Veba 8 Istorija vegetacije i polenska analiza Istorijska

Vežba 8. Istorija vegetacije i polenska analiza

Istorijska fitogeografija je deo fitogeografije koja se bavi istorijom biljnog sveta na zemlji, od najstarijih vremena do danas. Zadatak istorijske fitogeografije je da prouči istoriju flore i vegetacije odgovarajuće oblasti, odnosno čitavog sveta, od njenog nastanka do danas, njihove promene i razviće u toku vremena odnosno sve istorijske procese koji su doveli do sadašnjeg stanja i sastava biljnog sveta Aktualizam na osnovu aktuelnih fenomena izvode se zaključci o proŠlosti Istoricizam- na osnovu fosila ( istorijskih dokaza) se izvode zaključci Fosili treset

Treset je specifičan tip matičnog supstrata koji nastaje taloženjem delova biljnog tela u uslovima male količine kiseonika (anaerobija), visoke vlažnosti, niskih temperatura. Najznačajnije naslage treseta se nalaze na mestima nekadašnjih velikih glacijalnih jezera u velikim ledničkim depresijama koje su nastale posle povlačenja lednika iz srednje Evrope. Uporedo sa taloženjem biljnog materijala koji se usled niskih temperatura visoke vlažnosti i anaerobije nije mogao razgraditi i vratiti u ciklus kruženja materije u jezerskom ili tresavskom ekosistemu, taložila se velika količina polenovih zrna biljaka koje su se nalazile u bližem i širem okruženju jezera.

Palinologija- nauka koja se bavi izučavanjem polenovih zrna. Paleopalinologija – nauka koja se bavi istraživanjem fosilnih polenovih zrna. Polenska analiza – metoda istraživanja i rekonstrukcije istorije flore i vegetacije na određenom području, bazirana na analizi fosilnih ostataka polenovih zrna u različitim tipovima sedimentnih supstrata (najčešće treseta). Starost tresetnog sloja ili samog polenovog zrna može se odrediti u apsolutnim godinama pomoću radioaktivnog C 14. Polenov dijagram- grafički prikaz rekonstrukcije istorije flore i vegetacije na određenom području sačinjen na osnovu polenske analize.

Metodologija 1) ANALIZA Metoda polenske analize se sastoji u sledećim fazama: Specijalnim burgijama se sa različitih dubina tresetnog profila uzimaju tresetne probe odgovarajuće zapremine; Nekoliko kubnih cm treseta iz svakog uzorka sa vertikalnog profila se uzima i kuva u 10 % rastvoru KOH ili razblaženoj HNO (time se postiže maceracija treseta, tj. Razdvajanje polenovih zrna od ostale mase tresetne probe); Iz kuvanog rastvora se uzme jedna kap tečnosti staklenim laboratorijskim štapićem i stavi na izbaždarenu mikroskopsku pločicu za prebrojavanje. Pod mikroskopom (u jednom vidnom polju ili na standardnoj površini) se utvrdi apsolutni broj polenovih zrna različitih vrsta koje su zabeležene u probi. Rezultati prebrojavanja se unose u tabelu i prikazuju u vidu procentualnog učešća pojedinačnih vrsta (ili rodova) u odnosu na ukupan broj polenovih zrna zabeleženih u prebrojavanom uzorku Rezultati sa na kraju prikazuju grafički na polenovom dijagramu

Probe je potrebno uzeti na više mesta tresetnog masiva čime se doprinosi detaljnijoj, tačnijoj i kompleksnijoj analizi, kao i boljem poznavanju karaktera i istorije flore i vegetacije u prošlosti. S obzirom da se polenova zrna lako prenose vetrom (i do 1000 km) može se saznati dosta i o područjima udaljenim od mesta gde smo uzimali probe.

Palinološke: Metode Mladji sediment stariji sediment Uzorci sedimenta za polenske analize uzorci sedimenta za 14 C datiranje

2) Grafičko prikazivanje rezultata A) PREKLAPAJUĆI (LINIJSKI) POLENOV DIJAGRAM- na ordinati se unose tresetni slojevi, od najdubljeg i geološki najstarijeg (početak dijagrama) do poslednjeg koji je u stvari površina treseta, odnosno najmlađi sloj. Na apscisu se nanosi % polenovih zrna za vrste, odnosno rodove. B) NEPREKLAPAJUĆI (SILUETNI) POLENOV DIJAGRAMsvaka vrsta ima svoju ordinatu, a na apscisu se takođe unosi % polenovih zrna. Usvojene su međunarodne oznake (simboli) za svaki rod. (beli kružići – breza, crni kružići- bor, crni kvadrati-hrast, beli kvadrati- jova, rombovi-lešnik, beli trouglovi-smrča, crni trouglovi-bukva, krstići –jela.

Postglacijalna istorija šumske vegetacije istočne Srbije je urađena na osnovu polenske analize Vlasinske tresave od strane P. I. Černjavskog, 1938 godine. On je tresavu istraživao na 19 bušotina pa je na osnovu analize dobijenih proba izradio je polen dijagram koji predstavlja tok smenjivanja tipova vegetacije od nastanka tresave do danas, pre svega u njenoj neposrednoj ali i široj okolini. Utvrđeno je 5 faza promena vegetacije oko tresave: 1. Najstarija faza dominacije četinarskih šuma sa dominacijom bora 2. Faza dominacije listopadnih šuma sa preovladavanjem hrasta 3. Faza dominiranja jele 4. Najmlađa, recentna faza dominacije bukve

Postglacijalni polen dijagram Vlasine se većim delom preklapa sa dijagramima za srednju i severnu Evropu, što je objašnjivo jer je ona smeštena na 1200 m nadmorske visine, pa dijagram ne važi za niže brdsko područje. U razvoju šumske vegetacije nema hijatusa ! Nedostaje faza breze (Betula) a nije konstatovana ni poslednja faza glacije koja se odliikuje dominacijom polena roda Dryas. Navedene činjenice imaju ogroman značaj ukazujući da kraj glacijala na ovom delu Balkanskog poluostrva nije bio isuviše oštar kao na severu Evrope !