Specjalizacja Psychiatryczna Komunikowanie w psychiatrii Sytuacje kryzysowe i

Specjalizacja Psychiatryczna Komunikowanie w psychiatrii Sytuacje kryzysowe i zagrożenia życia w psychiatrii l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Definicja psychopatologii o Psychopatologia ogólna zajmuje się opisem objawów zaburzeń psychicznych i wyjaśnia znaczenie używanych nazw. o Główne klasyfikacje psychologicznych problemów zdrowotnych to: o DSM (Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń klinicznych) wydawany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne o ICD-10(Międzynarodowa klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych), wydawana przez Światową Organizację Zdrowia. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Objaw psychopatologiczny o Psychopatologia jako nauka zajmująca się zaburzeniami psychicznymi musi opierać się na ścisłej definicji zaburzenia psychicznego. Obecnie wyróżnia się 7 elementów na podstawie których możemy stwierdzić czy dane zachowanie jest patologiczne i wnioskować o zaburzeniu psychicznym, są to: o o o o cierpienie trudność w przystosowaniu indywidualnym nieracjonalność i dziwaczność nieprzewidywalność i brak kontroli rzadkość i niekonwencjonalność dyskomfort obserwatora naruszenie norm społecznych l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Cechy objawu psychopatologicznego o Ego-syntoniczne i ego-dystoniczne o Korzyści wtórne z objawu (Indywidualna i społeczna funkcja objawu) o Moment wystąpienia objawu (objaw jako element osobowości, objaw jako reakcja nerwicowa, dekompensacja psychotyczna) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Stany afektywne Sekundy • Ekspresje - Minuty • Zmiany autonomiczne Minuty Godziny Dni • Emocje Werbalizowane Dni – Tygodnie - Miesiące – Lata - Okres całego życia • Nastroje • Zaburzenia Emocjonalne • Cechy osobowości l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Stany afektywne o Afekt – pozytywna lub negatywna ocena o Emocja – stany afektywny o dużym zróżnicowaniu, proste i złożone programy zachowania, wpływające na nasze funkcjonowanie i odbiór bodźców z otoczenia o Nastrój – pozytywny lub negatywny stan afektywny o niskiej intensywności, definiuje sposób odbioru bodźców i to jak je poznawczo rekonstruujemy o Zaburzenia emocjonalne – utrzymują się bardzo długo i zaburzają normalne funkcjonowanie jednostki o Osobowość – w kontekście stanu afektywnego rozumiana jako stała tendencja do reagowania w określony sposób lub do odczuwania określonych nastrojów lub emocji l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Lęk - Strach Lęk Strach o Przed sytuacjami, które dopiero mogą lub mają nastąpić. Długo utrzymujący się lęk nazywamy stanem lękowym. Czasami przyczyna nie jest jasna. o W sytuacja bezpośredniego zagrożenia. Przed ściśle określoną sytuacją. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Nastrój Obniżony Podwyższony o Przygnębienie. Osiowy objaw depresji. o Typowy dla hypomanii i manii. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

KOMUNIKOWANIE W PSYCHIATRII Specyfika kontaktu z pacjentem z zaburzeniami psychicznymi l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Specyfika kontaktów z pacjentem z zaburzeniami psychicznymi o Rodzaje barier związanych z osobą pacjenta, pielęgniarki, z warunkami kontaktu o Przykłady barier leżących po stronie pacjenta o o Objawy Mechanizmy obronne Deficyty (intelektualne i fizyczne) Opór o o o Uprzedzenia Mechanizmy obronne (własne problemy) Niewystarczająca wiedza Empatia a współczucie Żargon o Przykłady barier leżących po stronie pielęgniarki o Złe warunki, w których odbywa się kontakt o Czas i miejsce o Obecność innych osób l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Mechanizmy obronne o Operacje obronne są automatycznymi psychologicznymi odpowiedziami jednostki na stres i/lub konflikt emocjonalny – próbują one rozwiązać konflikt aby zredukować lęk o Dojrzałe obrony są elastyczne – nie zniekształcają rzeczywistości zewnętrznej o Wyparcie lub obrony neurotyczne unikają cierpienia poprzez wypieranie lub wykluczanie ze świadomości tych aspektów doświadczenia, które są konfliktowe o Patologię OOB charakteryzują obrony oparte na rozszczepieniu – wzajemnej dysocjacji obszarów 1) doświadczenia związanego z pozytywnym afektem (idealizowanymi reprezentacjami) 2) doświadczeń negatywnych afektów (reprezentacje prześladowcze) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Pierwotne i masywne mechanizmy obronne o Projekcja – urojenia i halucynacje jako produkty psychotycznej projekcji o Projekcyjna identyfikacja o Rozszczepienie o Somatyzacja l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Dojrzalsze mechanizmy obronne o Przemieszczenie o Reakcja upozorowana o Wyparcie o Intelektualizacja o Racjonalizacja o Tłumienie o Sublimacja l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Opór o Zjawisko odkryte i opisane przez psychoanalityków, którzy ujmują je jako