Fizik tedavi ve rehabilitasyon nedir Fizik tedavi ve

Fizik tedavi ve rehabilitasyon nedir?

�Fizik tedavi ve rehabilitasyon, hareket ve işlevsel yetileri sınırlayan hastalıkları tedavi etmeye yardımcı olan tıbbi bir uzmanlık dalıdır. �İyileşme sürecinin daha rahat ve hızlı geçmesini sağlamak için hazırlanan rehabilitasyon programları, hastaların aktif katılımını gerektiren uzun bir tedavi sürecidir.

�Fizyoterapi ve fizik tedavi aynı anlama gelmez. Fizik tedavi kavramı günümüzde kullanılmamaktadır. �Fizyoterapi ile birlikte rehabilitasyonla tedavi süreci tamamlanmaktadır. �Fizik tedavi hekimleri, fizyoterapistler ve fizyoterapi teknisyenleri, hastalık, yaralanma, sakatlık gibi ciddi sorunlarının teşhis ve tedavisi ve rehabilitasyonunda etkili yöntemler kullanan multidisipliner bir ekip oluşturur.

Fizyoterapi ve rehabilitasyon �Fizyoterapi ve rehabilitasyon, terimleri bazen birbirlerinin yerine kullanılırlar. Ancak anlamları farklıdır. �Rehabilitasyon; bir şeyi orijinal haline getirme, yeniden forma sokma sürecidir. Her türlü kapsamlı tedavi programına dahil edilebilir. �Fizyoterapi ise rehabilitasyonun, çeşitli cihaz ve manual tekniklerle desteklenmesidir. �Her uygulama da iyileşme sürecini hızlandırmayı amaçlar.

Fizyoterapinin Tarihçesi �Fizyoterapi mesleğinin tarihçesi dünyada modern fizyoterapi uygulamalarının Avrupa ve Amerikada ortaya çıkmasından çok daha eski dönemlere dayanmaktadır. �MÖ 4000 yıllarında Yunan ve Roma uygarlıklarında, �MÖ 3000 yıllarında Çin’de günümüzde kullanılan tedavi edici masaj, hidroterapi ve terapötik egzersizlerin kullanıldığı bilinmektedir. �Aynı zamanda Çin, Japon, Hindistan, Yunan ve Roma uygarlıklarında ve tarih öncesi dönemlerde de sıcak, soğuk, su, egzersiz, masaj ve güneş ışığı uygulamalarının yapıldığı araştırıcılar tarafından ortaya konulmuştur.

�Fizyoterapi uygulamaları ile ilgili olarak ilk yazılı belgelere MÖ 400 yıllarında rastlanılmıştır. �Tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat’ın ağrının giderilmesi için elle manipülasyon fikrini ortaya atması ve kasın kuvvetinin egzersizle arttığını bulması, �yine aynı dönemlerde Hector’un su tedavisini hidroterapi yöntemi olarak önermesi ile günümüzdeki modern fizyoterapi uygulamalarının temelleri atılmıştır.

�Dünya Fizyoterapi Konfederasyonunun (World Confederation of Physical Therapy=WCPT) kurulması ile gelişmiş ülkelerdeki mesleki ilerlemeler, yeni uygulamalar ve bilimsel araştırmalar tüm ülkelerdeki meslektaşlar tarafından paylaşılmıştır.

�Mesleğin gelişiminde 1940’lardan sonra klinik çalışmalara ilave olarak bilimsel araştırma konularına ağırlık verilmiş ve kongreler yapılmaya başlanmıştır. � 1950’lerin sonuna doğru hastaneler ve hastanelerdeki farklı servislerin yanı sıra ayaktan gelen hastaların tedavi edildiği ortopedi kliniklerinde, geriatri merkezlerinde ve tıp merkezlerinde görev alınmaya başlanmıştır.

Fizyoterapi nedir? �Fizyoterapi, insanların hastalık ve yaralanma sonrası güçlerini geri kazanmalarına, sakatlık yaşayan kişilerin bedensel işlevlerini ve hareketlerini iyileştirmeye, genel sağlık düzeylerini yükseltmeye ve korumaya yardım eden bir sağlık uzmanlığıdır.

