KOMUNIKOWANIE SI 1 3 Asertywne komunikowanie 1 I

KOMUNIKOWANIE SIĘ 1. 3. Asertywne komunikowanie 1

I KOMUNIKOWANIE SIĘ Asertywność to umiejętność, której można się nauczyć i która zawiera w sobie również zdolność do rozpoznawania sytuacji, w których powinniśmy zachować się w sposób asertywny, a w których w sposób uległy lub agresywny.

„Postawa asertywna to umiejętność dochodzenia swoich praw oraz zdolność do wyrażania własnych myśli, uczuć i poglądów w sposób otwarty, szczery i adekwatny, nienaruszający prawa innych ludzi”. (A. J. Lange, P. Jakubowski) Osoba asertywna I KOMUNIKOWANIE SIĘ • otwarcie i stosownie do okoliczności wyraża własne myśli, opinie i uczucia, • bierze odpowiedzialność za swoje słowa i działania, • szanuje siebie i innych ludzi, • słucha tego, co mają do powiedzenia inni ludzie.

Prawa asertywności Osoba asertywna ma świadomość swoich praw, a w szczególności prawa do: I KOMUNIKOWANIE SIĘ • zmiany zdania bez konieczności nadmiernego usprawiedliwiania się, • popełniania błędów, • mówienia „nie wiem”, „nie rozumiem”, • proszenia o to, na czym jej zależy, • mówienia „nie” bez poczucia winy, • szacunku innych ludzi, • tego, żeby ją wysłuchano i traktowano poważnie, • niezależności, • dążenia do sukcesu i odnoszenia sukcesów, • dbania o własne potrzeby.

„Postawa uległa polega na naruszaniu swoich praw poprzez nieumiejętność wyrażania własnych uczuć, myśli i poglądów i w konsekwencji na pozwalaniu, aby inni te prawa również naruszali”. (A. J. Lange, P. Jakubowski) nie wyraża własnych myśli, opinii i uczuć, przerzuca odpowiedzialność za swoje życie na osoby trzecie, nie szanuje siebie, podporządkowuje swoje potrzeby potrzebom innych, nie potrafi odmawiać, za wszystko przeprasza, jest niepewna siebie. Osoba uległa (pasywna, bierna) I KOMUNIKOWANIE SIĘ • •

Uległość I KOMUNIKOWANIE SIĘ Powoduje u innych przekonanie, że mogą postępować wobec nas według własnego uznania, bo nie usłyszą sprzeciwu. To inni ludzie dokonują wyborów i podejmują decyzje za osoby uległe. Odbija się to na życiu osobistym i zawodowym osoby pasywnej. Osoby takie są często pomijane przy awansach, łamane są wobec nich prawa pracownicze, obarczane są najgorszymi zadaniami. Wreszcie najczęściej zwalniani z pracy są ludzie ulegli, bo szefowie firm wiedzą, że nie spotkają się ze sprzeciwem i nie będą mieli kłopotów.

Postawa agresywna Osoba agresywna: zawsze mówi, co myśli nie słucha tego, co mówią inni, bo -, i tak to ona ma zawsze rację nie zawraca sobie głowy potrzebami i uczuciami innych osób I KOMUNIKOWANIE SIĘ „polega na dochodzeniu swoich praw oraz wyrażaniu własnych myśli, uczuć i przekonań w sposób, który jest często nieuczciwy, na ogół niestosowny i zawsze naruszający prawa innych”. (A. J. Lange, P. Jakubowski)

Osoba agresywna I KOMUNIKOWANIE SIĘ Osoby agresywne nastawione są na własne korzyści, nawet jeśli dzieje się to kosztem innych ludzi. Osoby agresywne idą po trupach do celu i często zmuszają innych do zmiany decyzji. Myśli czy życzenia wypowiadają z pewnością siebie i sugerują nieomylność. Są wyniosłe i nie znoszą sprzeciwu. Jeżeli o coś pytają, to i tak mają gotową odpowiedź. Nie interesują ich uczucia i myśli innych ludzi. Często podkreślają własne zasługi. Paradoksalnie agresywne zachowania wynikają najczęściej z braku pewności siebie i niskiej samooceny. Osoba agresywna pragnie doskonałości, nie uznaje błędów, słabości i porażek – dlatego często ma zaniżoną samoocenę, a za własne błędy obwinia innych.