wewnętrzną siłę przeciwdziałającą postępowi w psychoterapii, zmianie pacjenta, a także wszystko to, co zawarte jest w słowach czy działaniach, które utrudniają pacjentowi dostęp do nieświadomości o Może wyrażać się np. : o Pomijanie jakiegoś obszaru o Nie dawanie przestrzeni na interwencje terapeutyczną o Acting out o Somatyzacja i negatywna reakcja terapeutyczna l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Deficyt o Brak – obiektywny czynnik ograniczający możliwy zakres zachowań pacjenta o Deficyt intelektualny (upośledzenia, otępienie) o Deficyt neurologiczny (np. uszkodzenia w obrębie płatów czołowych) o Deficyt w zakresie rozwoju moralnego/społecznego czyli patologie psychopatii i socjopatii o Deficyty fizyczne (niepełnosprawność fizyczna) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Bariery w komunikacji KSZTAŁTOWANIE RELACJI TERAPEUTYCZYNEJ l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Poziomy relacji terapeutycznej o Przymierze terapeutyczne (poziom związany z rolą społeczną pacjenta i terapeuty) o Poziom realny (oderwany od ról społecznych) o Poziom przeniesienia i przeciwprzeniesienia l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Jatrogenia o Jatrogenia, błąd jatrogenny, tj. takie postępowanie lekarza lub innego pracownika służby zdrowia, albo takie warunki zakładu leczniczego, które wywierają niekorzystny wpływ na stan psychiczny (jatropsychogenia) i (albo) somatyczny pacjenta (jatrosomatopatia), powodując wystąpienie lub nasilenie objawów chorobowych l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Źródła danych Informacje od pacjenta opisujące jego stany wewnętrzne (przygnębienie, lęk, złość, niepamięć, omamy, radość, szczęście) Informacje badającego na podstawie obserwacji pacjenta (niepokój ruchowy, drżenie, ubóstwo ruchu, przyspieszenie lub zwolnienie psychomotoryczne, bladość, czerwienienie się) Odczucia i reakcje badającego wynikające z kontaktu z pacjentem (wrażenia spłycenia, niedostosowania, zobojętnienia, impulsywności, katatymi, paramimi) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Interwencje terapeutyczne o o o o o Rada i pochwała Psychoedukacja Swobodne skojarzenia i podążanie za pacjentem Badawcza reakcja – ma na celu sprowokowanie pacjenta do eksploracji szerszego obszaru życiowego, związanego z daną sprawą. Podtrzymanie – reakcja, której celem jest uspokojenie pacjenta, pomoc w emocjonalnym zdystansowaniu się od swego doświadczenia po to, by móc wyraźniej oprzeć się na swoich możliwościach poznawczych i intelektualnych. Zadawanie pytań. Parafraza (reakcja rozumiejąca) – stanowi powtórzenie przez terapeutę własnymi słowami tego, co usłyszał od pacjenta, w celu sprawdzenia, czy właściwie zrozumiał jego wypowiedź i/lub w celu wykazania pacjentowi, iż jest on uważnie słuchany. Podsumowanie – jest reakcja użyteczną w sytuacji, gdy pacjent wiele powiedział o swoich sprawach lub gdy oboje przez dłuższą chwilę o czymś rozmawiali z terapeutą. Intencją terapeuty jest streścić rozmowę po to, by na tej podstawie dokonać następnego kroku. Konfrontacja – reakcja ta ma na celu to, by pacjent dostrzegł fakty, dotyczące jego życia bez stosowania mechanizmów obronnych, by zostały one nazwane, dając tym szansę przemianie i wyzwoleniu się z zamętu. Koniecznym warunkiem konfrontacji jest empatia i akceptacja. Interpretacja – jest to reakcja terapeuty służąca zachęceniu pacjenta do spojrzenia na dana sprawę z innej perspektywy i myślenia o swoim problemie w kategoriach poznawczych, jakie ma do zaproponowania terapeuta. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Wywiad indywidualny o Warunki wstępne o Otoczenie o Świadomość o Kontrakt i poufność o o o Przygotowanie osoby prowadzącej wywiad Wywiad swobodny i ustrukturalizowany Opór Przeniesienie o przeciwprzeniesienie Źródła danych o o Komunikacja werbalna Komunikacja niewerbalna (obserwacja) Wywiad środowiskowy Przeciwprzeniesienie l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Kontrakt i poufność o Warunki wstępne wszelkiego kontaktu terapeutycznego z pacjentem to zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa o Kontrakt – zestaw reguł określających zasady komunikacji z osobą przeprowadzającą wywiad o Poufność o Treść udzielonych informacji i fakt kontaktu o Wyjątek: zagrożenie życia pacjenta lub życia i zdrowia osób trzecich o Określenie zakresu w jakim możemy dzielić się informacjami przekazanymi przez pacjenta w rozmowie z innymi członkami personelu l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Obszary diagnozy - wywiad o Dane personalne o Skargi i dolegliwości o Cechy objawu o Przebieg wcześniejszego leczenia o Diagnoza (obecna, wcześniejsze) o Leki (obecne, wcześniejsze) o Przebieg psychoterapii (paradygmat, czas trwania, ile spotkań jak często) o o o o o Używanie alkoholu i innych substancji Przebieg porodu i ewentualne kłopoty zdrowotne lub zagrożenia życia we wczesnym dziecińtwie Próby samobójcze lub zachowania autoagresywne Konflikty z prawem Funkcjonowanie społeczne Historia związków i relacji (orientacja) Obraz ważnych osób Życie zawodowe, edukacja i zainteresowania Obszar popędowy i praktyki seksualne l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Pytania o Otwarte: Umożliwiają udzielenie wielu różnych odpowiedzi, służą eksploracji danego obszaru przy możliwie najmniejsze ilości sugestii ze strony osoby prowadzącej wywiad o Zamknięte: Umożliwiają odpowiedź twierdzącą lub zaprzeczenie o Alternatywy: Umożliwiają wybór spośród kilku alternatyw l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Obszary diagnozy - obserwacja o o o Wygląd zewnętrzny Zachowanie i aktywność psychoruchowa Kontakt Mowa Nastrój i afekt Lęk/objawy obsesyjno-kompulsywne Spostrzeganie Myślenie Czynności poznawcze Wgląd i krytycyzm Ocena zagrożeń (dla siebie – samouszkodzenia, zaniedbania potrzeb; zagrożenia dla innych osób, dzieci i mienia) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Wywiad w kontekście różnych zaburzeń o Pacjent autystyczny - Bycie aktywnym, stosowanie pytań szczegółowych. Zwracanie uwagi na niewerbalne przejawy zachowania, ruchy ciała. W razie trudności przy poruszaniu określonego tematu bezwarunkowa jego zmiana. o Wywiad rodzinny - Zwracanie uwagi na określenie problemów pacjenta. Wypytanie każdego członka rodziny o stosunek do chorego (gniew, zainteresowanie, strach, lęk czy też chęć przyjścia z pomocą). o Depresja - Wypytanie o myśli samobójcze, a nawet o plany popełnienia samobójstwa o Pacjent agresywny - Niezamykanie się w gabinecie. Zajmowanie miejsca blisko drzwi, by w razie potrzeby móc ratować się ucieczką. Zapewnienie sobie pomocy innych osób, które powinny się znajdować nie opodal lub w gabinecie. Zakreślenie nieprzekraczalnych granic. Natychmiastowe przerwanie wywiadu , gdy podniecenie pacjenta wzrasta. o Pacjent z zaburzeniami psychosomatycznymi - Nie spieranie się z pacjentem o to, czy jego dolegliwości są autentyczne. Przyjmowanie skarg pacjenta z dobrą wiarą. o Pacjent z urojeniami - Niepodejmowanie bezpośredniego sporu co do prawdziwości urojeń. Wprawdzie można nie zgadzać się z pacjentem, ale należy zapewnić go, że rozumie się system jego przekonań. o Pacjent z manią - Dążenie do panowania nad sytuacją. Poinformowanie pacjenta, że na razie są potrzebne tylko niektóre dokładne dane, np. z jakich osób składa się rodzina, że inne zagadnienia zostaną poruszone później. Bycie stanowczym, lecz wystrzeganie się kłótni. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

POSTĘPOWANIE Z RÓŻNYMI RODZAJAMI ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Postępowanie z osobami z różnymi rodzajami zaburzeń psychicznych. o Postępowanie z chorym w lęku napadowym. o Komunikowanie się z chorym w psychozie. o Komunikowanie się z chorym w zaburzeniach psychoorganicznych. o Komunikowanie się z chorym z zaburzeniami nerwicowymi. o Komunikowanie w zaburzeniach osobowości. o Komunikowanie się z osobami uzależnionymi. o Komunikowanie się z osobami upośledzonymi. o Specyfika komunikacji z dziećmi. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Postępowanie z chorym w lęku napadowym Lęk uogólniony Napad o Powolny początek o Łagodny do umiarkowanego o Długi czas trwania o Ostry początek o Lęk nasilony o Trwa krótko l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Somatyczne objawy lęku o o o o Tachykardia Kołatanie serca (nieprawidłowe odczucie bicia serca) Wzrost ciśnienia tętniczego krwi Przyspieszony oddech/krótki oddech Ból lub ucisk w klatce piersiowej Uczucie dławienia Drżenie, dygotanie Napięcie mięśni Suchość w jamie ustnej Wzmożona potliwość Zimna skóra Nudności lub wymioty Biegunka Niecharakterystyczne dolegliwości w jamie brzusznej (np. uczucie wiercenia, przemieszczanie) Zawroty głowy, uczucie pustki w głowie, omdlenie Rozszerzenie źrenic l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Mechanizm Paniki Lęk Obawa, że umiera, ma atak serca lub wariuje Nasilenie objawów wegetatywnych l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Rozpoznanie różnicowe lęku o Zaburzenia lękowe w postaci fobii o Agorafobia o Fobia społeczna o Fobie specyficzne o Zaburzenia lękowe nie związane z sytuacja o Zaburzenia lękowe uogólnione o Zaburzenia lękowe z napadami lęku o Reakcja na stres o Ostra reakcja na stres o Zaburzenia stresowe pourazowe o Zaburzenia adaptacyjne o Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne o Wtórne o Do depresji i psychozy o Schorzeń somatycznych o Używania substancji psychoaktywnych l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zalecenia do kontaktu z pacjentem z lękiem napadowym o Obserwacja sygnałów zaniepokojenia i oznak lęku o Psychoedukacja w odniesieniu do mechanizmu paniki o Ewentualne skrócenie czasu spotkania l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Komunikowanie się z chorym w psychozie o Obecność objawów psychotycznych o Brak krytycyzmu w stosunku do objawu o Zanik granic między tym co psychiczne a realne, tym co wewnętrzne i zewnętrzne, tym co moje i innych o Folie a deus o Indukcja l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Objawy Psychotyczne Wtórne do choroby somatycznej lub używania substancji psychoaktywnych • Organiczne zaburzenia psychotyczne • Zaburzenia psychotyczne spowodowane zażywaniem substancji psychoaktywnych Czas trwania krótszy niż miesiąc • Zaburzenia psychotyczne z objawami podobnymi do schizofrenii Obecne są tylko urojenia a czas trwania krótszy niż 3 m-ce • Zaburzenia urojeniowe Typowe objawy schizofrenii, bez wyraźnych objawów afektywnych • Schizofrenia (depresji lub manii) Objawy typowe dla schizofrenii występują jednocześnie z objawami afektywnymi • Zaburzenia Schizoafektywne Objawy psychotyczne (zwykle zgodne z nastrojem) towarzyszą • Depresja lub Mania z objawami psychotycznymi nasilonym objawom afektywnym l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Schizofrenia (ICD-10) o Co najmniej jeden z następujących objawów o Echo myśli, nasyłanie myśli, zabieranie myśli lub rozpowszechnianie myśli o Urojenia oddziaływania lub owładnięcia, spostrzeżenia urojeniowe o Głosy omamowe komentujące na bieżąco zachowanie pacjenta lub dyskutujące między sobą o pacjencie bądź omamy pochodzące z jakiejś części ciała o Urojenia dziwaczne o Lub co najmniej dwa z następujących objawów o Inne omamy, które występują codziennie przez wiele tygodni, którym towarzyszą zwiewne urojenia lub myśli nadwartościowe o Dezorientacja myślenia (rozluźnienie kojarzeń, niespójność wypowiedzi, neologizmy) o Objawy katatoniczne o Objawy negatywne o Zmiany indywidualnego zachowania (utrata zainteresowań, brak celu, wycofanie społeczne) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Postacie schizofrenii o Schizofrenia paranoidalna – dominują urojenia i omamy (objawy pozytywne). Ani objawy negatywne i katatoniczne ani objawy dezorganizacji myślenia nie są wyraźne. Zachorowanie następuje zwykle w wieku późniejszym niż w innych postaciach, zazwyczaj lepsze jest też rokowanie. o Schizofrenia hebefreniczna – charakteryzuje się dezorganizacją myślenia, zaburzeniem zachowania, spłyconym i niedostosowanym afektem. Urojenia i omamy są zwiewne i słabo wyrażone. Początek choroby jest wczesny (15 -25 rok życia); rokowanie jest gorsze niż w schizofrenii paranoidalnej. o Schizofrenia katatoniczna – rzadka postać, którą charakteryzują objawy katatoniczne (co najmniej jeden). o Schizofrenia rezydualna – dominują przewlekłe objawy negatywne, utrzymujące się co najmniej przez rok, w przeszłości co najmniej jeden ciężki epizod psychotyczny. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia postrzegania Fizjologiczne Złudzenia Psychopatologiczne Zaburzenia Postrzegania Elementarne Halucynacje Proste Złożone l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Omamy o Halucynacje (omamy) (łac. : (h)al(l)ucinatio = majaczenie lub (h)al(l)ucinari = bredzić, majaczyć, śnić) – spostrzeżenia zmysłowe pojawiające się bez wystąpienia zewnętrznego bodźca. o Omamy charakteryzują się: o są przez chorego odbierane jako prawdziwe doznania zmysłowe o odbierane są jako wrażenia pochodzące z jednego z narządów zmysłów o nie są zniekształceniem istniejących bodźców zewnętrznych (złudzenia) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Omamy OMAMY ELEMENTARNE • przeżywanie doznań typu wrażeń np. : błyski, migotania, pojedyncze, niezróżnicowane dźwięki. OMAMY PROSTE • spostrzeżenia dotyczące jednego analizatora, występują częściej niż omamy elementarne np. : chory słyszy rozmowę, dostrzega jakiś przedmiot. OMAMY ZŁOŻONE • spostrzeżenia dotyczące dwóch lub więcej analizatorów. Chory dostrzega ludzi, słyszy głosy, przeżywa całe sceny l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Omamy wzrokowe słuchowe imperatywne dotykowe czucia ustrojowego smakowe l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia Myślenia Treści Urojenia Idee nadwartościowe Toku Natręctwa myślowe Rozkojarzenia Przyspieszenia Spowolnienia l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Urojenia o Urojenia (łac. delusiones) – zaburzenia treści myślenia polegające na fałszywych przekonaniach, błędnych sądach, odpornych na wszelką argumentację i podtrzymywane mimo obecności dowodów wskazujących na ich nieprawdziwość. Obecne w wielu psychozach, w tym w przebiegu schizofrenii. Szczególnie rozbudowany system urojeń charakteryzuje schizofrenię paranoidalną. Treść urojeń często nie odpowiada poziomowi wiedzy chorego. o Aspekt narcystyczny osobowości osób cierpiących na urojenia (one i ich ciało są centrum urojeń, zbyt silne skoncentrowanie libido na JA) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Paranoiczne vs paranoidalne paranoiczne paranoidalne o usystematyzowane, tworzące zwarty konstrukt myślowy; charakterystyczne przede wszystkim dla paranoi; przy czym są one teoretycznie 'możliwe do zaistnienia', czyli dotyczą sytuacji która może zaistnieć, np. niewierności małżeńskiej, prześladowań, podsłuchu i podobnych; o nieusystematyzowane, wielowątkowe; przy czym są one dla stanu dzisiejszej wiedzy 'niemożliwe do zaistnienia', czyli dotyczą zdarzeń niemożliwych, jak czytanie w myślach, nasyłania myśli, zdalnego kontrolowania poruszaniem się, wysyłania 'promieni' z miejsca które nie istnieje (np. piwnica, pod budynkiem który piwnicy obiektywnie ma). 