UTalent naar excellentie trajecten in VOscholen Woudschoten conferentie

U-Talent: naar βexcellentie trajecten in VO-scholen Woudschoten conferentie natuurkunde, 15 december 2012 Ton van der Valk Junior College Utrecht; FIsme

Programma

Waarom aandacht voor excellentie? • Voor de leerlingen: de betere leerlingen vervelen zich in de les • Voor vervolgopleiding: betere kansen; honourstrajecten • Voor de maatschappij: de Ned. topleerlingen blijven internationaal gezien achter • Voor de kwaliteit van het onderwijs: je schept experimenteerruimte voor nieuwe aanpak • Voor jezelf als docent: het wordt leuker

Waarom aandacht voor excellentie in de bètavakken? • Bètavakken maatschappelijk van belang • In de klas: grote verschillen in aanleg voor bètavakken tussen leerlingen • In afspraken tussen VO-raad en Ministerie over ‘prestatiebox’-gelden: Belangrijke thema’s zijn: – Excellentie – Beta en techniek – Rekenen, taal – Opbrengstgericht werken – Lerende school (hrm beleid) Zie o. a. het programma School aan Zet

Wat is excellentie? Stelling: VO-leerlingen zijn niet excellent, maar kunnen het wel worden. Liever: ‘getalenteerde leerlingen’ ‘Talent’ is een uitzonderlijke goede aanleg voor ‘iets’ (muziek, bètavakken, sport, talen, …. ) Globaal twee opvattingen over excellentie 1. Excellentie - absoluut: een zeer getalenteerde leerling ontwikkelt zijn/haar talenten optimaal 2. Excellentie - relatief: een leerling ontwikkelt zijn/haar (evt. beperkte) talenten optimaal Hier: opvatting 1 (met uitstraling naar opvatting 2)

Wie? • Wie van de aanwezigen: – Werkt op een school die aandacht geeft aan excellentiebevordering? – Besteedt zelf aandacht aan excellentiebevordering in de klas?

Wat is U-Talent? • Afkorting voor Utrecht – Talentontwikkeling Leven Natuur en Techniek • Samenwerkingsprogramma Universiteit Utrecht en 24 scholen uit het JCU-netwerk, als vervolg op JCU Bèta Excellent in ‘ 11/12 • Doel: ontwikkelen van excellentie trajecten voor bèta getalenteerde leerlingen in de scholen • Door middel van: Docent Ontwikkel Teams, Schoolleider Ontwikkel Teams; leerlingactiviteiten op de UU; cursus ‘Bevorderen Excellentie in Bètavakken’.

U-Talent leerlingactiviteiten • Schoolprogramma: – School informeert leerlingen en selecteert ze voor het UTalent programma – School organiseert U-Talent leerlingactiviteiten – Vorm van beloning, bijv. ‘certificaat’ bij rapport • Campusprogramma: – Leerlingenactiviteiten • 3 vwo: 2 dagen UU; 150 lln • 3 havo: 2 dagen HU; 80 lln • 4 vwo: 2 dagen UU; 150 lln • 4 havo: PWSplus HU; 50 lln • 5 vwo: PWSplus HU; 75 lln • 5/6 vwo: Bèta. Plus UU (8 middagen NLT module)

U-Talent schoolprogramma opzetten: hoe? SL en bètasecties maken samen een plan: • Voorbereiding – Doelen – Organisatie (o. a. rooster) – Inhoud van het programma in de vakken • Werving en selectie leerlingen • Uitvoering • Afronding en evaluatie

Belangrijke aspecten • Voor leerlingen: antwoord op de vraag: waarvoor doe ik het? Wat hoef ik niet te doen, wat komt daarvoor in de plaats? • Academic community van leerlingen (en docenten) • Voor docenten: hoe kan ik gedifferentieerd werken?