Jak rozpoznać zachowania asertywne? II KOMUNIKOWANIE SIĘ Język ciała osoby asertywnej to wyprostowana postawa, szukanie kontaktu wzrokowego, ale nie uporczywe wpatrywanie się. Ręce i ramiona otwarte. Nie czuje zażenowania, jeśli słyszy komplementy na swój temat. Osoba asertywna mówi otwarcie na temat własnych odczuć, życzeń i potrzeb. Szanuje własne prawa, nie raniąc przy tym innych. Ma poczucie własnej wartości. Potrafi słuchać i jest gotowa do ustępstw, ale potrafi też odmawiać. Innych ludzi traktuje zgodnie z przysłowiem „Nie rób drugiemu, co tobie niemiłe”.

Jak rozpoznać zachowania uległe? Osoby uległe na wszystkie prośby odpowiadają: „tak”, „OK”, „nie ma sprawy”, i starają się podawać najbliższe terminy. Na pytanie: „co o tym myślisz? ”, odpowiadają: „to nieważne”, „ważne, co ty myślisz”. W rozmowie używają sformułowań typu: „wiesz, to znaczy”. II KOMUNIKOWANIE SIĘ Osoby uległe mogą przyjmować postawę przygarbioną z ramionami wysuniętymi do przodu lub niedbałą, opierając się o coś. Mówią cicho, ze spuszczoną głową, uciekając wzrokiem, często mówią niezrozumiale albo milczą. Zachowują wobec innych duży dystans. Uścisk dłoni szybki z wycofaniem. Przyjmują postawę zamkniętą ze skrzyżowanymi nogami i rękami.

Jak rozpoznać zachowania agresywne? II KOMUNIKOWANIE SIĘ Osoby, które przyjmują postawę agresywną, manifestują siłę i przewagę nad ludźmi, stosując sarkazm, krzyk, chłodny stosunek i dystans. Aby podnosić swoją wartość, poniżają innych i wzbudzają w nich poczucie winy. Nie odnoszą się do konkretnych sytuacji, ale używają uogólnień typu: nigdy, zawsze. Fizycznie gesty i ruchy ciała osób agresywnych są sztywne i nagłe bądź nonszalanckie i obojętne. Siedząc, przyjmują pozycję z rozstawionymi stopami. Wyrażając opinie, ręce opierają o biodra albo machają zaciśniętą ręką lub sztywną otwartą dłonią. Mówiąc, mają często zaciśnięte szczęki i przymrużone powieki.

Dlaczego zachowanie asertywne jest dobre? Człowiek asertywny jest sobą i nie pozwala innym kierować swoim życiem. Człowiek asertywny akceptuje siebie takim, jakim jest, i bierze odpowiedzialność za swoje życie. Człowiek asertywny dokonuje wyborów zgodnie z własnymi potrzebami, nie ulegając presji otoczenia. II Człowiek asertywny rozwija swoje zdolności i stara się walczyć z wadami. KOMUNIKOWANIE SIĘ Człowiek asertywny ma świadomość swoich wad i zalet, a w związku z tym podejmuje wyzwania, którym jest w stanie sprostać.

Zachowania asertywne, uległe i agresywne różnią się przede wszystkim w zakresie poszanowania praw naszych i innych ludzi: • postawa asertywna – szanuję prawa swoje i innych, • postawa uległa – nie szanuję własnych praw, • postawa agresywna – nie szanuję praw innych. są w fazie ciągłego udowadniania sobie i innym, jakie są dobre. Osoby asertywne Osoby agresywne ciągle drżą o swoją reputację i akceptację otoczenia II Osoby pasywne KOMUNIKOWANIE SIĘ potrafią odmawiać oraz nie ulegają presji otoczenia.

