Giriimsel Radyolojide Hasta Hazrl ve lem sonras Takip

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip Doç. Dr. Fahrettin Küçükay TYİH Girişimsel Radyoloji Mart 2015

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip • Girişimsel Radyolog • Radyoloji Teknisyeni • Hemşire TAKIM ÇALIŞMASI !!!!!!

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip AMAÇLAR • Hastanın işlem öncesi durumunun olabilecek en uygun duruma getirilmesi, • Özel ihtiyaçlar için planlama (dil, kültürel/psikososyal, fiziksel, ruhani) • Ağrı ve anksiyetenin azaltılması (ailenin sürece dahil edilmesi, işlem sırasında yapılacak sedasyon ya da anestezi planları) • Aydınlatılmış yazılı onamın alınması • Uygun işlemin geliştirilmesi • Nekahat dönemi bakımı ve takiplerin planlanması

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 1) Hikaye, fizik muayene 2) Görüntüleme tetkiklerinin gözden geçirilmesi (röntgen, nükleer tıp çalışmaları, BT, US, vs) 3) İşleme katılacak radyolog tarafından istenen işlemin gözden geçirilmesi ve onaylanması 4) İşleme katılan radyolog tarafından işlemin planlanması ve onaylanması

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 5) Girişimsel radyolog ve işleme katılacaklar (asistan/yan dal asistanı) tarafından işlemin tasarlanması. Bu aşamada planlanması ve belirlenmesi gereken basamaklar: a)Girişim yapılacak yerin, tarafı ve seviyesi b)Kullanılacak görüntüleme yöntemi (US, BT, floroskopi ile US eşliğinde gibi) c)Kullanılacak malzeme ve ilaçlar d)Hasta pozisyonu e)Anestezi/sedasyon planı (Sadece lokal anestezi, lokal anestezi ile orta derecede sedasyon, sadece orta derecede sedasyon, monitorize anestezi gözlemi, genel ve/veya bölgesel, lokal anestezi gibi) f)İşlem öncesi yapılacaklar: Antibiyotikler, kan ve kan ürünleri, oral kontrast madde, antiemetikler, anksiyolitikler, daha önce kontrast allerjisi hikayesi olanlar gibi

