TGAU Hanes History GCSE Hydref 2019 Autumn 2019

TGAU Hanes | History GCSE Hydref 2019 | Autumn 2019

Recordio’r Sain | Audio Recording Mae'n ofynnol i'r cyflwynydd recordio'r sain yn y digwyddiad hwn. Dull rheoli yw hwn i sicrhau y gall CBAC ddangos ei fod yn cydymffurfio ag Amodau Cydnabyddiaeth y rheoleiddwyr; yn benodol yr Amodau hynny sy'n ymwneud â chyfrinachedd deunyddiau asesu. Bydd y recordiad hwn ar gael i'r rheoleiddiwr cymwysterau os gofynnir amdano, ond ni chaiff ei rannu â thrydydd partïon eraill. Bydd CBAC yn cadw'r recordiad yn ddiogel am gyfnod o dair blynedd, ac yn ei ddinistrio'n barhaol wedi hynny. Sylwer os gwelwch yn dda NAD OES HAWL gan gynrychiolwyr i recordio sain na ffilmio unrhyw agwedd ar y digwyddiad hwn. The presenter is required to make an audio recording of this event. This is a control designed to ensure that WJEC is able to demonstrate compliance with regulatory Conditions of Recognition; specifically Conditions relating to the confidentiality of assessment materials. The recording will be made available to the qualifications regulator if required, but it will not be shared with any other third parties. The recording will be stored securely by WJEC for a period of three years and then permanently destroyed. Please note that delegates are NOT PERMITTED to make an audio or video recording of any aspect of this event.

Croeso a hysbysiadau ar gyfer 2019– 2020 Welcome and notices for 2019– 2020 Rhagarweiniad Introduction Adborth Feedback Uned 1 (Astudiaethau Manwl: Cymru a'r persbectif ehangach) Unit 1 (Studies in depth: Wales and the wider perspective) Uned 3 (Astudiaethau thematig o bersbectif hanesyddol eang) Unit 3 (Thematic studies from a broad historical perspective) Uned 2 (Astudiaethau Manwl: hanes yn canolbwyntio ar Ewrop/y byd) Unit 2 (Studies in depth: history with a European/world focus) Cwestiwn ac Ateb Q&A

Dyddiadau ar gyfer eich calendr: Dates for your calendar Uned Unit Gweithgaredd Activity Pryd yn 2020? When in 2020? 1 Arholiad Examination Dydd Llun, 1 Mehefin (bore) Monday, 1 June (morning) 2 Arholiad Examination Dydd Iau, 4 Mehefin (prynhawn) Thursday, 4 June (afternoon) 3 Arholiad Examination Dydd Mawrth, 9 Mehefin (bore) Tuesday, 9 June (morning) Erbyn dydd Gwener, 1 Mai 4 Samplau'r asesiad di-arholiad i gymedrolwyr NEA samples to moderators By Friday, 1 May

Cofiwch fod yr asesiad di-arholiad ar gylchred tair blynedd. Daw'r gylchred bresennol i ben yn 2021 a bydd angen teitlau newydd ar gyfer 2022– 2025 Please remember that the NEA is on a three-year cycle. The current cycle expires in 2021 and new titles will be required for 2022– 2025

Adborth | Feedback

Adborth | Feedback Uned 1 Unit 1 Astudiaethau Manwl—Cymru a'r persbectif ehangach Studies in depth—Wales and the wider perspective 1 A 1 A Oes Elisabeth, 1558– 1603 The Elizabethan Age, 1558 -1603 731 1 B 1 B Radicaliaeth a phrotest, 1810– 1848 Radicalism and protest, 1810– 1848 195 1 C 1 C Dirwasgiad, rhyfel ac adferiad, 1930– 1951 Depression, war and recovery, 1930– 1951 1 Ch 1 D Caledi, cyfoeth ac anniddigrwydd, 1951– 1979 Austerity, affluence and discontent: Britain, 1951 -1979 8, 697 809

Adborth | Feedback Uned 1 Unit 1 Negeseuon Allweddol: Key messages Roedd perfformiad yr ymgeiswyr gystal Candidate performance was on par with expectations â'r disgwyliadau Mae'n ymddangos bod gan ymgeiswyr wybodaeth gadarn am y pwnc Candidates appear to have sound subject knowledge Mae dadansoddi sgiliau a dehongli ffynonellau hanesyddol yn cael eu defnyddio i alluogi ymgeiswyr i ddod i farn Skills analysis and interpretation of historical sources are deployed to enable candidates to reach judgements

Adborth | Feedback Uned 1 Unit 1 Cryfderau Strengths Cwestiwn 1: roedd dealltwriaeth glir o'r deunydd ffynhonnell gyda'r rhan fwyaf o ymgeiswyr yn rhoi pwyslais cyfartal ar bob ffynhonnell Question 1: there was clear understanding of the source material with most candidates giving each source equal emphasis Cwestiwn 3: mae ymgeiswyr yn gallu esbonio'r mater yn dda, gan ddefnyddio rhywfaint o wybodaeth ategol fanwl Question 3: candidates are able to explain the issue well, using some detailed supporting knowledge Cwestiwn 4: mae ymgeiswyr yn gallu esbonio'r cysylltiad rhwng y tri thestun a ddewiswyd ganddynt gan ddefnyddio gwybodaeth fanwl i gefnogi eu hatebion Question 4: candidates are able to explain the link between their three chosen topics using detailed knowledge to support their answers

Adborth | Feedback Uned 1 Unit 1 Pryderon Concerns Cwestiwn 2: er bod ymgeiswyr yn ymdrin â'r cynnwys ffynhonnell yn effeithiol, maent yn llai medrus o ran cynnwys cyfeiriadau at y priodoliad Question 2: while candidates handle the source content effectively, they are less skilled at drawing in references to the attribution Cwestiwn 3: er bod y materion yn cael eu hesbonio'n dda, rhaid rhoi'r pwyslais ar esbonio arwyddocâd y materion Question 3: although issues are explained well, the emphasis must be on explaining the issues’ significance Cwestiwn 5: mae llawer o ymgeiswyr yn methu â sôn am briodoliad y dehongliad, a phan maent yn gwneud hynny, mae’n aml yn fecanistig Question 5: many candidates are failing to mention the attribution of the interpretation, and when they do, it is often mechanistically

Adborth | Feedback Uned 2 Astudiaethau Manwl: hanes yn canolbwyntio ar Ewrop/y byd Unit 2 Studies in depth: history with a European/world focus 2 A 2 A Rwsia mewn cyfnod o newid, 1905– 1924 Russia in transition, 1905– 1924 2 B 2 B UDA: gwlad gwahaniaethau, 1910– 1929 The USA: a nation of contrasts, 1910– 1929 6, 120 2 C 2 C Yr Almaen mewn cyfnod o newid, 1919– 1939 Germany in transition, 1919– 1939 5, 223 2 Ch 2 D Newidiadau yn Ne Affrica, 1948– 1994 Changes in South Africa, 1948– 1994 239 158

Adborth | Feedback Uned 2 Negeseuon Allweddol Unit 2 Key messages Mae gwybodaeth yn gydlynol ar y cyfan a gyda pheth manylder Knowledge is largely coherent and with some detail Mae ymgeiswyr yn gyfarwydd iawn ag ymateb i ofynion y cwestiynau ffynhonnell Candidates are well versed in responding to the demands of the source questions Mae amseru yn broblem i leiafrif, felly argymhellir mwy o ymarfer Timing is an issue for a minority, therefore increased practice is recommended

Adborth | Feedback Uned 2 Cryfderau Unit 2 Strengths Cwestiwn 1: roedd cyddestunoli'r deunydd ffynhonnell yn amlwg, ac i raddau helaeth yn gywir, ar gyfer y cwestiwn hwn Cwestiwn 2: mae ymgeiswyr yn gallu rhoi disgrifiadau cadarn Question 1: contextualisation of the source material was evident, and largely successful, for this question Cwestiwn 5: roedd tystiolaeth o ddealltwriaeth a dadansoddi, ac roedd y rhan fwyaf o ymgeiswyr yn gallu mesur eu pwysigrwydd cymharol. Ar y cyfan roedd ansawdd y sillafu, y gramadeg a'r atalnodi yn dda Question 5: understanding and analysis were both in evidence, and most candidates were able to gauge relative importance. Overall there was quality in spelling, grammar and punctuation Question 2: candidates are able to provide sound descriptions

Adborth | Feedback Uned 2 Pryderon Unit 2 Concerns Cwestiwn 2: er bod y disgrifiadau'n gadarn, mae angen mwy o fanylder i gefnogi'r ateb Cwestiwn 3: nid oes digon o bwyslais ar gyd-destun hanesyddol a phwrpas y ffynonellau Question 2: although descriptions are sound, there needs to be more detail to support the answer Cwestiwn 4: mae gormod o ymgeiswyr yn aralleirio'r ffynhonnell yn hytrach na mynd i'r afael â'r cwestiwn. Rhaid cael dealltwriaeth well hefyd o gyddestun ac awduraeth Question 4: too many candidates paraphrase the source rather than engage with the question. There must also be a greater understanding of context and authorship Question 3: there is too little emphasis on both historical context and the purpose of the sources

Adborth | Feedback Uned 3 Astudiaethau thematig o bersbectif hanesyddol eang Unit 3 Thematic studies from a broad historical perspective 3 A 3 B Newidiadau ym maes trosedd a chosb, tua 1500 hyd heddiw Changes in crime and punishment, c. 1500 to the present day Newidiadau ym maes iechyd a meddygaeth, tua 1340 hyd heddiw Changes in health and medicine, c. 1340 to the present day 3 C 3 C Datblygiad rhyfela, tua 1250 hyd heddiw The development of warfare, c. 1250 to the present day 349 3 Ch 3 D Patrymau mudo, tua 1500 hyd heddiw Changes in patterns of migration, c. 1500 to the present day 231 3 A 3 B 6, 448 3, 500

Adborth | Feedback Uned 3 Negeseuon Allweddol Unit 3 Key messages Ymdriniwyd â'r arholiad yn llwyddiannus gan yr ymgeiswyr hynny oedd â gafael gadarn ar y deunydd hanesyddol The examination was handled successfully by those candidates with a firm grasp of the historical material Mae'n rhaid i'r rhai sydd â gafael llai cadarn ar y deunydd ddatblygu hyn i hwyluso ymagwedd gyd-destunol at ddeunydd ffynhonnell Those with a less firm grasp of the material must develop this to facilitate a contextual approach to source material Mae angen i ymgeiswyr ganolbwyntio'n llwyr ar ddisgwyliadau pob cwestiwn Candidates need to be fully focused on the expectations of each question

