KOMUNIKOWANIE SI 1 1 Komunikacja i style komunikowania

KOMUNIKOWANIE SIĘ 1. 1. Komunikacja i style komunikowania się 1

Komunikowanie się I KOMUNIKOWANIE SIĘ Komunikowanie się jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

Podstawowe cechy komunikacji Komunikowaniu można przypisać kilka fundamentalnych cech: Komunikowanie się zachodzi w określonym kontekście społecznym, określonym przez liczbę i specyficzny charakter uczestników interakcji, co powoduje, że sytuacje, w których się komunikujemy, często się różnią i wymagają modyfikacji w sposobie komunikowania. Jest procesem kreatywnym. W trakcie komunikacji buduje się nowe pojęcia i poszerza swoją wiedzę o świecie. I KOMUNIKOWANIE SIĘ Komunikowanie się jest procesem społecznym, ponieważ przebiega w środowisku społecznym, w jakiś konkretnych warunkach, a nie w próżni, i aby doszło do komunikacji, muszą wziąć w niej udział przynajmniej dwie osoby.

Podstawowe cechy komunikacji Ma charakter dynamiczny, bo polega na przyjmowaniu, rozumieniu i interpretowaniu napływających informacji. Komunikowanie się ma charakter symboliczny, bo posługujemy się w nim symbolami i znakami. Tak więc aby komunikowanie się było efektywne, niezbędna jest znajomość znaczeń, słownika, którymi posługuje się nasz rozmówca, tak aby poprawnie interpretować przekazywaną przez niego informację. I KOMUNIKOWANIE SIĘ Jest procesem nieuchronnym – po prostu nie można się nie komunikować, pozostając w przestrzeni społecznej, nicniemówienie, izolowanie się jest też sposobem komunikowania się i przekazywania otoczeniu pewnych informacji.

Elementy procesu komunikacji Proces komunikacji składa się z kilku podstawowych elementów: Uczestnicy komunikacji Są to warunki, w jakich przebiega komunikacja. Do kontekstu zaliczymy: warunki fizyczne (temperaturę, światło, wygląd otoczenia itp. ), uwarunkowania psychologiczne rozmówców (wzajemne nastawienie, życzliwość lub jej brak) oraz uwarunkowania kulturowe (środowisko, pochodzenie rozmówców, preferowane przez nich wartości). Odgrywają oni role nadawcy i odbiorcy. Nadawca wysyła komunikat, a odbiorca go odbiera i interpretuje. W pewnych sytuacjach role te są wymienne, co oznacza, że rozmawiając z kimś, w pewnym momencie jesteśmy nadawcą, a chwilę później odbiorcą. KOMUNIKOWANIE SIĘ I Kontekst

Elementy procesu komunikacji Kanał Pewna treść wysyłana przez nadawcę w kierunku odbiorcy nazywana również przekazem. Komunikat to nie zawsze słowa, które wypowiadamy, ale także mimika i gesty, które wykonujemy. To, co mówimy, nazywamy komunikacją werbalną, natomiast to, jak się w czasie komunikowania się zachowujemy, nasz język ciała, nazywamy komunikacją niewerbalną. To, co myślimy i chcemy przekazać, musimy zakodować, czyli ubrać w słowa, odbiorca z kolei to, co zostało wysłane, musi dekodować, czyli rozszyfrować, co nadawca miał na myśli. To droga przekazu, za pomocą której komunikat wędruje od nadawcy do odbiorcy. W komunikowaniu się bezpośrednim można używać wszystkich kanałów zmysłowych, czyli słuchu, wzroku, dotyku, zapachu i smaku. W przypadku komunikacji pośredniej, za pomocą np. telewizji, radia czy gazety, percepcja jest ograniczona. KOMUNIKOWANIE SIĘ I Komunikat

Elementy procesu komunikacji Sprzężenie zwrotne To zakłócenia, które zaburzają przepływ informacji w procesie komunikacyjnym. Szumy mogą mieć charakter zewnętrzny (hałas, zbyt wysoka temperatura itp. ), wewnętrzny (związane z jednostką: złe samopoczucie, odczuwany stres, stereotypy itp. ) lub semantyczny (posługiwanie się słowami niezgodne z ich znaczeniem). Jest reakcją odbiorcy na odebrany komunikat. Informuje nadawcę, że przekaz został zarejestrowany przez odbiorcę i czy odbiorca prawidłowo go zrozumiał. Kiwnięcie głową, wykonanie usłyszanego polecenia, odpowiedź na zadane pytanie – to przykłady sprzężenia zwrotnego. KOMUNIKOWANIE SIĘ I Szumy

Zapamiętaj Pojęcie Definicja To warunki fizyczne i społeczne, w jakich przebiega komunikacja. Uczestnicy komunikacji To nadawca, który wysyła komunikat, i odbiorca, który go odbiera i interpretuje. Komunikat Pewna treść wysyłana przez nadawcę w kierunku odbiorcy. Kanał komunikacyjny To droga przekazu, za pomocą której komunikat wędruje od nadawcy do odbiorcy. Szumy To zakłócenia, które zaburzają przepływ informacji w procesie komunikacyjnym. Sprzężenie zwrotne Jest reakcją odbiorcy na odebrany komunikat. I KOMUNIKOWANIE SIĘ Kontekst komunikacji

