ISTORIJSKA FITOGEOGRAFIJA 20 10 2015 Floristika carstva est

ISTORIJSKA FITOGEOGRAFIJA 20. 10. 2015

Floristička carstva • Šest florističkih oblasti (CARSTAVA): Holarktičko, Paleotropsko, Neotropsko, Kapsko, Austrlijsko. • Carstva suštinski različita, floristički i u mnogom drugom pogledu. • Osnovni problemi u istorijskoj fitogeografiji: 1. Sličnost flore između oblasti koje su sada veoma udaljene i među sobom prostorno i ekološki izolovane 2. Sličnost fosilnih flora na jednom mjestu sa savremenim florama na nekom drugom mjestu (fosilna flora Srednje Evrope i savremena flora Tropske Afrike); razlike između fosilne i recentne flore (Srednja Evropa) 3. čitav niz biljnih vrsta kao da nije usaglašen (ekološki) sa savremenim uslovima koji danas vladaju na njihovom staništu

Objašnjenja – različite teorije • Teorija mostova – mostovi na velikim prostranstvima • Vegenerova teorija o kretanju kontinenata i evoluciji kontinentalnih masa – inspiracija sličnost kontura - Raspadanje prvobitnog cjelovitog kontinenta na više manjih koji se udaljavaju - Kretanje polova i svih ostalih klimatskih zona

TERCIJER LAURAZIJA/TETIS/GONDVANA PANGEJA

U KARBONU U SREDNJOJ EVROPI BOGATA FLORA TROPSKOG I SUBTROPSKOG KARAKTERA: 1. ODSUSTVO GODOVA 2. OGROMNI SLOŽENI LISTOVI 3. ČESTA POJAVA KAULIFLORIJE 4. PRISUSTVO VELIKOG BROJA DRVOLIKIH PAPRATI - U Južnoj Africi, Braziliji, nesumnjivi tragovi glacije

Odvajanje kontinenata • Jura: 1. prvo se razdvajaju Južna Amerika i Afrika 2. Australija i Antarktik se odvajaju od Afrike, ali su povezani među sobom i sa Južnom Amerikom 3. Razdvajaju se Australija i Antarktik, gubi se veza između Antarktika i Južne Amerike – završeno u kredi Od Afričke ploće odvajaju se Madagaskar i Indija Sjeverna Amerika i Evropa ostaju zajedno sve do tercijera KREDA VEOMA ZNAČAJNA ZBOG SMJENE RAZLIČITIH FLORA – POJAVA I EKSPANTIJA CVJETNICA

ISTORIJA BILJNOG SVIJETA U TERCIJERU • Razdvajanje kontninenata se nastavlja, još samo Evropa i Sjeverna Amerika povezane • Dva izuzetno značajna procesa: • 1. Stvaranje ogromnih planinskih lanaca (u Amerivi Andi – meridionalno pružanje, u Evroaziji evro-azijsko alpijskohimalajske planine – ekvatorijalno pružanje) • 2. Premještanje polova i klimatskih zona do svog današnjeg položaja • Krajem tercijera (pliocen) Evropa ima sličan položaj današnjem – Evropu kroz tercijer prati pogoršavanje klime • Promjena biljnog svijeta: izčezava tropska i subtropska flora, arktotercijarna flora potisnuta iz sadašnjih polarnih oblasti do granica sadašnje Srednje Evrope; tada flora u Evropi bila bogatija (i slična sa florom jugoistočnih SAD i istočne Azije)

Istorija biljnog svijeta u ledenom dobu • U kvartaru dolazi do ledenog doba, oko 650 000 godina: stvaranje ledene kalote na sjevernim djelovima sjverne hemisfere i formiranje glečera na planianama, sve do južnih planina Sredozemlja • Pod ledenim pokrivačem u Evropi: Britanska ostrva, Irska, Skandinavija, Holandija, Danska, Njemačka, Poljska, sjeverozapadna Rusija • Diluvijum – smjenjivanje glacija i interglacija: ginc, mindel, ris, virm + 3 interglacije • Složene promjene biljnog svijeta: izčezavanja, neospecija, migracioni tokovi. . . do refugijuma – termofilne tercijerne biljke (tercijerni relikti)

Životni uslovi i biljni svijet u diluvijumu • U zoni polarne kape i visokoplaninskih glečera nije postojala gotovo nikakva vegetacija • U zapadnoj Njemačkoj donja sniježna granica na oko 800 mnv, šume nije ni bilo; na istoku šuma na oko 400 mnv: bor, breza, vrba; zeljaste biljke frigorifilnog karaktera, biljke tundre i hladnih stepa • U južnim evropskim krajevima znatno toplije • Interglacije: flora postaje bogatija, vrste termofilnije • Na osnovu fosilnih slojeva: temperatura se mijenja na određen način (pravilno) od početka interglacije do sledeće glacije • Na vrhuncu interglacijalnog perioda T u srednjoj Evropi veća nego danas

Životni uslovi i biljni svijet u diluvijumu • Interglacije: višekratne migracije, „predah“ u povoljnijim temperaturnim prilikama, stvaranje termofilnih adaptivnih oblika; neke tercijerne vrste izumrle + neospecija • Gradijent u smjeru sjver-jug, zapad istok; u fosilnim ostacima u istočnoj Evropi Ilex aquifolium koga danas nema

Istorija arktotercijarne flore tokom diluvijuma naseljavala Holarktik: S. Ameriku, Evropu i Aziju Evropa Amerika Jugoistična Azija Reljef!!! Pružanje planina, Američke biljke više prostora Osiromašenje Evropske flore: u prvoj interglaciji Vitis vinifera u fosilnim slojevima srednje Evrope; mnogi arkto -tercijerni elementi i danas u Aziji i/ili Sjevernoj Americi, u Evropi ih nema (Taxodium, Thuja, Ginko) • Nakon kultivisanja se „odlično snalaze“ • Aesculus hyppocastanum • •

Istorija arktotercijarne flore tokom diluvijuma • Obogaćivanje arktičko-alpijske flore • Arktička flora ka jugu, alpijska flora ka manjim nadmorskim visinama = u Srednjeevropskoj niziji arkto-alpijska flora

Relikti • . . . “ostatak“ iz prošlosti, očuvala se vrsta do današnjim dana, ali areal značajno manji u odnosu na areal u prošlosti (reliktni areal) • 1. raskorak sadašnjih ekoloških prilika iz prošlosti, 2. konkurencija, 3. izgubile vitalnost • Reliktnost: izolovanost u sistemu, paleontološki nalazi • Starost: mezozojski, tercijerni, glacijalni, postglacijalni • Borealni

Ginko biloba TERCIJERNI RELIKTI Ostrya carpinifolia

Aster alpinus GLACIJALNI RELIKTI Dryas octopetala

Cypripedium calceolus Godyera repens BOREALNI RELIKTI

Adonis vernalis Paeonia sp. KSEROTERMNI RELIKTI