Umiejętność mówienia „nie” Jednym z asertywności ważniejszych jest prawo elementów do odmowy. Często czujemy dyskomfort, zwracając się z prośbą do innych osób, a jeszcze większe zakłopotanie wzbudza w nas odmowa. Odmowa często powoduje u innych wybuch agresji czy żalu. Wypowiadanie słowa „nie” jest trudne i wymaga uruchomienia postawy asertywnej. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Dlaczego tak trudno jest odmawiać innym?

Jak odmawiać, żeby nie urazić innych? Skuteczna odmowa powinna zawierać: • słowo „nie”, • informację, czego nie zrobimy, • informację, dlaczego tego nie zrobimy. III Nie mów „nie mogę”, kiedy tak naprawdę nie chcesz. Po pierwsze to nieuczciwe, a po drugie nadużywanie zwrotu „nie mogę” może w dłuższej perspektywie obniżyć naszą samoocenę – słowa mają ogromną moc. KOMUNIKOWANIE SIĘ Ważne jest, aby tak sformułować odmowę, żeby wskazywała, że nie spełniamy prośby, a nie negatywnie odnosimy się do osoby formułującej prośbę.

Radzenie sobie z krytyką Nikt nie lubi być krytykowany, ponieważ utożsamiamy krytykę z odrzuceniem. Słysząc krytykę, jedni z nas spuszczają głowę i milczą (postawa uległa), inni wybuchają gniewem, odpowiadają krytyką, W pierwszym przypadku tłumimy w sobie emocje, co prowadzi do narastających pretensji i w efekcie sprawia, że ograniczamy nasze kontakty z inną osobą. W drugim przypadku to najprawdopodobniej zacznie nas unikać. III ta druga osoba KOMUNIKOWANIE SIĘ sarkazmem lub złośliwością (postawa agresywna).

Jak radzić sobie asertywnie z krytyką? Kiedy usłyszysz krytykę, która jest zasadna, po prostu zgódź się z osobą krytykującą. Nie szukaj wymówek, usprawiedliwiaj się tylko wtedy, gdy sytuacja tego wymaga ( np. gdy spóźnisz się do szkoły). Konstruktywna krytyka może pomóc ci w samodoskonaleniu się, nie warto więc jej zaprzeczać. Jeżeli natomiast ktoś po prostu, z sobie znanego tylko powodu, postanowił wytknąć nam błąd, nasza zgoda ucina rozmowę. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Najważniejszą, ale też najtrudniejszą kwestią jest powstrzymanie swoich emocji. Skup się, skoncentruj na treści przekazu, obiektywnie oceń, czy krytyka nie jest zasadna, zastanów się nad intencjami osoby krytykującej się i oczywiście zachowaj spokój.

Technika zamglenia polega na zgodzeniu się z jakimś elementem stwierdzenia (takim, który uznajemy za prawdziwy) oraz zignorowaniu elementów pozostałych. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Możliwe asertywne odpowiedzi: Przykład: „Nigdy się nie uczysz, więc na pewno nie zdasz egzaminu”

Co zrobić w sytuacji agresywnej krytyki (osoba krytykująca wrzeszczy, używa obraźliwych słów, robi sarkastyczne uwagi)? W takiej sytuacji zareaguj spokojnie, nie podnosząc głosu: Słowa, których używasz, obrażają mnie. Powiedz wprost, co masz mi do powiedzenia. Odejdź, jeżeli nie jesteś w stanie wpłynąć na zmianę zachowania takiej osoby. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Nie życzę sobie abyś na mnie krzyczał(a).

Jeżeli krytyka jest personalna (zmienia się w obrażanie), zastosuj jedną z technik asertywnego radzenia sobie z krytyką. • „Każdy ma prawo do własnego zdania”, • „Ja mam inne zdanie na swój temat”, • „Twoja opinia na mój temat diametralnie różni się od mojej”. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Przykład: kiedy ktoś mówi: „Jesteś idiotą”, możesz odpowiedzieć:

Asertywność to umiejętność, o której marzy większość z nas. Niestety, jej nabycie wymaga wielu ćwiczeń i determinacji. Nie jest to łatwe, ale warto spróbować. KOMUNIKOWANIE SIĘ III