Basismodellen van differentiatie Organisatie vooral door leerling 1. Lessen missen x 2. Buiten lestijd x docent school x 3. Band-uur x 4. Plusklas x 5. Tempoverschillen + verrijking x 6. Basisstof – herhaling - verrijking x 7. Aanbod op verschillende niveaus x

Model 1: differentiatie door ‘lessen missen’ • Getalenteerde leerlingen missen lessen vanwege: – Incidenteel, bijv. olympiades (landelijk, internationaal) – Structureel: ‘plus’-activiteiten • op school • op een universiteit/hogeschool Eis: • (vooral/alleen) voor geselecteerde lln. Enkele consequenties: • Steun bij inhalen van o. a. gemiste uitleg • Afwezigen in de klas (‘duiventil’) • Ook andere vaklessen/docenten worden ‘getroffen’

Model 2: activiteiten ‘buiten lestijd’ • Activiteiten bovenop het rooster van de leerling, bijv. – Extra vak – Olympiades – ‘Talentclub’ Enkele consequenties: + Rooster blijft intact + Geen noodzaak verandering aanpak reguliere lessen - Geen extra uitdaging in reguliere lessen - Extra kosten

Model 3: differentiatie in band-uur • In een banduur kunnen leerlingen allerlei differentiatieactiviteiten uitvoeren Voorbeelden: • Keuzewerktijd met talent-activiteiten • KWC: KWC-uur (basic, work-, talent-, honours-stream) Consequenties: differentiatieactiviteiten + betreffen alle leerlingen en docenten + structureel in de school

Model 4: plusklas • Getalenteerde leerlingen worden bij elkaar gezet in een klas Voorbeelden: • Plusklas Heemlanden • Vwo-bèta Amersfoortse Berg • Vwo-sprint Pallas Athene College • Het JCU-programma 5/6 vwo Aandachtspunt: - Verschillen binnen plusgroep blijven aanzienlijk JCU: ook differentiatie binnen groep

Model 5: tempoverschillen plus verrijking • Sommige leerlingen werken de reguliere stof in een hoger tempo door • In de uitgespaarde tijd werken ze aan verrijking/verdieping Voorbeelden: o Flip the classroom (khanacademy. nl; khanacademie. nl) Aandachtspunt: • antwoord op de vraag: waar doe ik het voor?

Model 6: basisstof, herhaling en verrijking • Alle leerlingen volgen de lessen met basisstof • Diagnostische toets • Daarna, afhankelijk van resultaat: – Sommige leerlingen herhalen – Anderen verdiepen/verrijken • Eindtoets Voorbeelden: - dbk-projecten jaren 70/80 Waarom geen succes? - Diagnostische toets werkte niet goed - Er ontbrak een motief voor verrijking; uitdaging - JCU-model (maar: keuze-opdrachten)

Model 7: Aanbod op verschillende niveaus • Docent biedt leerstof aan op verschillende niveaus • Bijv. – Opdrachten in een meer open of gesloten versie – Meer theoretische of meer praktische aanpak – Met korte of uitgebreide uitleg Voorbeelden?

Nog anders? • Andere modellen? – Co-teaching: 2 vakdocenten gelijk geroosterd in twee parallelklassen • Combinaties van modellen?

De inhoud • Veel verrijkende opdrachten op internet, bijv. – Betadifferentiatie. nl – www. compass-project. eu – Natuurkunde. nl – http: //www. fisme. science. uu. nl/bps/ – Opgaven natuurkunde olympiade – (Delen) uit NLT-modules

Welk excellentietraject wil jij opzetten? • Discussie in groepen: – Waarom excellentie op jouw school, in jouw klas – Welke klas(sen)/leerlagen; welke vakken naast natuurkunde? – Hoe wil je het liefst doen, wat betreft: • overleg met je SL, sectie • samenwerking met Hogeschool, Universiteit, Bedrijfsleven • je eigen klassen – Welke organisatie en materiaal

Plenaire uitwisseling • Noem één argument waarom je enthuosiast wordt voor het opzetten van een excellentie traject • Noem één belangrijk probleem dat je/je school zou kunnen weerhouden bij het opzetten

Eisen aan een keuzeopdracht • Informatie om keuze te kunnen maken gemotiveerde keuze samenstellen van groepjes • De opdracht (zie verder) met daarin een open deel • Als afronding een product (bijv. een poster, een verslag) • Presentatie van het product in de community aan docent en medeleerlingen • Beoordeling van / feedback op het product door docent en mede-lln

De structuur van een opdracht • Oriëntatie o De context : waar gaat het over? o De probleemstelling o Groepsopdracht of individueel? Hoeveel uur werk? • Basisdeel: • Opfrissen van voorkennis o Nb leerlingen kunnen dit overslaan • Nieuwe kennis aanbieden o Incl. verwerkingsopdrachten • Open deel: leerlingen kiezen deelprobleem en werken zelfstandig o NB variabel deel • Leerlingen maken een product en presenteren dat

Wat zijn we deze bijeenkomst verder gekomen? • Voor het werken op je school • Voor het toewerken naar de posters