombinuar tërësi + pjesë , pjesë + tërësi ).

METODA SINTETIKE Kur bëhet fjalë për metodën sintetike mendohet në mënyrën e të ushtruarit të detyrës motorike me qëllim që ajo si tërësi të ushtrohet dhe të përvetësohet. Si metodë kjo i ka përparësitë dhe dobësitë e veta : -Përparësia e kësaj metode qëndron në faktin se ajo individit ( nxënësit ) ia mundëson që të ushtruarit e detyrës motorike ta bëjë sipas aftësive të veta. -Dobësitë e kësaj metode gjatë procesit të të ushtruarit të detyrës motorike mund të lajmërohen vështirësi gjatë fazës së parë kur tentohet që detyra – lëvizja të ushtrohet dhe të përvetësohet. Këtë metodë duhet aplikuar sa më shpesh gjatë organizimit dhe zhvillimit të mësimit , me qëllim që të arrihet përsosja dhe perfeksionimii shprehisë motorike ( gjatë orëve të përsëritjes ).

METODA ANALITIKE Në procesin e ed. fizike , në disa raste kur paraqitet ndonjë vështirësi gjatë të ushtruarit sipas metodës sintetike , duhet të aplikohet metoda analitike. Sipas kësaj metode të ushtruarit e njësisë mësimore bëhet sipas të ushtruarit dhe përvetësimit të njëpasnjëshëm të pjesëve përbërëse të njësisë mësimore , që janë të ndara , METODA E KOMBINUAR ( KOMPLEKSIVE) – Apikim I kombinuar I metodws sintetike dhe analitike. - së pari detyra tentohet që të ushtrohet si tërësi ( nëse është e vështirë ) , pastaj kalohet në aplikimin e metodës anlitike të të ushtruarit të pjesëve ( elementeve ) përbërëse të detyrës motorike dhe në fund – përsëri të ushtruarit e detyrës si tërësi.

METODAT E TRAININGUT SPORTIV - Transformimi I gjithanshem I personalitetit te nxenesit • Metoda e perseritjes se ngarkeses me vler te njejt • Metoda e perseritjes se ngarkesave me vler te ndryshme • Metoda e kombinuar (1+2) • Metoda qarkore ( rrethore) • Metoda e garave

Metoda e perseritjes se ngarkeses me vler te njejt -Pesha dhe intensiteti gjithmon I njejte - ne varshmeri nga zgjedhja, radhitja, zgjatja kohore etj. Metoda e perseritjes se ngarkesave me vler te ndryshme - Intensiteti dhe vellimi I ndryshueshem ( m. intervale) • Metoda e kombinur • Metoda qarkore - Ushtrimet ne rreth deri ne refuzim ose me perseritje te caktuar. • Metoda e garave - Aplikimi I komponentes se garave permes lojes - Persosja dhe automatizimi I levizjeve te ndryshme

METODAT KERKIMORE-SHKENCORE , , Kur te njiheni me nje dukuri, mos harroni te pyetni veten ku qendron shkaku I Kesaj dukurie, si ndohi kjo dhe gjithmone do ta gjeni pergjigjen nese e kerkoni Me kembengulje”. FARADEJ - Metodologjia e punes kerkimore. Pyetja-Hipoteza-Perfundimi-Gjeneralizimi-Ligji-Teoria-Diciplina shkencore - Studimi I dukurive qe kane te bejne me Lindjen, zhvillimin, relacionet, ndrysh Imin ne kohe dhe hapsire. Ne shumicen e shkencave aplikohen Analiza dhe Sinteza.

METODA E ANALIZES - Dukukria ndahet dhe studiohet ne pjese perberse, pjeset studjohen ne tersi si dhe studiohen lidhmerit e pjesve me qellim te njohjes me te thelle. Analiza strukturale – zbulimi I struktures se dukurise Analiza historike- paraqitja dhe zhvillimi I dukuris dhe faktorve qe shkaktojn parqitjen dhe ndryshimin e saj gjate zhvillimit. Aanliza funksionale – zbulimi I lidhmerive reciproke te pjesve te dukurive e qe jane : kualitative, statike dhe dinamike, Kohre- njedimensio, shum. Analiza kauzale – zbulimi I lidhjes kushtezuese ne mes dukurive – Eksperiminti si forma me e larte e shpjegimit shkencore te dukurive. Analiza komperative – Krahasimi I vetive, struktures dhe ligjshmerive te dukurive. Analiza gjenetike –Merret me zbulimin e shkaqeve-dukurive ne ndryshimin ndermjlindjes dhe zhvillimit.

METODA E SINTEZES Studion tersin dhe bashkimin e dukurise - Metoda e gjeneralizimit – proces mendore i kalimit nga rregullat individuale ne rregullat e pergjithshme -Metoda e specializimit – e kunderta e gjeneralizimit. Metoda Indukive – Forma e konkludimit ne baze te individulaes kah e pergjithshmja Qellim eshte njohja e te pergjithshmes nga individualja. Indukcion i plote – mostra e vogel Indukcion jo i plote – mostra e madhe – shkalla e caktuar e besueshmerise. Metoda deduktive – Forma e konkludimit nga e pergjithshmja kah individualja Qellimi eshtw njohja e individuales.