'Promienie' (o charakterze, którego pacjent nie jest w stanie zdefiniować zgodnie z obowiązującymi zasadami fizyki) mogą być często 'szkodliwe' np. uszkadzać płuca, dziurawić wątrobę, wprowadzać 'robaki'. Niezgodność tych osądów z aktualną wiedzą i możliwościami technicznymi rozstrzyga w kwestii różnicowania urojeń pod względem ich 'paranoiczności' (możliwe w świetle dzisiejszej wiedzy) czy 'paranoidalności' (niemożliwe do nawet 'teoretycznego' zaistnienia) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Urojenia Zazdrości Prześladowcze Hipochondryczne Poniżenia, nicości Grzeszności i winy Zniekształcenia ciała Depresyjne Wielkościowe Odnoszące Oddziaływania Owładnięcia l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zalecenie do komunikacji z pacjentem w Psychozie o Kontakt podtrzymujący o Psychoedukacja o Wzmacnianie farmakoterapii o Rozmowa o stosunku do lekarstw o Zachęcanie do rozmowy z psychiatrą na temat lekarstw o Identyfikacja momentów gdy pacjent odstawia samowolnie lekarstwa o Psychoedukacja rodziny o Terapia rodzinna l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Komunikowanie się z chorym w zaburzeniach psychoorganicznych o Deficyty w funkcjonowaniu psychicznym wywołane czynnikiem organicznym (defektem) o Otępienie o Majaczenie o Zespół amnestyczny l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie o Otępienie (demencja; łac. dementia) – spowodowane uszkodzeniem mózgu znaczne obniżenie się sprawności umysłowej. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie o Istnieje wiele definicji i kryteriów otępienia, ponieważ istnieją spory, kiedy obniżenie sprawności umysłowej staje się już otępieniem. Wbrew niektórym potocznym opiniom otępienie jest normalnym objawem procesów starzenia się. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie DSM-IV Otępienie jest zespołem objawów zaburzeń procesów poznawczych obejmujących – oprócz zaburzeń pamięci – deficyty co najmniej dwóch z następujących funkcji poznawczych: o mowy (afazja), o celowej złożonej aktywności ruchowej (apraksja) o zdolności rozpoznawania i identyfikowania przedmiotów (agnozja), agnozja twarzy – zespół Capgrasa. o oraz zaburzeń planowania, inicjowania, kontroli i korygowania przebiegu złożonych zachowań (zaburzenia funkcji wykonawczych). Deficyty poznawcze powinny być na tyle głębokie, by zaburzały aktywność zawodową, funkcjonowanie społeczne oraz wykonywanie codziennych czynności. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie Objawy o Zaburzenia pamięci o Afazja (ruchowa, recepcyjna) o Echolalia o Palilalia (powtarza po sobie) o o o Apraksja Agnozja Zaburzenia funkcji wykonawczych Zmiany osobowości i zachowania Objawy psychopatologiczne (omamy wzrokowe i urojenia prześladowcze). Omamy często przy zachowanym wglądzie. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Choroba Alzheimera o Podstępny początek ze stopniowym pogarszaniem się czynności poznawczych o Rozpoznanie przez wykluczenie innych przyczyn otępienia l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie naczyniowe (otępienie wielozawałowe) o Neurologiczne objawy ogniskowe o Potwierdzenie choroby naczyń mózgowych lub udaru mózgu o Zmienne lub skokowe pogarszanie się czynności poznawczych l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie z ciałami Lewy’ego (DLB) o Falujące zaburzenia czynności poznawczych, zmieniające się z dnia na dzień (lub w krótszych okresach) o Nawracające omamy wzrokowe o Objawy zespołu parkinsonowskiego (sztywność, bradykineza, drżenia) o Powtarzające się upadki i omdlenia o Przemijające zaburzenia świadomości o Niezwykła podatność na leki przeciwpsychotyczne (powodujące parkinsonizm) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie czołowo-skroniowe (choroba Picka) o Zaburzenia zachowania społecznego i indywidualnego (rozhamowanie, grubiaństwo) we wczesnym okresie o Obojętność emocjonalna we wczesnym okresie o Ubóstwo wypowiedzi, echolalia, perseweracje, mutyzm o Utrata krytycyzmu we wczesnym okresie o Względnie dobrze zachowane pozostałe funkcje poznawcze l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie – typy Korowe Podkorowe o Wczesna afazja o Mowa prawidłowa aż do późnego okresu o Apraksja o Agnozja o Zaburzenia liczenia we wczesnym okresie o Zwykle prawidłowa postawa i napięcie mięśniowe o Brak ruchów dodatkowych o o Język prawidłowy Dyzartria Brak agnozji i apraksji Zdolność liczenia prawidłowa aż do późnego okresu o Pochylona sylwetka ciała, zwiększone napięcie mięśniowe o Drżenia, ruchy pląsawicze, tiki l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie - typy o Korowe o Choroba Alzheimera i otępienie czołowo-skroniowe (łącznie z chorobą Picka) o Podkorowe o Choroba Parkinsona, otępienie z ciałami Lewy’ego, choroba Huntingtona, postępujące porażenie nadjądrowe, choroba Wilsona, wodogłowie normotensyjne, stwardnienie rozsiane, otępienie w przebiegu zakażenia HIV o Mieszane o Otępienie naczyniowe, otępienie spowodowane infenkcją (choroba Creutzfeldta-Jakoba, kiła układu nerwowego, przewklekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Otępienie- typy Stan Zmiany w TK Fizjologiczne starzenie się Postępujące zaniki korowe i zwiększenie objętości komór Choroba Alzheimera Uogólnione zaniki mózgu Poszerzenie bruzd Poszerzenie komór Ścieńczenie przyśrodkowej części płata skroniowego (w badaniu TK celowanym na płat skroniowy) Otępienie naczyniowe Pojedyncze lub liczne obszary zawału Zaniki mózgowe Poszerzenie komór Otępienie czołowo-skroniowe (z chorobą Picka) Stosunkowo większe zaniki płatów czołowych i skroniowych Zaniki typu „ostrza noża” (wygląd zanikających zakrętów) Choroba Huntingtona Poszerzone komory Zanik jąder ogoniastych Choroba Creutzfeldta-Jakoba Zwykle prawidłowe Charakterystyczny obraz MR w przypadku CJD – nowy wariant: obustronnie wysoki sygnał w okolicy poduszki wzgórza l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zmiany anatomiczne mózgu l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia mowy i języka Dyzartria o Mowa niewyraźna zwana DYZARTRIĄ, to zaburzenia artykulacji, polegające na nieprawidłowej wymowie pewnych dźwięków lub niewłaściwym rytmie mowy. Pacjent rozumie co się do niego mówi i potrafi bezbłędnie formułować słowa, dźwięki, ale ma trudności z ich artykułowaniem. o Przyczyną dyzartrii są: zmiany w obrębie warg, policzków, podniebienia, języka, w jamie gardłowej i jamie nosowej, brak uzębienia, schorzenia krtani, strun głosowych i tchawicy, parkinsonizm. W zespołach parkinsonowskich zmienia się siła i modulacja głosu, mowa staje się monotonna, bezbarwna, coraz cichsza. Afazja o AFAZJA spowodowana jest uszkodzeniem mózgu i polega na zaburzonym przetwarzaniu zawartości myślowej w pojęcia. W zależności od tego, jaka jest lokalizacja uszkodzenia w obrębie ośrodka mowy, wyróżnia się różne rodzaje afazji, które w każdym przypadku powodują ograniczenia rozumienia mowy i zdolności wyrażania myśli słowami. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zespół Amnestyczny o Poważne zakłócenia pamięci bez całościowych zaburzeń czynności poznawczych. o Zdezorientowanie w czasie. o Konfabulacje (bo zachowane inne zdolności poznawcze i brak wglądu) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Majaczenie o Majaczenie (zespół majaczeniowy, delirium, ostry zespół mózgowy) – zespół zaburzeń świadomości, któremu towarzyszą iluzje, omamy wzrokowe, słuchowe, dotykowe i inne oraz lęk i pobudzenie psychomotoryczne, zaburzenia snu, przy czym objawy te nasilają się często wieczorem i nocą. o Omamy układać się mogą w niezwykle żywe wizje przypominające film, którym towarzyszą urojenia "dziania się" (tzn. chory ma poczucie uczestnictwa w rozgrywających się przed jego oczami wydarzeniach). o Orientacja autopsychiczna jest zazwyczaj zachowana, allopsychiczna zaś bywa zazwyczaj zaburzona. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Majaczenie o Po przeminięciu stanu majaczeniowego stwierdza się zwykle częściową lub całkowitą niepamięć okresu chorobowego. o Stany majaczeniowe spotyka się w wielu chorobach somatycznych: np. ciężkich infekcjach przebiegających z wysoką gorączką, zatruciach, mocznicy, niewydolności wątroby, urazach, odwodnieniu (zwłaszcza u osób w wieku podeszłym). o Zespoły majaczeniowe mogą również wikłać zespoły abstynencyjne alkoholowe (delirium tremens - majaczenie drżenne) i po odstawieniu benzodiazepin. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Objawy Majaczenia o Zaburzenie świadomości o Zaburzenia czynności poznawczych o Zaburzenia postrzegania i myślenia o Zaburzenia napędu psychoruchowego o Zaburzenia rytmu snu i czuwania o Zaburzenia emocji l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Majaczenie a otępienie Cecha Majaczenie Otępienie Początek Ostry Powolny Czas trwania Godziny, tygodnie Miesiące, lata Przebieg Zmienny Postępujący Świadomość Zaburzona Prawidłowa Zaburzenia spostrzegania Częste W późnych stadiach Rytm snu i czuwania Zaburzony Zwykle prawidłowy l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zalecenia do kontaktu z chorym z zaburzeniami organicznymi Otępienie Zaburzenia świadomości o Zależnie od typu otępienia rekomendowany inny typ aktywności (ruchowa, umysłowa) o Akceptacja deficytu i przejęcie ciężaru odpowiedzialności za kontakt o Towarzyszące zaburzenia emocjonalne (żałoba depresja) na różnych etapach rozwoju choroby o Obserwacja o Ograniczone zaufanie o Nie są czynnikiem pozwalającym na użycie przymusu bezpośrednie (np. unieruchomienie) jeśli nie spełniono innych przesłanej zawartych w ustawie o Uzupełnianie płynów l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Komunikowanie się z chorym z zaburzeniami nerwicowymi Nerwica w rozumieniu organizacji osobowości (Neurotyczna organizacja osobowości) Nerwica w rozumieniu jako jednostka chorobowa (Zaburzenia nerwicowe) o Krytycyzm wobec objawów, które są o Zastąpiona przez zaburzenia lękowe zazwyczaj ego-dystoniczne o Wg ICD-10 o zaburzenia lękowe, w tym w postaci fobii, o zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (dawniej nerwica natręctw), o reakcje na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, o zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne), o zaburzenia występujące pod postacią somatyczną. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Osobowość obsesyjno-kompulsywna o Inaczej osobowość anankastyczna – zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany dbałością o porządek, perfekcjonizmem, kontrolą umysłową i w kontaktach interpersonalnych, kosztem elastyczności, otwartości i efektywności. o Objawy egosyntoniczne. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Poziomy organizacji osobowości o Neurotyczna Organizacja Osobowości o Organizacja Osobowości Borderline o Psychotyczna Organizacja Osobowości l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia osobowości wg DSM o Wiązka A – niezwykłość i ekscentryczność o osobowość paranoiczna o Osobowość schizoidalna o Osobowość schizotypowa o Wiązka B – teatralność, nadmierna emocjonalność i zmienność o o Osobowość histrioniczna Osobowość narcystyczna Osobowość borderline Osobowość antysocjalna o Wiązka C – lękliwość i bojaźliwość o Osobowość unikająca o Osobowość zależna o Osobowość obsesyjno kompulsywna l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Komunikowanie w zaburzeniach osobowości o Objawy egosyntoniczne, generujące dyskomfort i cierpienie w otoczeniu a nie bezpośrednio w samym pacjencie o Zniszczenia we wszystkich obszarach funkcjonowania (kontakty osobiste, praca) o Sztywność lub utrata elastyczności zachowania (słąba adaptacja) o Zahamowanie normalnych zachowań o Wyolbrzymienie pewnych zachowań o Chaotyczne zmiany pomiędzy zahamowanymi i impulsywnymi wzorcami zachowań o Redukcja zdolności do adaptacji do otoczenia i zmian o Słabe testowanie rzeczywistości (reakcja na zmiany w świecie wewnętrznym a nie adaptacja do otoczenia) o Słaba kontrola impulsów i emocji l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zalecenia do kontaktu Neurotyczna organizacja osobowości o Odwołanie do rzeczywistości i przymierza terapeutycznego o Zachęcania do brania odpowiedzialności za własne leczenie o Frustracja leczy Organizacja osobowości borderline (zaburzenia osobowości) o Utrzymanie silnego settingu (konsekwencja, niezmienność zasad, konfrontowanie pacjenta z konsekwencjami jego zachowań) o Holding (bezpieczne otoczenie, powtarzalność i stałość kontaktu) o Akceptacja dla stanów emocjonalnych o Identyfikacja i ograniczanie zachowań autoagresywnych l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Komunikowanie się z osobami uzależnionymi o Uzależnienie – nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji. o inne wypadki, kiedy ludzie czują się zmuszeni angażować się w ryzykowne, "wymykające się spod kontroli" zachowania (. . . ) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zaburzenia związane z zażywaniem substancji o Nie prawidłowe sposoby używania substancji o Nadużywanie lub szkodliwe używanie substancji o Uzależnienie od substancji (zespół uzależnienia) o Zaburzenia wywołane przez substancję o o o o o Ostre zatrucie z majaczeniem Zespół abstynencyjny (odstawienny) Zespół abstynencyjny z majaczeniem (majaczenie drżenne) Otępienie spowodowane używaniem substancji Zespół amnestyczny spowodowany używaniem substancji Zaburzenia psychotyczne spowodowane używaniem substancji Zaburzenia nastroju spowodowane używaniem substancji Zaburzenia lękowe spowodowane używaniem substancji Inne zaburzenia spowodowane używaniem substancji (dysfunkcje seksualne/zaburzenia snu) l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Perspektywy Biologiczna Psychologiczna Socjologiczna l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Uzależnienie fizjologiczne o Uzależnienie fizjologiczne (ang. physiological dependence), zwane też czasem fizycznym, to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych (np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni, bezsenność). o Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie) prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Uzależnienie Psychiczne o Uzależnienie psychiczne (ang. psychological dependence), znane też jako psychologiczne, to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. Jego cechy to: wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego wzrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności, który on dostarcza) kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz otoczenia osłabienie woli obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po wieloletniej abstynencji o samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności (związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi) o fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze środkiem i jego zdobywaniem o Zależność psychiczna to stan, w którym osoba dotknięta tą chorobą nie potrafi bez pomocy z zewnątrz przerwać zachowań kompulsywnych związanych ze zdobywaniem i konsumpcją. o o o l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Uzależnienie „Socjologiczne” o Uzależnienie społeczne (socjologiczne), wiąże się z zażywaniem środków toksycznych pod wpływem panującej mody lub w grupie ludzi podobnych do siebie (np. hippisów), w kręgach młodzieży z tzw. subkultur. o Istotą zjawiska jest bardzo silne uzależnienie od grupy, co pociąga za sobą bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad i obyczajów. o Ponadto osoba uzależniona, w miarę pogłębiania się choroby o o rezygnuje z ważnych dla siebie wcześniej aktywności, wypada z ról społecznych (utrata pracy, usunięcie ze szkoły, konflikty w rodzinie, zanik zainteresowań, zawężenie kontaktów do grupy narkomańskiej). o Następuje coraz większa marginalizacja i najczęściej również kryminalizacja środowiska, w którym obraca się uzależniony. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Objawy uzależnienia (każdy rodzaj uzależnienia) Zachowanie szybko staje się nawykowe. Jest częste, regularne i stereotypowe. Zabiera znaczną część czasu. Jest przyczyną problemów zdrowotnych, finansowych, zawodowych, małżeńskich i innych. Ma charakter kompulsywny. Trudno go zaprzestać trwale i całkowicie. Związane jest z powracającym wewnętrznym przymusem do niego. Zespół abstynencyjny, po odstawieniu substancji, lub zaprzestaniu kontaktu z daną sytuacją l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Leczenie – Fizjologia - Farmakoterapia o Odtrucie o Środki minimalizujące objawy zespołu abstynencyjne – programy substytucyjne o Heroina – Metadon o Nikotyna - Plastry o Środki „awersyjne” o Esperal - Wszywka l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Leczenie - Psychoterapia o Psychoterapia indywidualna o Psychoterapia Poznawczo – Behawioralna o Oddziaływania Grupowe o Psychoterapia Grupowa o Trening Asertywności o Socjoterapia o Terapie wspierające: biblioterapia, kinoterapia. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Leczenie - Społeczeństwo o Grupy Samopomocowe o Ośrodki i Ruchy Pomocowe o Monar o Kościół l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Współuzależnienie o Współuzależnienie – utrwalona forma funkcjonowania w długotrwałej, trudnej i niszczącej sytuacji związanej z patologicznymi zachowaniami uzależnionego partnera, ograniczająca w sposób istotny swobodę wyboru postępowania, prowadząca do pogorszenia własnego stanu i utrudniająca zmianę własnego położenia na lepsze. Współuzależnienie może wystąpić również w relacjach miedzy członkami rodziny, przyjaciółmi czy współpracownikami. o Pozycja masochistyczna. l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Dorosłe Dzieci Alkoholików o Diagnoza Społeczna a nie psychologiczna. o Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA, ang. ACo. A = Adult Children of Alcoholics lub ACA = Adult Children Anonymous) – samopomocowe grupy wsparcia działające na bazie przejętego z ruchu AA (po niewielkich adaptacjach) programu Dwunastu Kroków. Stworzono je z myślą o osobach, które dorastały w domu, gdzie przynajmniej jedno z rodziców było alkoholikiem i w związku z tym osoby te wykształciły cechy ułatwiające egzystowanie w takiej rodzinie, lecz wydatnie utrudniające życie poza nią. Opierają się na założeniu, że ludziom z określonymi problemami najlepiej pomogą w zdrowieniu spotkania z osobami o podobnych trudnościach. o http: //www. psychologia. net. pl/testy. php? test=dda l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Zalecenia do kontaktu z osobą uzależnioną o Konfrontacja pacjenta z mechanizmami zaprzeczenia o Identyfikacja głodu o Utrzymanie abstynencji o Poszukiwanie alternatywnych obszarów aktywności l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Komunikowanie się z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie o Zaburzenie rozwojowe polegające na znacznym obniżeniu ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszy deficyt w zakresie zachowań adaptacyjnych (w szczególności niezależności i odpowiedzialności) o Brak uczucia straty w odróżnieniu od otępienia bo zahamowanie rozwoju a nie utrata funkcji psychicznych o Iloraz Inteligencji – wiek umysłowy o Treningi umiejętności społecznych o Terapia wspierająca i terapie uzupełniające l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl

Specyfika komunikacji z dziećmi o Zabawa jako aktywność symboliczna o Obserwacja i zabawa o Dziecko to nie osobna kategoria ale człowiek o „Setting w pudełku” l_betkowski-psychoterapia. pl_betkowski-psychoterapia. pl