Adborth | Feedback Uned 3 Cryfderau Unit 3 Strengths Cwestiwn 1: atebwyd yn effeithiol gan y rhan fwyaf o ymgeiswyr Question 1: answered effectively by most candidates Pob cwestiwn arall: mae nodweddion da ym mhob un ohonynt, ac mae rhai ymgeiswyr wedi gwneud yn ardderchog; fodd bynnag , mae nifer o bryderon wedi dod i'r amlwg sy'n gyffredin i bob opsiwn… All other questions: there are good features in all of them, and some candidates have excelled; however, a number of concerns have emerged that are common to each option…

Adborth | Feedback Uned 3 Pryderon Unit 3 Concerns Cwestiwn 2: roedd ymgeiswyr yn gor-gymhlethu eu hymatebion i'r cwestiwn hwn. Dylai ymatebion fod yn gryno, a dylai'r tebygrwydd/gwahaniae thau fod wedi'u diffinio'n glir Cwestiynau 3 a 4: er bod y cwestiynau'n gofyn am ddisgrifiad yn unig, disgwylir bod gan y disgrifiadau hynny ddigon o fanylion i gynnal yr ymateb Question 2: candidates are overcomplicating their responses to this question. Responses should be succinct, and the similarities and differences clearly defined Questions 3 & 4: while the questions requires only a description, it is expected that those descriptions will have sufficient detail to sustain the response

Adborth | Feedback Uned 3 Pryderon Unit 3 Concerns Cwestiynau 5 a 6: mae’r esboniadau yn glir ar gyfer y ddau gwestiwn; fodd bynnag, mae angen rhoi mwy o bwyslais ar gefnogaeth gyd-destunol Questions 5 & 6: explanations are clear for both questions; however, there needs to be more emphasis on contextual support Cwestiwn 7: nid oedd digon o gyfeiriadau at gyd-destun Cymreig, a lle cafodd ei grybwyll, roedd yn tueddu i gael ei ychwanegu at yr ateb yn hytrach na'i integreiddio. Hefyd, nid oedd llawer o ymgeiswyr yn gallu gwahaniaethu rhwng y gwahanol lefelau o lwyddiant Question 7: too few references to Welsh context, and where it was mentioned, it tended to be bolted on rather than integrated. Also, many candidates were unable to differentiate between the varying levels of success

Uned 1 | Unit 1

Uned 1 | Unit 1 Amcanion asesu a phwysoli Assessment objectives and weightings Uned 1 Unit 1 AA 1 Dangos gwybodaeth a dealltwriaeth o brif nodweddion a phriodoleddau'r cyfnodau a astudiwyd. AO 1 Demonstrate knowledge and understanding of the key features and characteristics of the periods studied. Esbonio a dadansoddi digwyddiadau a chyfnodau hanesyddol a astudiwyd gan ddefnyddio cysyniadau hanesyddol yr ail drefn. AA 2 AO 2 AA 3 AO 3 AA 4 A 04 Explain and analyse historical events and periods studied using second-order historical concepts. Dadansoddi, gwerthuso a defnyddio ffynonellau (cyfoes i'r cyfnod) er mwyn dod i farn wedi'i chyfiawnhau, yng nghyd-destun y digwyddiadau hanesyddol a astudiwyd. Analyse, evaluate and use sources (contemporary to the period) to make substantiated judgements, in the context of historical events studied. Dadansoddi, gwerthuso a dod i farn wedi'i chyfiawnhau am ddehongliadau (gan gynnwys sut a pham mae'r rhain yn gallu bod yn wahanol) yng nghyd-destun y digwyddiadau hanesyddol a astudiwyd. 6% 9% 4% 6% Analyse, evaluate and make substantiated judgements about interpretations (including how and why interpretations may differ) in the context of historical events studied. DS: Mae Uned 1 werth 25% o'r marc terfynol NB: Unit 1 is worth 25% of the final mark

Uned 1 | Unit 1 Uned 1 Unit 1 Materion i ganolbwyntio arnynt Focus issues Cwestiynau 2 a 5: Sut gallwn ni feithrin gallu'r ymgeiswyr i ddefnyddio priodoliadau'r ffynonellau a'r dehongliadau? A allwn ni annog ymgeiswyr i esbonio'n glir pam mae rhywun yn dweud rhywbeth, pam maen nhw'n dweud pan fyddan nhw'n gwneud, ac wrth bwy? Questions 2 and 5: How can we foster candidates’ abilities to make use of the attributions of the sources and interpretations. Can we encourage candidates to clearly explain why someone says something, why they say when they do, and to whom?

Uned 1 | Unit 1 Uned 1 Unit 1 Dadansoddi'r sgript: Dirwasgiad, Rhyfel ac Adferiad, 1930– 1951 Script analysis: Depression, war and recovery, 1930– 1951 A oes consensws yn y marcio? Is there consensus in the marking? Pa nodweddion y gellir eu canfod? What features can be discerned? Beth allai'r ymgeisydd fod wedi'i wneud i wella ei farc? What could the candidate have done to improve their mark?