Rehabilitasyon nedir? �Bugünkü anlayış ile rehabilitasyon bireyin hastalık veya sakatlık sonrası azalmış ya da kaybolmuş fonksiyonların yeniden kazandırılması, günlük yaşam aktivitelerinin bir başkasının yardımına en az ihtiyaç duyarak yapılmasını sağlamak için uygulanan tüm tıbbi, sosyal ve çevresel faaliyetlerdir.

�Fizyoterapi mesleğinin mensupları sağlıklı kişilerde sağlığın korunması ve geliştirilmesini sağlarken, hastalık ve engellilik durumlarında fizyoterapi rehabilitasyon yöntemlerini kullanarak kişinin eski durumuna dönmesi ve iyileşmesine destek olurlar.

�Fizyoterapi ve rehabilitasyon ise genellikle hastalık, yaralanma, beyin hasarı, tümör, cerrahi veya ilerleyici bir bozukluk nedeniyle fiziksel yeteneğinde kayıplar bulunan bireylere uygulanan tıbbi, sosyal, psikolojik ve mesleki alanlarda uygulanır. �Burada da amaç bireyin bağımsızlığını artırmak ve katılımını desteklemek, kalıcı hasar oluşumunun önüne geçmektir.

�Bunu sağlayabilmek için rehabilitasyon hizmetleri şu şekilde sınıflandırılabilir: �Tıbbi rehabilitasyon: Bir hastalık ya da yaralanma sürecinde bireye uygulanan her türlü tıbbi müdahaleyi ifade eder. �Bu, bir cerrahi olabileceği gibi cerrahi sonrası ya da cerrahi yapılmadan bireye uygulanacak fiziksel/bilişsel kapasitesini artırmaya yönelik müdahaleler olabilir.

�Sosyal rehabilitasyon: Bireyin sosyal yaşamın içinde yer almasını sağlayacak rehabilitasyon çalışmalarıdır. �Bu çalışmalar temel olarak bireyin ihtiyacına yönelik olmakla birlikte toplum temelli rehabilitasyon çalışmalarını içerir. �Burada amaç bireyin toplumsal hayata her alanda katılımını sağlamaktır. �Bu, bireyin yapmak istediği bir sosyal aktivite, eğitim, iş olabilir.

�Mesleki rehabilitasyon: İş-üretkenlik hayatında kayıp yaşayan bireyin eski işine geri dönüşünü sağlamak için işyerinde bağımsızlığını kolaylaştırmaya ve kaybedilen işçi rolünü yeniden kazanmak için kişi-çevre veya işe yönelik müdahaleleri içerir.

�Fizyoterapi ve Rehabilitasyon birçok sağlık disiplininin yer aldığı ekip işidir. �Bu ekip içerisinde hekim, fizyoterapist, ergoterapist, fizyoterapi teknikeri, psikolog, hemşire, sosyal hizmet uzmanı, çocuk gelişim uzmanı, konuşma terapisti, prostetist-ortetist, ortez protez teknikeri gibi sağlık mesleği mensupları görev alırlar.

�Dünya Fizyoterapi Konfederasyonu (WCPT) Fizyoterapiyi “koruyucu, düzeltici, geliştirici ve fiziksel yetersizliği en aza indirici bir seri uygulamayı gerçekleştirebilmek için ölçüm ve değerlendirme yöntemleri ışığında fizyoterapi ve rehabilitasyon gereksinimini belirlemek, uygun tedavi modalitelerini ve programlarını seçmek, planlamak ve uygulamaktır” şeklinde tanımlamıştır.

�Fizyoterapi tekniker (FTT)’leri, doğuştan veya sonradan kaza, travma, spor yaralanması nedenlerle, fiziksel engeli olmuş bireylerin tedavisine yardımcı olmak ve yaşam kalitesini arttırmak amacıyla hekim ve fizyoterapist denetiminde fizik tedavi uygulamalarını yapar. �FTT’ler, aynı zamanda fiziksel uygunluk eğitimi, ısı-ışık, hidroterapi, elektroterapi, mekanik tedaviler, masaj ve günlük yaşamı kolaylaştırıcı düzenlemeler yaparak sağlıklı, hasta ve özürlü kişilere fizyoterapi uygulamalarını yaparlar.

Fizyoterapi hangi yöntemleri kullanır? �Her bireyin tedavisi kendi özel gereksinimlerine uygun şekilde düzenlenir. �Genellikle: �Manuel tedaviler �Egzersiz programları �Elektroterapi teknikleri �Isı-ışık-su tedavi ajanları ile uygulamalar �Ortez-protez ve yardımcı cihaz seçimi �Teknolojik cihaz ve makinalarla rehabilitasyon

�Manuel terapi, bir fizyoterapistin vücut dokularını manipüle etmek, harekete geçirmek için ellerini kullandığı bir tekniktir. �Manuel tedaviler; �Özel manipülasyon teknikleri �Masaj �Traksiyon �Egzersiz

�Elektro-fiziksel modaliteleri �“termal”, �“termal olmayan (nontermal)” ve �“elektrik stimülasyon modaliteleri” olarak sınıflandırmak mümkündür. �Termal (ısı) modaliteler yüzeyel ve derin sıcaklık modaliteleri olarak ikiye ayrılır.

�Yüzeyel Sıcaklık Modaliteleri �Yüzeyel ve nemli sıcaklık modalitelerinden biri Hot Pack (HP)’tir. �Parafin’de bir diğer nemli sıcaklık uygulaması olarak erimiş balmumu ve mineral yağın karıştırılmasıyla elde edilir. �Girdap banyoları (Whirlpool), kazan içindeki suyun hızla hareket ettirildiği lokal banyolardır.

� Kuru Sıcaklık Modaliteleri (yüzeyel) �Infrared (IR) havada dalgalar veya ışınlar halinde yayılım gösteren elektromanyetik dalgalardır. �Fluidoterapi ise içinde doğal organik selülozdan elde edilen Cellex maddesi bulunan çok küçük parçacıkların olduğu katı maddeler ile hava akımı oluşturarak ve termal şok oluşturmadan uygulanan bir kuru sıcaklık modalitesidir.

�Derin Sıcaklık Modaliteleri �Kısa Dalga Diatermi (KDD), �Mikro Dalga Diatermi (MDD) ve �Ultrason (US)’dur.

�Soğuk Modaliteler �Soğuk eski dönemlerden bu yana çeşitli hastalıklarda kullanılmıştır. Hipokrat ateş düşürmek ve kanamayı durdurmak için önermiş, Galen mide rahatsızlıklarında soğuk uygulamalarını kullanmıştır. �Tedavi amacıyla dokuları lokal soğutma yöntemine kriyoterapi denir.

�Termal olmayan (Non-Termal) Modaliteler �“Light Amplification By Stimülated Emission Radiation” kelimelerinin baş harflerinden oluşan LASER, uyarılmış ışıma ile güçlendirilmiş tek dalga boyuna sahip ışıktır. �ESWT (Ekstrakorporeal Şok Dalga Tedavisi), yüksek şiddetli ses dalgalarının vücuda uygulanması ile yapılan bir tedavi yöntemidir. �Hastalığın mıknatıslarla veya manyetizmayla tedavisi anlamına gelen Magnetoterapi, Çin, Avrupa ve Japonya’da eski hekimlerin hastalıkların tedavisinde kullandığı bir yöntemdir.

�Elektrik Stimülasyon Modaliteleri �Elektrik akımıyla uyarılabilen kas ve sinir hücreleri aktive edilebilir. Bu amaçla düz, kesikli veya alternatif akımlar kullanılır. �Düz akımlar (+) ve (-) iki kutbu olan ve bir kutuptan diğerine düz, sabit ve devamlı akımlardır. �Düz akımın kimyasal etkilerinden olan İyontoforez de (+) yüklü iyonlar (-) kutba, (-)yüklü iyonlar da (+) kutba gider. �Galvanik akımların modifiye şekilleri kesikli ve surge edilmiş galvanik akımlardır.

