Ders Kodu EET 134 Ders Ad Saysal Elektronik

Ders Kodu: EET 134 Ders Adı: Sayısal Elektronik Ders Hocası: Assist. Prof. Dr. MUSTAFA İLKAN

Mantık Kapıları

ÇEVİRİCİ (Inverter): Sembol: Doğruluk Tablosu (Truth Table): A B 0 1 1 0

Örnek: Verilen girişe göre çıkış sinyalini çiziniz. Giriş Sinyali Çıkış Sinyali Y

VE (AND) KAPISI: Sembol: A Y B İki veya daha fazla girişli olabilir. Fonksiyon: Y = AB

Doğruluk Tablosu (Truth Table): 2 giriş = 22 = 4 girişlerin değişik kombinezyonu vardır. n = giriş sayısı , girişlerin değişik kombinezyonu = 2 n olur. Giriş Çıkış A B Y 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1

Örnek: Üç girişli: 23 = 8 değişik kombinezonu vardır. Fonksiyonu: Y = ABC Doğruluk Tablosu A B C Y 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1

Dört girişli, 24 = 16 değişik kombinezon. A B C D Y 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1

Örnek: A B 1 Çözüm: Y 2 3 4 5 6 7 8 9 10

VE – DEĞİL KAPISI (Not – AND, NAND GATE): Sembol: Fonksiyon: invert demektir.

Örnek: Üç girişli: Fonksiyon: AND Doğruluk Tablosu: A 0 0 1 1 NAND B C Y Y 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0

Örnek: Dört girişli Fonksiyon:

Örnek: A A B B 1 Y Y 2 3 4 5 6 7 8 9 10 NAND Y

VEYA KAPISI ( OR GATE): Sembol: İkiden fazla girişi olabilir.

VEYA Kapısı Doğruluk Tablosu: İki girişli olduğunda 22 = 4 olur. n = giriş sayısı , girişlerin değişik kombinezyonu = 2 n olur. Giriş Çıkış A B Y 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1

Üç girişli olduğunda 23 = 8 olur. Doğruluk Tablosu: A B C Y 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1

VEYA - DEĞİL KAPISI (NOT – OR NOR GATE): Sembol:

Doğruluk Tablosu: Giriş Çıkış A B Y 0 0 1 1 0 0 0

Örnek: İki adet su deposunun dolu olup olmadığını gösterecek ve ayrıca hangisinin boş olduğunu gösterecek bir lojik devre tasarımı yapınız. Her depo için bir algılayıcı kullanınız. Depo dolu iken algılayıcı 5 v (1) sinyali üretecek, depo boş iken 0 v (0) üretecek.

Çözüm: Giriş A 0 0 1 1 Çıkış B 0 1 Y 1 1 1 0

Anot voltajı katot voltajından 0, 7 v (1 v) daha fazla olursa Diyot çalışır. L 3; herhangi ve iki depo aynı anda boşalırsa göstergededir. L 1; Depo-1 boşaldığı zaman gösterir. L 2; Depo-2 boşaldığı zaman gösterir.

Led Diyotların Çalışma voltajları: LED’in çalışma voltajı veya çalışma gerilimi, üzerinden 20 m. A akım geçerken bacakları arasında oluşan voltaj farkıdır. LED üzerinden ne kadar fazla akım geçerse o kadar parlak yanar. Tabi ki her LED için bu akımın bir maksimum değeri var. Elektronik marketlerde satılan standart LED için maksimum akım değeri yaklaşık olarak 30 m. A’dir. Gerçek devrelerde, LED için yeterli parlaklık düzeyi için gereken akım genelde 20 m. A olarak düşünülür. Ve diğer devre elemanlarının değerleri genelde bu akım şiddetini sağlayacak şekilde seçilir RENK ÇALIŞMA VOLTAJI Kızıl ötesi 1, 5 V Kırmızı 2 V Sarı 2, 1 V Yeşil 2, 1 V Mavi 3, 5 V Beyaz 3, 6 V

Örnek: Bir uçak pilotuna inişi geçtiği anda eğer herhangi bir tekerlek açılmadığı zaman ve hangi tekerleğin açılmadığını gösterecek bir sayısal devre tasarlayınız. Her tekerlek için ayrı bir anahtar kullanın. Tekerleklerde kullanılan anahtar, tekerlek kapalı olduğunda 1 (5 v) verir, açıldığı zaman 0 (0 v) verir.

Çözüm: sw 1 sw 2 sw 1: anahtar 1 sw 2: anahtar 2 sw 3: anahtar 3 sw 3

L; Herhangi bir veya en az bir tekerlek açılmadığı zaman çalışır (ışık yayar veya gösterir. ) L 1; 1. tekerlek açılmadığı zaman gösterecek. L 2; 2. tekerlek açılmadığı zaman gösterecek. L 3; 3. terkerlek açılmadığı zaman gösterecek.

ŞARTLI VEYA KAPISI (EXCLUSIVE – OR GATE): Iki girişli bir elemandır. Genellikle karşılaştırma yapmak için kullanılır. Sembol: Fonksiyon:

Doğruluk Tablosu: A B Y 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 Iki girişte aynı ise, çıkış “ 0” olur.

Örnek: 4 – bitlik iki binari sayısı karşılaştırıp, aynı olup olmadıklarını gösterecek bir sayısal devre tasarlayınız. Çözüm:

L 0, L 1, L 2 ve L 3 ‘ten en az bir tanesi ON olursa iki sayı birbirine eşit değil demektir. Herhangi bir LED ON olmaz ise sayılar eşit demektir. Lambaları yakmak için, çıkış 0 olur. Bunu göstermek için;

Çıkış 1 olursa göstermesi içi;

ŞARTLI VEYA – DEĞİL KAPISI (EXCLUSIVE NOR GATE): Sembol: Doğruluk Tablosu: A B Y 0 0 1 1 0 0 1

Örnek: 4 – bitlik iki binari sayısı karşılaştırıp, aynı olup olmadıklarını gösterecek ŞARTLI VEYA-DEĞİL kapısı kullanarak bir sayısal devre tasarlayınız. Çözüm: