Ucze przewlekle chory w szkole oglnodostpnej zawsze i

Uczeń przewlekle chory w szkole ogólnodostępnej zawsze i dziś Monika Gołubiew – Konieczna PPP 7 Gdańsk

Co to jest choroba? „Choroba jest zjawiskiem negatywnym, powodująca zaburzenia pełnej sprawności organizmu zarówno w aspekcie biologicznym (zaburzenia czynności organizmu), jak i psychicznym (pogorszenie samopoczucia) oraz społecznym (izolacja, zmiana relacji z ludźmi) – zgodnie z psychospołecznym podejściem do człowieka”

Klasyfikacja chorób Ze względu na duże zróżnicowanie chorób w zakresie obrazu klinicznego i symptomów, przyczyn, wieku życia osób nimi dotkniętych, czasu trwania i ich skutków, stworzono wiele ich klasyfikacji. choroby krótkotrwałe długotrwale (przewlekłe)

Choroba krótkotrwała trwa stosunkowo krótko – do 3 miesięcy ma ostry przebieg raczej gwarantuje wyzdrowienie (choć może przekształcić się w chorobę przewlekłą)

Choroba długotrwała trwa stosunkowo długo – powyżej 3 miesięcy nie mija, ale utrzymuje się latami pomimo leczenia i rehabilitacji może charakteryzować się okresami ciszy i nawrotów (o różnej długości)

Choroba przewlekła to wg. Amerykańskiej Komisji ds. Chorób Przewlekłych: „za chorobę przewlekłą uznaje się takie zaburzenia i odchylenia od normy, które posiadają jedną lub więcej z następujących cech charakterystycznych: są trwałe, pozostawiają po sobie inwalidztwo, spowodowane są przez nieodwracalne zmiany patologiczne, wymagają specjalnego postępowania rehabilitacyjnego, wymagać będą długotrwałego leczenia, długiego nadzoru, obserwacji czy opieki”

Choroba przewlekła więc… przeważnie mija, a wręcz przeciwnie, utrzymuje się latami albo nasila się w miarę upływu czasu

Wpływ choroby przewlekłej na sfery życia człowieka: obniżenie sprawności organizmu i samopoczucia fizycznego, pogorszenie samopoczucia psychicznego (drażliwość, lęk, obniżenie nastroju, depresja), zmiana rytmu życia (podporządkowanie chorobie: wizyty lekarskie, zabiegi, konieczność zażywania leków), zmiana wyglądu (wyniszczenie spowodowane chorobą), mniejsza aktywność, także towarzyska, zmiany w hierarchii wartości (życie wartością najwyższą), zmiany w funkcjonowaniu całej rodziny zmniejsza finanse

A dziecko przewlekle chore…. jest pacjentem szczególnym, gdyż znajduje się w okresie wszechstronnego rozwoju, który w przebiegu choroby bardzo często ulega zaburzeniu. Przewlekła choroba naraża dziecko na długotrwały dyskomfort psychiczny, ból i cierpienie, regres sił i sprawności fizycznej, stres wywołany zabiegami medycznymi, a nawet hospitalizację. W holistycznym podejściu do człowieka podkreśla się także przeżycia dziecka i jego stany psychoemocjonalne doznawane przez nie w obliczu choroby oraz na zmiany w sferze struktur poznawczych i sprawności intelektualnych. Zwraca się uwagę na względne trwale zmiany osobowości utrudniające dziecku społeczne funkcjonowanie, naznaczające je często na całe życie” (Aleksandra Maciarz)

Następstwa przewlekłej choroby u dzieci: strach, lęk, smutek, poczucie zagrożenia koncentracja na potrzebach podstawowych (picie, jedzenie, poczucie bezpieczeństwa) koncentracja na aktualnej sytuacji „tu i teraz”, niechęć do planowania i myślenia o przyszłości utrata perspektywy życiowej oraz nadziei poczucie braku wpływu na zdarzenia poczucie wstydu bycia innym ograniczenie stymulacji zewnętrznej (szczególnie w sytuacji unieruchomienia w łóżku) ograniczenie motywacji do działania – bierność, nuda

Skutki przewlekłej choroby u dziecka Występują w pięciu sferach: 1. W sferze rozwoju fizycznego i ruchowego 2. w sferze procesów percepcyjnych i intelektualnych 3. w sferze emocjonalnej 4. w sferze samooceny 5. w sferze społecznej

1. W sferze rozwoju fizycznego i ruchowego: ograniczenie ruchu ma wpływ na rozwój układu kostno – stawowego (np. ból, skrzywienia kręgosłupa, mała precyzja ruchów) ograniczenie ruchu ma także wpływ na masę ciała dziecka (np. tusza, zbyt mała waga) ograniczenie ćwiczeń i zajęć sportowych oraz utrzymywania „jednakowych pozycji” ma wpływ na pracę narządów wewnętrznych (np. deformacje narządów wewnętrznych, ból) osłabienie wydolności wysiłkowej i większa podatność na choroby krótkotrwałe mało ruchu i krótkie pobyty na świeżym powietrzu zmniejszają apetyt, powodują apatię, mało energii. . . skutki poszczególnych chorób przewlekłych osłabiają bądź uszkadzają inne organy (np. cukrzyca – wzrok, gorączka reumatyczna – serce, astma – zniekształcenie w obrębie klatki piersiowej i inne)

2. W sferze procesów percepcyjnych i intelektualnych: ograniczone możliwości „poznawania świata” w wyniku np. unieruchomienia lub izolacji w domu słabsza uwaga i pamięć, wolniejsze przyswajanie wiedzy – w wyniku złego samopoczucia, bólu, ale także wpływu leków na organizm uszkodzenia OUN, upośledzenia umysłowe współtowarzyszące chorobie czy zespołowi genetycznemu

3. W sferze emocjonalnej: ból strach przed czymś konkretnym lęk przed czymś nieokreślonym poczucie cierpienia to przykry stan psychiczny przeżywany przez dziecko dotyczący jego relacji z otoczeniem poczucie wyczerpania spowodowane koniecznością permanentnej samokontroli i samoobsługi leczniczej

4. W sferze samooceny: im choroba przebiega ciężej, tym narusza ona proces samooceny dziecka samoocena jest niska, niestabilna, nieadekwatna, negatywna, zagrożona, szczególnie duża jest rozbieżność pomiędzy „ja realnym” a „ja idealnym” stanowi wysoce negatywne uwarunkowanie rozwoju osobowości przy kształtowaniu się tożsamości dziecka i zdobywaniu przez niego samodzielności niestabilne i negatywne pojęcie o samym sobie może być źródłem zaburzeń zdrowia psychicznego

5. W sferze społecznej: izolacja w szpitalu lub w domu (niemożność kontaktu z rówieśnikami lub ten kontakt ograniczony) nieuczęszczanie do przedszkola i szkoły (indywidualne nauczanie w domu) trudności z wychodzeniem na dwór i luźną zabawą z rówieśnikami rezygnacja z udziału w zabawach i imprezach szkolnych, środowiskowych, wycieczkach szkolnych różny stosunek rówieśników do choroby i niepełnosprawności - nie wszyscy chcą się bawić i kontaktować z chorymi/niepełnosprawnymi rówieśnikami (np. może być nudno) skutkuje samotnością i poczuciem alienacji

Konkluzja: dziecko przewlekle chore potrzebuje wsparcia!!!

Wpływ choroby przewlekłej na funkcjonowanie ucznia w szkole: słabsze procesy poznawcze: pamięć, uwaga, koncentracja (wpływ leków, zmęczenie, konsekwencją są gorsze oceny), słabsza wydolność fizyczna - często zwolnienie z zajęć wychowania fizycznego, gorsze samopoczucie (labilność emocjonalna, depresja), konieczność dostosowania się do rytmu choroby (leki, kontrola stanu zdrowia w czasie trwania lekcji, zabiegi i możliwość rehabilitacji w ciągu zajęć lekcyjnych), zmiana wyglądu („wstyd odmienności”), nauka jako wartość najwyższa – coś normalnego, mniejsza aktywność towarzyska: częsta absencja, brak udziału w wycieczkach, zabawach szkolnych, imprezach, zdenerwowana rodzina, często nadmiernie opiekuńcza.

Uczniowi przewlekle choremu, w myśl prawa oświatowego, przysługują: indywidualne nauczanie dla tych uczniów, którym stan zdrowia znacznie utrudnia lub uniemożliwia uczęszczanie do szkoły (już od rocznego obowiązującego przygotowania przedszkolnego aż do ukończenia szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej) skorzystanie z zindywidualizowanej ścieżki kształcenia realizowanej na terenie szkoły w odrębnym pomieszczeniu z wybranych przedmiotów nauczania opinia o pierwszeństwie przyjęcia do szkoły ponadgimnazjalnej (w przypadku równej liczby punktów), ewentualne zwolnienie z pisania testu i sprawdzianu na zakończenie szkoły podstawowej, robienie przerw na leki i odpoczynek i wydłużenie czasu na egzaminie maturalnym. . . nauka w szkole przyszpitalnej (najczęściej wyłącznie w przypadku hospitalizacji, czasami z możliwością „dochodzenia”)

Na co choruje przewlekle uczeń polskiej szkoły: choroby układu oddechowego (astma, alergia, mukowiscydoza), choroby skóry (alergia), choroby krążenia (serce), choroby układu kostno – stawowo – mięśniowego i tkanki łącznej (łamliwość kości), choroby układu moczowego (nerki), choroby systemu wydzielania wewnętrznego (cukrzyca), choroby związane z nieprawidłową przemianą materii (refluksy żołądkowe), choroby układu nerwowego (padaczka), zaburzenia psychiczne (schizofrenia, depresja, fobia szkolna), nowotwory (białaczka), nieswoiste zapalenie jelit

Co utrudnia uczniowi przewlekle choremu funkcjonowanie w szkole: zbyt liczne klasy, także przeludnione szkoły, a co za tym idzie zagrożenie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, większa „anonimowość” wśród nauczycieli (nie można się należycie dogadać dot. poszczególnego ucznia, można nie wiedzieć, że jest uczeń, który potrzebuje pomocy), brak asystentów, wolontariuszy, osób zatrudnionych do pomocy – nie będących nauczycielami, brak pielęgniarek lub ich zatrudnianie, poprzez umowy z NFZ, na krótki czas – problem z podaniem leków (nauczyciel nie ma prawa podawać leków), monitorowaniem stanu zdrowia, liczne absencje, a co za tym idzie, zaległości programowe, mała mobilność w zakresie dostosowania organizacji pracy szkół – czasami uczniowie nie wytrzymują wielu godzin w szkole

W pracy z uczniem przewlekle chorym nauczyciel powinien zwrócić uwagę na: l rodzaj choroby i wpływ leków na organizm (szczególnie na koncentrację uwagi, pamięć), to brać pod uwagę dostosowując program nauczania do aktualnym możliwości ucznia, l odpowiednią organizację czasu pracy ucznia w szkole i w domu (szczególnie ważny czas na odrabianie pracy domowej), l symptomy gorszego samopoczucia, objawy zaostrzenia choroby, sposób niesienia pomocy, l organizację i pomoc przy nadrabianiu zaległego materiału przez ucznia, gdy dużo opuszcza, l pomoc przy „wchodzeniu w grupę rówieśniczą” ucznia, który dużo opuszcza (uczniowie przewlekle chorzy często są na „marginesie klasy”).

W aktualnie trudnej sytuacji spowodowanej epidemią trzeba pamiętać, że: uczeń przewlekle chory nadal jest uczniem przewlekle chorym i planowanej oraz prowadzonej z nim pracy nadal należy pamiętać o wskazaniach zawartych na poprzednim (22) slajdzie!!!