Uned 1 | Unit 1 Uned 1 Unit 1 Strategaethau a gweithgareddau posibl… Possible strategies and activities… Cwestiwn 2, Uned 1 Question 2, Unit 1 Beth mae’r ffynhonnell yn ei ddweud wrthym ni? What does the source tell us? Priodoli: pwy ysgrifennodd y ffynhonnell? Pryd? Attribution: who wrote it? When? Gwybodaeth gyd-destunol Contextual knowledge Dibynadwyedd a chywirdeb: Barn gyffredinol cryfderau Reliability and accuracy: cyfyngiadau Overall judgement strengths limitations

Uned 1 | Unit 1 Beth mae’r ffynhonnell yn ei ddweud wrthym ni? What does the source tell us? Ychwanegwch eich gwybodaeth gyd-destunol i brofi cywirdeb Add your contextual knowledge to test accuracy Priodoli: pwy ysgrifennodd y ffynhonnell? Pryd? Attribution: who wrote it? When? Dibynadwyedd a chywirdeb: cryfderau Reliability and accuracy: strengths Barn gyffredinol yn gysylltiedig â'r cwestiwn Overall judgement linked to question Dibynadwyedd a chywirdeb: cyfyngiadau Reliability and accuracy: limitations

Uned 1 | Unit 1 I ba raddau y mae Ffynhonnell C yn esbonio'n gywir y cyfraniad a wnaed gan fenywod yn ystod yr Ail Ryfel Byd? To what extent does Source C accurately explain the contribution made by women during the Second World War? Ffynhonnell C: Menyw ifanc yn disgrifio ei diwrnod gwaith mewn ffatri yn 1943 Source C: A young woman describes her working day in a factory in 1943 Mae’r ystafell tua 40 llath o hyd wrth 20 o led [37 metr wrth 18 metr]. Mae tair mainc o beiriannau bach ac ychydig o beiriannau drilio mawr ar y llawr. Gyda’i gilydd mae tua 40 o fenywod a rhyw ddwsin o ddynion. Peiriant drilio yw fy mheiriant i, ac rwy’n cael pentwr o blatiau bach pres i ddrilio tyllau ynddyn nhw. Mae hi’n eithaf tywyll pan fyddwn ni’n dod allan – sy’n taro rhywun â sioc ryfedd a syndod, oherwydd dyw rhywun ddim yn teimlo blinder yn gymaint â theimlo eich bod wedi colli’r diwrnod yn llwyr. The room was about 40 yards long by 20 broad [37 metres by 18 metres]. There are three benches of small machines and a few large drilling machines on the floor. Altogethere about 40 women and about a dozen men. My machine is a drilling one, and I am given a heap of small brass plates to drill holes in. It is quite dark when we come out – which strikes one with a curious shock of surprise, for one feels not so much tired, rather as if one has missed the day altogether.

Uned 1 | Unit 1 Beth mae’r ffynhonnell yn ei ddweud wrthym ni? What does the source tell us? Roedd menywod yn gweithio mewn ffatrïoeddllwyr” Women worked in factories Gwaith corfforol – defnyddio peiriannau Physical work – using machinery Tair gwaith cymaint o fenywod mewn ffatri â dynion "40 o fenywod/dwsin o ddynion” Three times as many women in factory as men “ 40 women/dozen men” Oriau hir "wedi colli’r diwrnod Long hours “missed the day altogether”

Uned 1 | Unit 1 Ychwanegwch eich gwybodaeth gyd-destunol i brofi cywirdeb Add your contextual knowledge to test accuracy Consgripsiwn ar gyfer gwaith rhyfel i fenywod o fis Rhagfyr 1941 fenywod yn y lluoedd arfog Conscription for war work for women from Dec 1941 Erbyn 1943, roedd 17 miliwn o fenywod naill ai yn rhan o'r lluoedd neu’n gwneud gwaith rhyfel hanfodol By 1943, 17 million women were either in forces or in essential war work Menywod oedd yn gwneud 57% o'r swyddi mewn ffatrïoedd 57% of jobs in factories were occupied by women Oriau hir – roedd shifftiau 12 awr yn gyffredin Long hours – 12 -hour shifts were common Nid gwaith ffatri yn unig. Erbyn 1944 roedd 450, 000 Not just factory work. By 1944 there were 450, 000 women in armed services

Uned 1 | Unit 1 Priodoli: pwy ysgrifennodd y ffynhonnell? Pryd? Attribution: who wrote it? When? Menyw ifanc oedd yn gweithio mewn ffatri. Disgrifio ei diwrnod yn 1943. A young woman who worked in a factory. Describing her day in 1943.

Uned 1 | Unit 1 Dibynadwyedd a chywirdeb: cryfderau Reliability and accuracy: strengths Mae hi'n disgrifio'n weddol gywir y cyfraniad a wnaeth hi a menywod eraill She describes fairly accurately the contribution that she and other women made Erbyn 1943, byddai hyn wedi bod yn brofiad cyffredin i lawer o fenywod – 17 miliwn yn gweithio By 1943, this would have been a common experience for a lot of women – 17 million in work

Uned 1 | Unit 1 Dibynadwyedd a chywirdeb: cyfyngiadau Reliability and accuracy: limitations Dim ond disgrifio'r hyn y mae hi'n ei wneud ar y pryd y mae hi. Mae’r rhyfel wedi dechrau ers 1939 felly nid oes unrhyw fanylion am gyfraniad menywod hyd at y pwynt hwn She is only describing what she is doing at that time. War has been going on since 1939 so no detail of women’s contribution up to this point Dim ond ysgrifennu ar sail ei phrofiad ei hun y mae hi. Cyfrannodd menywod eraill mewn ffyrdd gwahanol iawn, er enghraifft gwasanaethu mewn lluoedd She is only writing based on her own experience. Other women contributed in very different ways, for example serving in forces Nid yw'n adroddiad cynrychioliadol. Fel menyw ifanc, byddai ei chyfraniad wedi bod yn wahanol i fenywod a oedd yn briod ac a oedd â phlant It is not a representative account. As a young woman, her contribution would have been different from women who were married and had children Efallai ei bod hi'n gor-ddweud faint o fenywod sy'n gweithio yn y ffatri – mae'n amcangyfrif bod bron i 80% yn fenywod. Mewn gwirionedd, 57% ohonynt oedd. She may be exaggerating how many women are working in factory – she estimates almost 80% female. In reality it was 57%

Uned 1 | Unit 1 Barn gyffredinol yn gysylltiedig â'r cwestiwn Overall judgement linked to question Mae'r ffynhonnell yn esbonio'n gywir y cyfraniad a wnaeth menywod i ymdrech y rhyfel, yn enwedig y gwaith mewn ffatrïoedd. The source does accurately explain contribution to the war effort made by women, in particular the work in factories. Fodd bynnag, mae'r ffynhonnell yn gyfyngedig o ran ei chwmpas gan nad yw'n cydnabod y cyfraniad ehangach a wnaed gan fenywod, oherwydd y ffaith mai dim ond ei phrofiadau ei hun sydd gan yr awdur i gyfeirio atynt. However, the source is limited in scope as it fails to acknowledge the wider contribution made by women, due to the fact that the author only has her experiences to draw upon.

Uned 1 | Unit 1 Beth mae’r ffynhonnell yn ei ddweud wrthym ni? What does the source tell us? Ychwanegwch eich gwybodaeth gyd-destunol i brofi cywirdeb Add your contextual knowledge to test accuracy Roedd menywod yn gweithio mewn ffatrïoeddllwyr” Women worked in factories Gwaith corfforol – defnyddio peiriannau Physical work – using machinery Tair gwaith cymaint o fenywod mewn ffatri â dynion "40 o fenywod/dwsin o ddynion” Three times as many women in factory as men “ 40 women/dozen men” Oriau hir "wedi colli’r diwrnod Long hours “missed the day altogether” Consgripsiwn ar gyfer gwaith rhyfel i fenywod o fis Rhagfyr 1941 fenywod yn y lluoedd arfog Conscription for war work for women from Dec 1941 Erbyn 1943, roedd 17 miliwn o fenywod naill ai yn rhan o'r lluoedd neu’n gwneud gwaith rhyfel hanfodol By 1943, 17 million women were either in forces or in essential war work Menywod oedd yn gwneud 57% o'r swyddi mewn ffatrïoedd 57% of jobs in factories were occupied by women Oriau hir – roedd shifftiau 12 awr yn gyffredin Long hours – 12 -hour shifts were common Nid gwaith ffatri yn unig. Erbyn 1944 roedd 450, 000 Not just factory work. By 1944 there were 450, 000 women in armed services Priodoli: pwy ysgrifennodd y ffynhonnell? Pryd? Attribution: who wrote it? When? Menyw ifanc oedd yn gweithio mewn ffatri. Disgrifio ei diwrnod yn 1943. A young woman who worked in a factory. Describing her day in 1943. Dibynadwyedd a chywirdeb: cryfderau Reliability and accuracy: strengths Mae hi'n disgrifio'n weddol gywir y cyfraniad a wnaeth hi a menywod eraill She describes fairly accurately the contribution that she and other women made Erbyn 1943, byddai hyn wedi bod yn brofiad cyffredin i lawer o fenywod – 17 miliwn yn gweithio By 1943, this would have been a common experience for a lot of women – 17 million in work Dibynadwyedd a chywirdeb: cyfyngiadau Reliability and accuracy: limitations Dim ond disgrifio'r hyn y mae hi'n ei wneud ar y pryd y mae hi. Mae’r rhyfel wedi dechrau ers 1939 felly nid oes unrhyw fanylion am gyfraniad menywod hyd at y pwynt hwn She is only describing what she is doing at that time. War has been going on since 1939 so no detail of women’s contribution up to this point Dim ond ysgrifennu ar sail ei phrofiad ei hun y mae hi. Cyfrannodd menywod eraill mewn ffyrdd gwahanol iawn, er enghraifft gwasanaethu mewn lluoedd She is only writing based on her own experience. Other women contributed in very different ways, for example serving in forces Nid yw'n adroddiad cynrychioliadol. Fel menyw ifanc, byddai ei chyfraniad wedi bod yn wahanol i fenywod a oedd yn briod ac a oedd â phlant It is not a representative account. As a young woman, her contribution would have been different from women who were married and had children Efallai ei bod hi'n gor-ddweud faint o fenywod sy'n gweithio yn y ffatri – mae'n amcangyfrif bod bron i 80% yn fenywod. Mewn gwirionedd, 57% ohonynt oedd. She may be exaggerating how many women are working in factory – she estimates almost 80% female. In reality it was 57% Barn gyffredinol yn gysylltiedig â'r cwestiwn Overall judgement linked to question Mae'r ffynhonnell yn esbonio'n gywir y cyfraniad a wnaeth menywod i ymdrech y rhyfel, yn enwedig y gwaith mewn ffatrïoedd. The source does accurately explain contribution to the war effort made by women, in particular the work in factories. Fodd bynnag, mae'r ffynhonnell yn gyfyngedig o ran ei chwmpas gan nad yw'n cydnabod y cyfraniad ehangach a wnaed gan fenywod, oherwydd y ffaith mai dim ond ei phrofiadau ei hun sydd gan yr awdur i gyfeirio atynt. However, the source is limited in scope as it fails to acknowledge the wider contribution made by women, due to the fact that the author only has her experiences to draw upon.