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 6) Gerekli konsültasyonların ayarlanması (Cerrahi, onkoloji, nefroloji, anestezi, kardiyoloji vs) 7) Gerekiyorsa çevirmen ayarlanması 8) Hasta aydınlatılmış onam veremeyecek durumda ise yasal olarak vekalet verebilecek yakını ya da temsil yetkisi almış kişilerden alınmalıdır 9) Uygulanacak işlem ya da sedasyonun yol açabileceği ve döndürülebilir komplikasyonların (pulmoner anjiografi sırasında oluşabilecek ventriküler fibrilasyonun tedavisi ya da aşırı sedasyona bağlı hipoksinin geri döndürülmesi) tartışılması 10) Kendi bakımını yapabilecek yetişkin hastanın işlem sonrası ayrılma işlemi düzenlenmelidir. Bu düzenlemelerin dışına çıkılması ve güvenli taburculuğun (önerilen bekleme süresinde uzama, hastaneye yatırılma gibi) hasta tarafından reddedilmesi durumunda, yanında bir yakını olmaksızın taburculuk dosyada belgelenmeli ve hastaya imzalatılmalıdır.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 11) Kan tablosu (Hb, beyaz küre ve trombosit sayısı, INR, PTT) 12) EKG; kardiopulmoner hastalık hikayesi olan hastalara ya da kardiyak veya pulmoner çalışma yapılacak hastalarda istenmelidir 13) Özel ilgi gerektiren belirli ilaçları kullanan hastalarda son 72 saat içerisinde elde edilmiş kreatinin ve GFR değerleri elde olmalıdır. 14) Oral antikoagülanlar sorgulanmalı, ilgili klinisyen ya da radyoloğun istemesi durumunda kesilmelidir 15) Aspirin içerikli ilaçlar ve non-steroid antiinflamatuar ilaçlar işlemden 5 -7 gün önce kesilmiş olmalıdır.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 17) IV heparin infüzyonu işlemden 4 saat önce kesilmeli, işlemden 2 saat önce PTT bakılmalı. İşlemden 4 saat sonra IV heparin infüzyonuna başlanmalıdır. Not: Heparin allerjisi veya duyarlılığı göz önünde bulundurulmalıdır 18) Hasta herzaman kullandığı, prednison dahil tüm astım ilaçlarını işlem sabahı da almalıdır 19) İnhaler astım ilacı kullanımında hasta ilacını işlem günü yanında bulundurmalıdır 20) Hasta normalde kullandığı kardiyak ilaçları ve/veya anti-hipertansiyon ilaçlarını işlem sabahı kullanmalı ve bu konuda bilgilendirilmelidir. 21) Diyabetik hastalar oral anti-diyabet ilaçlarını işlem sabahı her zaman ki dozda kullanmalı/ ve bu konuda bilgilendirilmelidir.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 22) İşlem esnasında IV kontrast madde verilecek hastalarda, metformin veya metformin içeren ilaç kullanımı için işlemden sonra 48 saat ve serum kreatinin değerinin normale dönmesi beklenmelidir. Kan şeker düzeyi düzenlenmesi ve alternatif ilaçlar için hasta ilgili klinisyene konsulte edilmeli 23) İnsülin bağımlı diyabet hastalarının işlemleri sabah erken saatlerde planlanmalıdır 24) Tüm diyabet hastalarının kan şeker düzeyleri işlem sabahı ölçülmelidir 25)Ayaktan tedavi görecek hastalar normal sabah insülin dozunun yarısını almalıdır, gece oral antidiyabetik kullanılıyorsa alınmamalıdır. a)Sabah hasta radyoloji ünitesine geldiğinde kan şekeri düzeyi ölçülmeli b)250 mg/dl üzerinde kan şekeri düzeyi olan hastalara radyoloğun belirttiği dozda insülin verilmelidir.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI 26) Hasta normalde kullandığı tiroid ilaçlarını işlem sabahı kullanmalıdır ve bu konuda bilgilendirilmelidir. 27) İşlem öncesi hazırlık ve değerlendirme standartlarını, kullanan ilgili tüm disiplinlere iyi anlatılmalı, düzgün ve sürekli olarak uygulanıldığından emin olunmalıdır. a)Süreç başvuru ve randevu verilmesi ile başlar. Radyolog istenen işlemi değerlendirilir ve uygun endikasyon olup olmadığı araştırılır. Bu sıklıkla zaman isteyen bir aşamadır çünkü birçok değişik kaynaktan bilgi toplanması gerekir (örneğin önceki grafiler, labarotuvar sonuçları gibi). Disiplinler arası ekip koordinasyonu iyi değilse gecikmeler yaşanması kaçınılmazdır. b)İşlemlere özel planlama protokolleri oluşturulması gecikmeleri en aza indirir ve ekipler arası işbirliğini sağlar.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İŞLEM ÖNCESİ DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK STANDARTLARI YATAN HASTA İŞLEM ÖNCESİ KONTROL LİSTESİ ( ) Hasta radyolojiye çağırıldığında dosyası ve istem kağıtları ile sedyede gönder ( ) Kolunda isim bileziği olmalı ( ) Damar yolu çalışır durumda olmalı ( ) Saç tokası, kontakt lensler ve yüzük dahil tüm takıları çıkarılmalıdır ( ) Radyolojiye gönderilmeden idrarını yapmalıdır ( ) Hemşire gözlem formu ve istem formunda kullandığı ilaçlar, yaşam bulguları ve ağırlığı yazmalıdır ( ) Radyolog tarafından istenen laboratuvar testleri tam olmalıdır ( ) İşitme cihazı, gözlük, takma dişler hastayla birlikte yollanmalıdır ( ) Aydınlatılmış onam imzalanmalıdır, imzalanmadıysa girişimsel radyolojiyi uyar ( ) 24: 00’dan sonra oral alım kesilmelidir (bir yudum su dahil ) ( ) Diyabetik hastaların kan şekerleri sabah ölçülmüş olmalıdır, kan şekeri düzey <60 mg/dl ya da >250 mg/dl ise radyoloji hemşiresini veya radyoloğu uyar ( ) Tercüman gerekirse, problem ve soru varsa ya da randevu ile ilgili sıkıntılar için girişimsel radyoloji aranmalıdır ( ) Alerjiler ve ilaç duyarlılıkları:

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İşlem Sırasında Hemşire Hizmetleri 1)Her 15 dakikada ve her kontrast enjeksiyonundan sonra ve ilaç verilecekse öncesinde vital bulgular kaydedilmeli. Ortalama bir seviyede sedasyon kullanıldığında fizyolojik parametreler her 5 dakikada bir kaydedilmeli ve son sedatif dozundan 30 dakika sonraya ve hasta işlem öncesi değerlerine kadar devam edilmelidir. a)Devamlı kardiyak monitörizasyon: Kalp hızı, ritmi, iletim anormallikleri ve iskemik değişiklik varlığı not edilmeli. Eğer kalp boşlukları kateter ile geçildiyse özellikle önemlidir. İşlem esnasında değişiklik izlenirse anında işlemi yapan doktor anında bilgilendirilmelidir. İletim bozukluğu olan hastalarda transvenöz kardiyak tel ve pacemaker ve/veya eksternal kardiyak pacemaker hazır bulundurulmalıdır. b)İntravasküler basınç monitörizasyonu hipo/hipertansiyon ataklarının tanı ve tedavi takibinde gerekebilir. c)Ateş ölçümü işlem öncesi ve taburculuk öncesinde mutlaka kaydedilmelidir. Uzamış işlemlerde ateş takibi yapılmalıdır. Genel anestezi alan hastalarda malign hipertermi olasılığı akılda tutulmalıdır.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İşlem Sırasında Hemşire Hizmetleri 2) Sıvı dengesi devamlılığı: a)Saatlik aldığı / çıkardığı takibi not edilmeli b)Saatlik kilo başına düşen alınan kontrast miktarı hesaplanmalı. Kontrast madde intoleransı gözlenmelidir (örneğin: kemotoksik ve osmotoksik etkiler, taşikardi, tremor, nefes darlığı, pulmoner ödem gibi). c) Normal sıvı ve elektrolit dengesini koruyacak yeterli miktarda izotonik verilmeli. IV kontrast madde verilen hastalarda, kontrendike olmadığı durumlarda normal salin ve ringer laktat tercih edilir. sıvı

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İşlem Sırasında Hemşire Hizmetleri 3)Solunum ve havalanma durumu devamlı takip edilmelidir. a)Hastanın baş pozisyonunun, havayolu açıklığını koruyacak pozisyonda olduğundan emin olunmalı. b)Cilt rengi, tırnaklarda kapiller doluş ve mukozalar her 5 veya 10 dakikada bir kontrol edilmeli c)Solunum hızı ve ritmi her 5 veya 10 dakikada bir kontrol edilerek tidal volüm ile havalanmanın yeterli olup olmadığı kontrol altında tutulmalı. d)Pulse oksimetri ile hasta sürekli takip edilmeli, işlem sırasında sedatize edilen tüm hastalara oksijen desteği verilmelidir.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İşlem Sırasında Hemşire Hizmetleri 4) Spazm, tromboz, emboli, kanama ve diseksiyon erken tespiti ya da önlenmesi a) İntravasküler giriş yeri olarak seçilen ekstremitenin distal kesimi değerlendirilmeli ve not edilmeli, her 10 dakikada bir renk, his, hareket ve kapiller doluş değerlendirilmeli b) Her 10 dakikada bir vasküler girişim yapılan ekstremite distal nabızları kontrol edilmeli c) Kanama takibi için yakın monitörizasyon yapılmalı, hipotansiyon ve refleks taşikardi, soğuk ve nemli cilt, mukozalarda solukluk, bilinçte değişiklikler açısından dikkatli olunmalıdır.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İşlem Sırasında Hemşire Hizmetleri 5) Fiziksel destek a) Hasta uygun anatomik pozisyonda yatırılmalı: Tüm eklemler desteklenmeli ve bağımsız pozisyonda olmalı, bel desteği sağlanmalı, göğüs ve karın pozisyonu havayolunu bozmadan ve maksimum tidal volümü korumalıdır. Basınç alanlarına ek destekler konularak binen yük azaltılmalıdır (topuklar, diz, omuz, dirsek gibi). b) Hasta soğuğa maruziyetten korunmalıdır. Örtülerin ıslanmasından kaçınılmalı, tek kalın bir örtü ile kapatma tercih edilmelidir. Hazırlık esnasında ve üzerinin steril olarak örtülmesinden önce olabildiğince soğuktan korunmalıdır. Ördek kullanılacaksa emici bir örtü serilmelidir. İşlemin uzaması ihtimalinde radyolog ile idrar sondası yerleştirilmesi açısından konuşulmalı. c) Ördek ihitiyacı hastaya sıkca hatırlatılmalı d) Mümkün olan durumlarda ekstremitelerini hareket ettirmede yardımcı olunmalı e) Dudak ve ağız ihtiyaç duyulursa nemlendirilebilir.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip İşlem Sırasında Hemşire Hizmetleri 6) Psikososyal destek a) İşlem ve yapılanlar konusunda hasta bilgilendirilmeli. b) Sürekli destek verilmeli ve hasta kooperasyonu sağlanmalı. c) Hastanın dikkatini dağıtacak ve onu rahatlacak teknikler kullanılmalı, kaslar rahatlatmalı ve işlem esnasında olabilecek kas spazmlarından kaçınılmalı. d) Hastaya ve mümkünse ailesi sık olarak işlemin gidişatı hakkında bilgi verilmeli. e) İşlem odasındaki ses düzeyi düşük tutulmalıdır. Sedasyonu takiben uyuyan hasta gürültü nedeniyle uyandırılmamalı. f) Hastaya, hastanede bulunduğu süre boyunca değer verilmeli, mahremiyeti korunmalı ve duygusal destek verilmelidir.

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip Giriş yerinde kanama kontrolü Olası erken komplikasyonların değerlendirilmesi İşlem hakkında bilgilendirme Hasta stabilizasyonunun sağlanması Hemşire gözlem kağıdı, vital bulguların takibi Taburcu sonrası ilk 24 saatte telefonla takip Acil durumlarda ne yapması gerektiği hakkında hasta bilgilendirilmesi Kontrollere gelmenin vurgulanması

Girişimsel Radyolojide Hasta Hazırlığı ve İşlem sonrası Takip