�Alçak frekanslı akımlar (faradik vs) �Diadinamik akımlar �Enterferansiyel akımlar �Nöromüsküler Elektrik Stimülasyonu (NMES) �Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu (FES) �Rus akımları �Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu (TENS)

Fizyoterapide Kullanılan Araçlar �Fizyoterapide değerlendirme ve egzersiz amacıyla kullanılan cihazların yanı sıra, ortezler ve çeşitli yardımcı cihazlar bireyin günlük yaşam aktivitelerinin yapılmasını kolaylaştırmak amacıyla kullanılmaktadır.

Gonyometre �Değerlendirme amacıyla yapılan gonyometrik ölçüm, eklem hareket açıklığının değerlendirilmesinde kullanılan objektif bir yöntemdir. �Gonyometrik ölçümler eklem hareket açıklığının değerlendirilmesine ilave olarak fonksiyonel kapasiteyi saptamak, tedavi programına ve tedavi sonunda etkinliğine karar vermek amacıyla da kullanılmaktadır. �Kullanımı ve taşınması kolay olan gonyometrelerin universal, klinik, gravite, dijital gibi çeşitli tipleri vardır.

Kas kuvveti değerlendirme �Kas kuvvetinin değerlendirilmesinde manuel kas testi, dinamometre, bilgisayar destekli izokinetik dinamometre gibi yöntemler kullanılmaktadır. �Fizyoterapide yaygın olarak kullanılan ve Dr. Lovett tarafından geliştirilen gravite testi kullanılmaktadır. �Manuel kas testinde; normal (5), iyi (4), orta (3), zayıf (2) ve eser (0) olmak üzere kas gücünün maksimum direnç almasından-kontraksiyon olmamasına kadar değişen bir düzeyde değerlendirme yapılır.

�Vücut tipini, boyutlarını, postürü belirlemek amacıyla çevre ölçümleri, uzunluk ölçümleri, postür analizi, çap ölçümleri ve yağ dokusu ölçümleri yapılmaktadır. �Bu amaçlarla mezura, çap ölçümlerinde vücut bölümüne uygun çeşitli büyüklükte kaliperler, deri kıvrım kalınlığın ölçümünde skinfold, postür analizinde simetrigrafi gibi araç ve yöntemler kullanılır.

�Elin duyusal değerlendirmesinde iki nokta diskriminasyon testi ve monofilament testleri kullanılmaktadır. �Ağrıya hassasiyet ve ağrı eşiğinin değerlendirilmesinde algometre kullanılır

Fizyoterapide Egzersiz Araçları � Paralel bar � Omuz çarkı ve parmak merdiveni � Egzersiz lastikleri, çeşitli ağırlık ve boyutlarda kum torbaları ve dumbell � Postür aynası ve duyu bütünleme topları � Power web, egzersiz hamuru ve topları, � Denge tahtası � Sürekli pasif hareket (CPM) cihazı � Yüksekliği ayarlanabilen hidrolik ve motorlu egzersiz yatakları � Egzersiz mati ve tedavi yatakları Pozisyon yastıkları üçgen, rulo veya daire.

Ortezler �Vücudun herhangi bir bölümünün mobilizasyonunu veya deformitelerini önlemek ya da fonksiyonlarını artırmak amacıyla dışarıdan uygulanan cihazlara ortez denilmektedir. �Ortezler eklemleri fonksiyonel pozisyonda tutmak, spastisiteyi kontrol etmek, kontraktür ve deformitelerin gelişmesini önlemek veya cerrahi sonrası bölgeyi korumak amacıyla kişiye özgü üretilen cihazlardır.

Yürümeye Yardımcı Cihazlar �baston, �yürüteç (walker), �tripod, �aksiller/önkol destekli (platform)/kanedyen tip koltuk değnekleri, �tekerlekli sandalye gibi araçlar sayılabilir.