Style komunikacji Styl bierny Styl agresywny I Agresywny styl komunikowania się wyróżnia się tym, że osoby go stosujące stawiają swoje potrzeby i poglądy ponad poglądami i potrzebami swoich rozmówców. Ważne jest dla nich, aby wygrać, mieć rację, niezależnie od kosztów, jakie to ze sobą niesie. Opinie innych ludzi na swój temat nie są dla nich tak istotne jak osiągnięcie założonego celu. KOMUNIKOWANIE SIĘ Bierny styl komunikowania się charakteryzuje się tym, że osoba go stosująca stara się unikać konfrontacji nawet kosztem samego siebie, mając nadzieję, że inni się domyślą, czego chce, unika wyrażania swoich poglądów, dążeń i uczuć, nie chcąc tworzyć napięć wynikających z różnicy zdań. Dla osoby stosującej ten styl komunikacji zazwyczaj ważne jest, co myślą o niej inni i to, żeby nikogo do siebie nie zrazić.

Style komunikacji Styl bierno-agresywny Styl asertywny I Ten styl komunikowania się postrzegany jest jako optymalny. Stosująca ten styl osoba jest pewna swoich racji, potrafi ich bronić, jednocześnie odmawiając racji innym. Jest przygotowana na konieczność wypracowania kompromisu w sytuacjach spornych. KOMUNIKOWANIE SIĘ Bierno-agresywny styl komunikacji jest swoistego rodzaju hybrydą – połączeniem dwóch, wydawałoby się, przeciwnych sposobów komunikacji. Osoba reprezentująca ten styl jest skłonna do wyrównywania rachunków lub dochodzenia swoich racji, ale w taki sposób, aby uniknąć ryzyka bezpośredniej konfrontacji. Jest to styl agresywny, ale nie wprost, odwołujący się do rozwiązywania spornych kwestii za czyimiś plecami. Mogą to być osoby, którym zależy na wyznaczonym celu, ale boją się wyrazić swoją opinię otwarcie, dlatego uciekają się do innych, mniej bezpośrednich sposobów działania.

Style komunikacji – jak je rozpoznać Styl bierny Język ciała w stylu biernym charakteryzuje się (poziom niewerbalny): II defensywną postawą ciała (zgarbiona sylwetka, zasłanianie się rękami itp. ) występowaniem gestów zdradzających zakłopotanie i nerwowość, np. pocieranie rąk Na poziomie werbalnym możemy zaobserwować: § częste samooskarżanie się („nic mi nie wychodzi”, „to wszystko moja wina” itp. ), § posługiwanie się cichym, niepewnym głosem, § nadmierne usprawiedliwianie się („przepraszam, że się naprzykrzam, nie chcę przeszkadzać, ale naprawdę mam pilną sprawę” itp. ), § poszukiwanie przyzwolenia i potwierdzenia własnych racji („czy na pewno robię dobrze”, „czy ty też byś tak postąpił? ” itp. ), § szybkie ustępowanie rozmówcy, gdy wynika różnica zdań. KOMUNIKOWANIE SIĘ minimalnym kontaktem wzrokowym z partnerem (zazwyczaj wzrok skierowany jest w dół)

Style komunikacji – jak je rozpoznać Styl agresywny Język ciała w stylu agresywnym charakteryzuje się: postawą ekspansywną (wyrazista gestykulacja, poklepywanie innych, demonstrowanie swojej władzy i siły) zagarnianiem cudzej przestrzeni Komunikację werbalną wyróżnia: § podniesiony głos, § krytykowanie i oskarżanie innych, § wtrącanie się i przerywanie wypowiedzi rozmówców, § posługiwanie się szyderstwem, drwiną i ośmieszanie innych, § nadawaniem prośbom tonu rozkazu. II KOMUNIKOWANIE SIĘ dużym, wręcz natarczywym kontaktem wzrokowym

Style komunikacji – jak je rozpoznać Styl bierno-agresywny Język ciała charakteryzuje się: minimalnym kontaktem wzrokowym (raczej patrzenie w bok niż w dół) II niecierpliwymi gestami napiętym ciałem zamkniętą postawą Komunikację werbalną wyróżnia: § wymijająca odpowiedź, unikanie mówienia wprost i nazywania rzeczy po imieniu, § zgryźliwy, złośliwy humor, który ma nie wprost dokuczyć rozmówcy, § uwagi dorzucane półgębkiem. KOMUNIKOWANIE SIĘ Osoba reprezentująca ten styl jest skłonna do wyrównywania rachunków lub dochodzenia swoich racji, ale w taki sposób, aby uniknąć ryzyka bezpośredniej konfrontacji. Jest to styl agresywny, ale nie wprost, odwołujący się do rozwiązywania spornych kwestii za czyimiś plecami.

Style komunikacji – jak je rozpoznać Styl asertywny Język ciała opisują takie cechy, jak: II otwarta postawa, zachęcająca do kontaktu, jednak gestykulacja jest powściągliwa zachowanie jest zharmonizowane z tym, co się mówi Komunikację werbalną charakteryzuje: § spokojny, neutralny ton głosu, § dominowanie treści rzeczowych, merytorycznych, a nie emocjonalnych, § życzliwe nastawienie, § niezawłaszczanie czasu komunikacji, pozostawienie możliwości swobodnego wyłożenia swoich racji rozmówcy, § konkretne i bezpośrednie przedstawianie swoich racji. KOMUNIKOWANIE SIĘ dostateczny kontakt wzrokowy (nie nachalny, ale dający poczucie rozmówcy, że uważnie go słuchamy)

Zastosowanie stylów komunikacji Styl bierny Zalety Wady Ludzie stosujący ten styl komunikacji nie są traktowani poważne, ich opinia jest często lekceważona i nie brana pod uwagę. Powoduje to obniżenie samooceny i jeszcze większe wycofanie. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Są bardzo ograniczone. W zasadzie jedyną zaletą jest to, że unika się konfrontacji.

Zastosowanie stylu biernego Kiedy nie stosować stylu biernego Nie warto stosować tego stylu, gdy wynik danej interakcji jest ważny, dotyczy istotnych spraw. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Kiedy stosować styl bierny Bierny styl komunikowania się można zastosować instrumentalnie, czyli świadomie odwołać się do niego, oczekując pozytywnych rezultatów w sytuacji, kiedy koszty ewentualnej konfrontacji z inną osobą przewyższają korzyści, jakie konfrontacja może przynieść.

Zastosowanie stylu agresywnego Zalety III Na dłuższą metę agresywny styl komunikacji nie przynosi korzyści, ponieważ na dłuższą metę takie zachowanie postrzegane jest jako drażniące i irytujące, co powoduje izolowanie się od takiej osoby. W sytuacjach zawodowych stosowanie komunikacji agresywnej też przynosi krótkotrwałe sukcesy, bo w dłuższej perspektywie czasu pracownicy stają się nerwowi, zestresowani i pracują gorzej. KOMUNIKOWANIE SIĘ Stosując ten styl odnosi się ograniczone zwycięstwa, np. gdy zakrzyczany oponent rezygnuje z dyskusji. Wady

Zastosowanie stylu agresywnego Kiedy stosować styl agresywny Kiedy nie stosować stylu agresywnego Poza sytuacjami kryzysowymi trudno wskazać inne sytuacje, w których komunikowanie się agresywne mogłoby przynieść długofalowo pozytywne efekty. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Styl agresywny może być efektywny w sytuacjach kryzysowych, kiedy wymagane są działania natychmiastowe i nie ma czasu na różnice zdań oraz negocjowanie rozwiązań.

Zastosowanie stylu bierno-agresywnego Wady Osoba posługująca się takim stylem komunikacji postrzegana jest jako nieszczera, o nie do końca czystych intencjach, w związku z tym budzi podejrzliwość i nieufność. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Zalety Jest to styl komunikacji, który praktycznie posiada zalet. Trudno wskazać sytuację, w której zastosowanie tego typu zachowania przyniosłoby pozytywne rezultaty.

Zastosowanie stylu bierno-agresywnego Kiedy stosować styl bierno-agresywny Kiedy nie stosować stylu bierno-agresywnego Takiego stylu komunikowania się trzeba po prostu unikać, ponieważ zaburza atmosferę komunikowania się i wypracowywanie pozytywnych wniosków. Nie ułatwia również osiągania założonych celów. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Ponieważ brak wyraźnych zalet, wskazanie sytuacji, kiedy styl ten powinno się zastosować, nie jest możliwe.

Zastosowanie stylu asertywnego Wady Poza tym, że należy włożyć pewien wysiłek, aby się nauczyć komunikacji asertywnej, inne wady trudno wskazać. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Zalety Komunikując się asertywnie, łatwiej jest osiągnąć zakładane rezultaty, inni liczą się z opinią takiej osoby, wzmacnia się poczucie własnej wartości, a także ogranicza się uleganie stresowi w sytuacjach trudnych. Asertywność buduje również fundament dla pozytywnych interakcji w przyszłości.

Zastosowanie stylu asertywnego Kiedy stosować styl asertywny Kiedy nie stosować stylu asertywnego W wyjątkowych sytuacjach, na przykład kiedy ktoś przemawia z pozycji siły, nie chcąc wypracować wspólnego rozwiązania, a wynik tej komunikacji nie jest wart wysiłku, można zrezygnować ze stosowania stylu asertywnego na rzecz stylu biernego. Również w sytuacjach kryzysowych wymagających podejmowania szybkich decyzji efektywniejszy może się okazać styl agresywny. III KOMUNIKOWANIE SIĘ Asertywne zachowanie potrafi sprawdzić się niemal w każdej sytuacji. Pozwala rozmówcom utrzymać wysoką samoocenę i jednocześnie wypracować relacje oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu.