KRVNE GRUPE RH FAKTOR Zdrastvena njega II razred

KRVNE GRUPE, RH FAKTOR Zdrastvena njega II razred ( 84 ) Predavač: dr Nervija Dedeić

� Krv (lat. sanguis) crvena je, neprozirna i gusta tečnost, posebnog mirisa i slanog ukusa. Ona protiče kroz kardio-vaskularni sistem organizma i kroz tijelo prenosi hranjive materije i kiseonik. Ukupna količina krvi u tijelu odrasla čovjeka je 5 – 6 litara, što je oko 8% ukupne tjelesne mase.

� Krv se sastoji od krvne plazme, krvnih ćelija – eritrocita, leukocita i krvnih pločica – trombocita. Krv je funkcionalno najvažnija tjelesna tečnost kod ljudi. Tečni dio krvi je plazma, dok krvne ćelije plivaju u plazmi. Odnos zapremnine krvne plazme i krvnih ćelija u zdravih osoba je konstantan.

Krv se stvara u koštanoj srži� Sunđerasto tkivo koje ispunjava koštane šupljine naziva se koštana srž. To je „fabrika” za proizvodnju krvnih ćelija. Ona ispušta krvne ćelije u krvotok u trenutku kada su „zrele” i kad su posebno potrebne tijelu. U zdravom tijelu koštana srž proizvodi većinu krvnih ćelija kojih ima tri vrste: eritrociti-crvena krvna zrnca, leukociti-bijela krva zrnca i trombociti -krvna pločice �

� Pored hranljivih materija i kiseonika krv prenosi otpadne materije, enzime, hormone, vitamine. Uloga krvi je i regulacija volumena tjelesnih tečnosti, regulacija acido-bazne ravnoteže, te regulacija tjelesne temperature, a ima i veliku zaštitnu ulogu. Krv struji tijelom u zatvorenom sistemu krvnih sudova koji se sastoji od arterija, vena i kapilara

Krvna plazma � Plazma je kao rijeka koja prenosi materije važne za život: svarene hranljive materije – od zidova tankog crijeva do tjelesnih tkiva, ili suvišne materije iz tkiva u bubrege. Ipak, to je samo jedan dio posla koji obavlja plazma. Ona prenosi antitijela koja stvaraju otpornost prema bolestima, hormone koji regulišu razne funkcije tijela i dio ugljen-dioksida, iz tkiva u pluća. �

� Ona sadrži nekoliko stotina različitih materija. Plazma sadrži vodu – oko 91 procenat, bjelančevine – 7, i mineralne soli – 0, 9. � Soli i bjelančevine su vrlo važne za održavanje potrebne ravnoteže vode u tkivima i u krvi. Mineralne soli u plazmi vrše i druge životno značajne funkcije. Njih dobija iz hrane koju unosimo

� Crvena krvna zrnca sadrže hemoglobin koji služi za prenošenje kiseonika iz pluća u sve djelove tijela. Na svom putu kroz tijelo skupljaju otpadne proizvode i odnose ih u pluća, odakle se izdišu kao ugljen-dioksid. Ako osoba nema dovoljno crvenih krvnih zrnaca, može se osjećati premorena i slaba. Može biti blijeda i brzo se zamarati jer joj tijelo ne dobija potrebani kiseonik. Pomanjkanje crvenih krvnih zrnaca naziva se anemija ili malokrvnost. Crvena krvna zrnca žive oko četiri mjeseca poslije napuštanja koštane srži.

� � � � Bijela krvna zrnca se bore protiv infekcija, prazne iz tijela patogene mikrorganizme (viruse, bakterije). T-limfociti (engl. T-lymphocytes) kontrolišu imunitet i mogu uništavati viruse i ćelije raka. B-limfociti (engl. B-lymphocytes) stvaraju antitijela. Neutrofili (engl. Neutrophils) bore se protiv infekcija, uništavaju bakterije i uklanjaju oštećeno tkivo. Monociti (engl. Monocytes) rade zajedno s limfocitima u reakcijama protiv infekcija, potrebnih za proizvodnju antitijela. Nedovoljan broj bijelih krvnih zrnaca povećava učestalost i jačinu infekcija koje mogu biti opasne po život. Bijela krvna zrnca žive svega nekoliko časova-

� Krvne pločice zgrušavaju krv i sprečavaju krvarenje. Ako je krvni sud oštećen (npr. posjekotinom ili modricom), pločice žure na lice mjesta i skupe se u grumen kako bi „začepile” oštećeno mjesto. Nedovoljan broj krvnih pločica može prouzrokovati često krvarenje iz nosa, produženo krvarenje iz posjekotine, abnormalne modrice, ili krvarenje iz crijeva, u mokraću ili iz kože. U ozbiljnim slučajevima, gdje je broj ovih ćelija vrlo nizak, postoji rizik od krvarenja u unutrašnjim organima i u mozgu.

� Krvne � Krvna grupe grupa je nasljedna i nepromjenljiva karakteristika ljudi. Važno poznavati krvnu grupu pri transfuziji krvi. , � Postoje dve klasifikacije svih krvnih grupa(glavne osobenosti crvenih krvnih zrnaca kod ljudi).

� Prva i osnovna podela jeste na krvne grupe, kojih ima četiri i koje se definišu na osnovu postojanja različitih proteina u crvenim krvnim zrncima, takozvanim eritrocitima, a to su: � Krvna grupa A (imaju takozvani antigen A, odnosno aglutinogen A), Krvna grupa B (u crvenim krvnim zrncima imaju aglutinogen B), Krvna grupa AB imaju i aglutinogen A i aglutinogen B. (ranije osobe koje su imale ovu krvnu krupu su bile univezalni primaoci) O (nulta) krvna grupa (njihovi eritrociti ne sadrže ni jedan od pomenutih proteina, odnosno antigena. )-ranije su osobe koje su bile ove krvne grupe bile univezalni davaoci. � � �

� Druga prema rezus faktoru. � Vodi porijeklo od posebne bjelančevine, nazvane rezus faktor ( od Rezus majmuna, gde je prvi put primijećen), Vrlo je važno znati informaciju da se RH faktor prenosi nasleđem, što je naročito važno za trudnice. Naime, ako majka ima negativan rezus faktor, a otac pozitivan, šanse su 50 : 50 da će dijete imati isto pozitivan rezus faktor. A baš zato je naročito važno voditi računa o tome, jer kod trudnica može doći do određenih komplikacija ukoliko dijete ima pozitivan rezus faktor, a buduća majka negativan.