W aktualnie trudnej sytuacji spowodowanej epidemią trzeba pamiętać, że: dla ucznia przewlekle chorego zmiana sytuacji szkolnej, choć dotyczy wszystkich uczniów, wcale nie musi być „budująca” – jego poczucie bezpieczeństwa zostało po raz kolejny zachwiane, gdyż po raz kolejny zmianie ulega jego codzienne życie należy jak najszybciej przywrócić stały rytm pracy, konkretny i niezmienny plan działania, bez niejasności, niewiadomych i bałaganu – stałość i porządek to coś, czego uczniowie z chorobami przewlekłymi, ci, którzy mają bardzo małe poczucie własnego sprawstwa, szczególnie potrzebują

W aktualnie trudnej sytuacji spowodowanej epidemią wskazane są: rozmowa pedagoga szkolnego/psychologa lub wychowawcy z rodzicem dziecka (jak się czuje dziecko, co robi, jak sobie radzą w trudnej dla wszystkich sytuacji itp. ) – należy pamiętać, że dziecko przewlekle chore to tzw. dziecko ze współwystępującymi chorobami, a więc bardziej narażone na koronawirusa, co powoduje większe zdenerwowanie jego rodziców uczeń przewlekle chory potrzebuje spokojnego rodzica, który jest w stanie wesprzeć go zarówno pod względem edukacyjnym, ale także psychicznym rodzic dziecka przewlekle chorego, potrzebuje konkretnych informacji o aktualnych formach pracy, a przede wszystkim o tym, że nauczyciele pamiętają także o jego dziecku

W aktualnie trudnej sytuacji spowodowanej epidemią wskazane: rozmowa pedagoga szkolnego/psychologa lub wychowawcy z uczniem (jak się czuje, co robi w domu, jak sobie radzą w trudnej dla wszystkich sytuacji, jak idzie nauka danego przedmiotu itp. ) – należy pamiętać, że dziecko przewlekle chore to tzw. dziecko ze współwystępującymi chorobami, a więc bardziej narażone na koronawirusa, czego często dziecko jest świadome, więc też może być bardziej zestresowane uczniowie przewlekle chorzy, tak jak i wszyscy pozostali, potrzebują poczucia własnego bezpieczeństwa, szczególnie w tym aspekcie, że są wokół nich dorośli, którzy nad zaistniałą sytuacją panują uczniowie przewlekle chorzy potrzebują konkretnej informacji, w jaki sposób mają teraz się uczyć, wg. jakiego planu, jakimi metodami oraz zapewnienia, że nauczyciele „wiedza, co robią”

W aktualnie trudnej sytuacji spowodowanej epidemią wskazane: jeżeli uczeń do chwili obecnej uczył się w formie indywidualnego nauczania lub korzystał z formy zindywidualizowanej ścieżki kształcenia należy sprawdzić, na jakim etapie znajduje się w realizacji poszczególnych przedmiotów szkolnych przed włączeniem go do zdalnej pracy ze swoja klasą – często jest bowiem tak, że uczeń nauczany indywidualnie lub w formie zindywidualizowanej ścieżki pracuje w swoim tempie i jeszcze np. nie zdążył zacząć uczyć się pewnych działów, które klasa zrealizowała na lekcjach są sytuacje, gdy taki uczeń nadal powinien mieć indywidualne lekcje z uwagi właśnie na tzw. różnice programowe – siedzenie on – line z klasą, bez rozumienia treści i z poczuciem tego, że „jestem gorszy”, to zabieranie uczniowi nadziei na sukces edukacyjny i pozbawianie go mobilizacji do pracy i wiary, że poradzi sobie, gdy będzie już mógł wrócić w system klasowo – lekcyjny do szkoły (już po epidemii)

W aktualnie trudnej sytuacji spowodowanej epidemią wskazane: należy także być szczególnie czujnym, a nawet utrzymać formę indywidualną, z uwagi na np. mały wcześniejszy kontakt ucznia przewlekle chorego ze swoją klasą, albo pewna odmienność w wyglądzie spowodowaną chorobą - uczeń może mieć duży wewnętrzny opór przed „zaistnieniem na forum” (wypowiadanie się na skypie, pokazanie się przed kamerką, zamieszczenie swojego zdjęcia, czyli podjęcia działań takich, jak pozostali rówieśnicy z jego klasy

Dziękuję za zapoznanie się z moją prezentacją! Monika Gołubiew - Konieczna