Uned 1 | Unit 1 Uned 1 Unit 1 Strategaethau a gweithgareddau posibl… Possible strategies and activities… Cwestiwn 5, Uned 1 Question 5, Unit 1 Crynodeb o'r dehongliad Summary of interpretation Gwybodaeth eu hunain i gefnogi’r dehongliad Own knowledge to support interpretation Priodoli: Awdur? Pryd? Teitl? Unrhyw wybodaeth berthnasol arall? Attribution: Author? When? Title? Any other information? Cryfderau'r priodoliad Strengths of attribution Cyfyngiadau'r priodoliad Limitations of attribution Dehongliadau posibl eraill Other possible interpretations Crynodeb: i ba raddau ydych chi’n cytuno? Summary: how far do you agree?

Uned 1 | Unit 1 Crynodeb o'r dehongliad Summary of interpretation Gwybodaeth eu hunain i gefnogi’r dehongliad Own knowledge to support interpretation Priodoli: Awdur? Pryd? Teitl? Unrhyw wybodaeth berthnasol arall? Attribution: Author? When? Title? Any other information? Cryfderau'r priodoliad Strengths of attribution Cyfyngiadau'r priodoliad Limitations of attribution Dehongliadau posibl eraill Other possible interpretations Crynodeb: i ba raddau ydych chi’n cytuno? Summary: how far do you agree?

Uned 1 | Unit 1 Darllenwch Ddehongliad 1. I ba raddau ydych chi'n cytuno â'r dehongliad hwn o effaith y gorymdeithiau newyn? Read Interpretation 1. How far do you agree with this interpretation of the impact of the hunger marches? Dehongliad 1: Interpretation 1: Gorymdeithiodd bandiau dethol o bobl ddi-waith o’r ardaloedd difreintiedig i Lundain, ond heb wir lwyddo yn eu bwriad. Roedd eu taith trwy’r wlad, fodd bynnag, yn bropaganda hynod o effeithiol. Roedd y gorymdeithiau newyn yn dangos methiant cyfalafiaeth. Roedd cydwybod euog pobl y dosbarth canol yn cnoi. Gwnaethant osod ceginau cawl ar gyfer y gorymdeithwyr a rhoi llety iddynt mewn ysgolion lleol. Select bands of unemployed from depressed areas marched on London where they demonstrated to little purpose. Their progress through the country, however, was a propaganda stroke of great effect. The hunger marches displayed the failure of capitalism. Middle class people felt the call of conscience. They set up soup kitchens for the marchers and accommodated them in local schools. O'r llyfr llwyddiannus English History 1914– 45 gan yr hanesydd academaidd AJP Taylor a gyhoeddwyd yn 1965. Roedd Taylor yn falch o'i gefndir yng Ngogledd Lloegr ac roedd ganddo safbwyntiau asgell chwith er gwaethaf ei gyfoeth. From the best-selling English History 1914– 45 written by the academic historian AJP Taylor and published in 1965. Taylor was proud of his northern English background and held leftwing views despite his wealth.

Uned 1 | Unit 1 Crynodeb o'r dehongliad Summary of interpretation Cipiodd y gorymdeithiau newyn sylw a chydymdeimlad y genedl The Hunger Marches grabbed the attention and sympathy of the nation Roedd gorymdeithiau newyn yn dangos bod cyfalafiaeth yn methu Hunger Marches showed that capitalism was failing Roedd y dosbarth canol a'r dosbarth gweithiol yn gefnogol; “roedd cydwybod euog pobl y dosbarth canol yn cnoi” The middle and working class were supportive; “middle class people felt the call of conscience”

Uned 1 | Unit 1 Gwybodaeth eu hunain i gefnogi’r dehongliad Own knowledge to support interpretation Roedd y gorymdeithwyr yn synnu faint o gefnogaeth a gawsant, yn enwedig yn Ne Lloegr Marchers were surprised about the amount of support they received, especially in the south of country Rhoddodd bapurau newydd sylw ffafriol i'r orymdaith Newspapers covered the march favourably Rhoddwyd prydau bwyd am ddim iddynt, cawsant lety mewn neuaddau eglwysi ac chawsant eu hesgidiau wedi'u trwsio am ddim hyd yn oed They were given free meals, put up in church halls and even had shoes repaired free of charge

Uned 1 | Unit 1 Priodoli: Awdur? Pryd? Teitl? Unrhyw wybodaeth berthnasol arall? Attribution: Author? When? Title? Any other information? AJP Taylor, English History 1914 -45. Cyhoeddwyd yn 1965. Llyfr llwyddiannus. Hanesydd academaidd. Roedd Taylor yn falch o'i gefndir yng Ngogledd Lloegr. Asgell chwith yn wleidyddol. AJP Taylor, English History 1914 -45. Published in 1965. Best seller. Academic historian. Taylor was proud of northern background. Left wing politically.

Uned 1 | Unit 1 Cryfderau'r priodoliad Strengths of attribution Hanesydd academaidd – adroddiad am y cyfnod sydd wedi'i ymchwilio a'i ddadlau'n dda Academic historian – a well-researched and argued account of the period 1914– 45: llyfr yn cwmpasu cyfnod cymharol fyr felly cyfle i archwilio a thrafod effaith y gorymdeithiau 1914– 45: book covers a relatively short period of time so chance to explore and discuss impact of the marches Cefndir yng Ngogledd Lloegr – daeth gorymdeithiau o'r gogledd felly efallai fod ganddo ddiddordeb a dealltwriaeth arbennig ohonynt Northern English background – marches came from the north so he may have had a particular interest and understanding of them Llyfr llwyddiannus – rhaid bod y cyhoedd wedi uniaethu ag ef. Os yw'n gwbl anghywir, a fyddai wedi gwerthu cystal? Best seller – the public must have related to it. If wildly inaccurate then would it have sold so well?

Uned 1 | Unit 1 Cyfyngiadau'r priodoliad Limitations of attribution Cefndir yng Ngogledd Lloegr a safbwyntiau asgell chwith – a yw hwn yn fersiwn or-ramantaidd o effaith y gorymdeithiau? Northern English background and left-wing views – is this an over-romantic version of the impact of the marches? Hanes Lloegr – nid yw’n canolbwyntio ar y gorymdeithiau o Gymru English History – no focus on the marches from Wales 1914– 45 – a fydd y llyfr yn adroddiad buddugoliaethus o sut daeth y wlad at ei gilydd i oresgyn pob disgwyl? 1914– 45 – will the book be a triumphant account of how the country came together to overcome the odds? Llyfr llwyddiannus – efallai fod naws 'gadarnhaol' y llyfr yn golygu bod yr effaith a gafwyd wedi'i gor-ddweud Best seller – perhaps a ‘feel good’ tone to the book means impact exaggerated

Uned 1 | Unit 1 Dehongliadau posibl eraill Other possible interpretations Ni chafodd y gorymdeithiau unrhyw effaith gadarnhaol wirioneddol – roedd bywydau'r gorymdeithwyr a'r trefi roeddent yn dod ohonynt yn parhau i gael eu hesgeuluso The marches had no real positive impact – marchers’ lives and the towns they came from remained neglected Ychydig o gydymdeimlad a dderbyniodd trafferthion y gorymdeithwyr o Gymru a llai fyth o ymyrraeth gan y llywodraeth The plight of Welsh marches received little sympathy and even less government intervention

Uned 1 | Unit 1 Crynodeb: I ba raddau ydych chi'n cytuno? Summary: how far do you agree? Fe wnaeth y gorymdeithiau a'r cyhoeddusrwydd o'u hamgylch yn sicr godi ymwybyddiaeth a chefnogaeth The marches and publicity surrounding them certainly did drum up awareness and support Gwelwyd y potensial i'r wlad ddod at ei gilydd dros fater eto yn ystod y rhyfel – y gorymdeithiau a ddatgelodd hynny yn gyntaf o bosibl The potential for the country to come together over an issue was seen again during the war – perhaps the marches first revealed it Fodd bynnag, efallai bfod yr effaith hon wedi'i gor-ddweud gan AJP Taylor. A yw ei gefndir a'i safbwynt gwleidyddol yn dylanwadu gormod ar ei ddehongliad? However, maybe this impact is over emphasised by AJP Taylor. Is his background and political viewpoint influencing his interpretation too much?

Uned 1 | Unit 1 Crynodeb o'r dehongliad Summary of interpretation Gwybodaeth eu hunain i gefnogi’r dehongliad Own knowledge to support interpretation Cipiodd y gorymdeithiau newyn sylw a chydymdeimlad y genedl The Hunger Marches grabbed the attention and sympathy of the nation Roedd gorymdeithiau newyn yn dangos bod cyfalafiaeth yn methu Hunger Marches showed that capitalism was failing Roedd y dosbarth canol a'r dosbarth gweithiol yn gefnogol; “roedd cydwybod euog pobl y dosbarth canol yn cnoi” The middle and working class were supportive; “middle class people felt the call of conscience” Roedd y gorymdeithwyr yn synnu faint o gefnogaeth a gawsant, yn enwedig yn Ne Lloegr Marchers were surprised about the amount of support they received, especially in the south of country Rhoddodd bapurau newydd sylw ffafriol i'r orymdaith Newspapers covered the march favourably Rhoddwyd prydau bwyd am ddim iddynt, cawsant lety mewn neuaddau eglwysi ac chawsant eu hesgidiau wedi'u trwsio am ddim hyd yn oed They were given free meals, put up in church halls and even had shoes repaired free of charge Priodoli: Awdur? Pryd? Teitl? Unrhyw wybodaeth berthnasol arall? Attribution: Author? When? Title? Any other information? AJP Taylor, English History 1914 -45. Cyhoeddwyd yn 1965. Llyfr llwyddiannus. Hanesydd academaidd. Roedd Taylor yn falch o'i gefndir yng Ngogledd Lloegr. Asgell chwith yn wleidyddol. AJP Taylor, English History 1914 -45. Published in 1965. Best seller. Academic historian. Taylor was proud of northern background. Left wing politically. Cryfderau'r priodoliad Strengths of attribution Crynodeb: I ba raddau ydych chi'n cytuno? Summary: how far do you agree? Hanesydd academaidd – adroddiad am y cyfnod sydd wedi'i ymchwilio a'i ddadlau'n dda Academic historian – a well-researched and argued account of the period 1914– 45: llyfr yn cwmpasu cyfnod cymharol fyr felly cyfle i archwilio a thrafod effaith y gorymdeithiau 1914– 45: book covers a relatively short period of time so chance to explore and discuss impact of the marches Cefndir yng Ngogledd Lloegr – daeth gorymdeithiau o'r gogledd felly efallai fod ganddo ddiddordeb a dealltwriaeth arbennig ohonynt Northern English background – marches came from the north so he may have had a particular interest and understanding of them Llyfr llwyddiannus – rhaid bod y cyhoedd wedi uniaethu ag ef. Os yw'n gwbl anghywir, a fyddai wedi gwerthu cystal? Best seller – the public must have related to it. If wildly inaccurate then would it have sold so well? Fe wnaeth y gorymdeithiau a'r cyhoeddusrwydd o'u hamgylch yn sicr godi ymwybyddiaeth a chefnogaeth The marches and publicity surrounding them certainly did drum up awareness and support Gwelwyd y potensial i'r wlad ddod at ei gilydd dros fater eto yn ystod y rhyfel – y gorymdeithiau a ddatgelodd hynny yn gyntaf o bosibl The potential for the country to come together over an issue was seen again during the war – perhaps the marches first revealed it Fodd bynnag, efallai bfod yr effaith hon wedi'i gor-ddweud gan AJP Taylor. A yw ei gefndir a'i safbwynt gwleidyddol yn dylanwadu gormod ar ei ddehongliad? However, maybe this impact is over emphasised by AJP Taylor. Is his background and political viewpoint influencing his interpretation too much? Dehongliadau posibl eraill Other possible interpretations Crynodeb: I ba raddau ydych chi'n cytuno? Summary: how far do you agree? Ni chafodd y gorymdeithiau unrhyw effaith gadarnhaol wirioneddol – roedd bywydau'r gorymdeithwyr a'r trefi roeddent yn dod ohonynt yn parhau i gael eu hesgeuluso The marches had no real positive impact – marchers’ lives and the towns they came from remained neglected Ychydig o gydymdeimlad a dderbyniodd trafferthion y gorymdeithwyr o Gymru a llai fyth o ymyrraeth gan y llywodraeth The plight of Welsh marches received little sympathy and even less government intervention Fe wnaeth y gorymdeithiau a'r cyhoeddusrwydd o'u hamgylch yn sicr godi ymwybyddiaeth a chefnogaeth The marches and publicity surrounding them certainly did drum up awareness and support Gwelwyd y potensial i'r wlad ddod at ei gilydd dros fater eto yn ystod y rhyfel – y gorymdeithiau a ddatgelodd hynny yn gyntaf o bosibl The potential for the country to come together over an issue was seen again during the war – perhaps the marches first revealed it Fodd bynnag, efallai bfod yr effaith hon wedi'i gor-ddweud gan AJP Taylor. A yw ei gefndir a'i safbwynt gwleidyddol yn dylanwadu gormod ar ei ddehongliad? However, maybe this impact is over emphasised by AJP Taylor. Is his background and political viewpoint influencing his interpretation too much?

Uned 3 | Unit 3

Uned 3 | Unit 3 Amcanion asesu a phwysoli Assessment objectives and weightings Uned 3 Unit 3 AA 1 Dangos gwybodaeth a dealltwriaeth o brif nodweddion a phriodoleddau'r cyfnodau a astudiwyd. AO 1 Demonstrate knowledge and understanding of the key features and characteristics of the periods studied. Esbonio a dadansoddi digwyddiadau a chyfnodau hanesyddol a astudiwyd gan ddefnyddio cysyniadau hanesyddol yr ail drefn. AA 2 AO 2 AA 3 AO 3 Explain and analyse historical events and periods studied using second-order historical concepts. Dadansoddi, gwerthuso a defnyddio ffynonellau (cyfoes i'r cyfnod) er mwyn dod i farn wedi'i chyfiawnhau, yng nghyd-destun y digwyddiadau hanesyddol a astudiwyd. Analyse, evaluate and use sources (contemporary to the period) to make substantiated judgements, in the context of historical events studied. DS: Mae Uned 3 werth 30% o'r marc terfynol 13% 16% 1% NB: Unit 3 is worth 30% of the final mark

Uned 3 | Unit 3 Uned 3 Materion i ganolbwyntio arnynt: Unit 3 Focus issues Mynd i'r afael â'r cwestiynau gosod, a defnyddio'r amser ar eu cyfer yn effeithiol: Engaging with, and effectively using time for, the set questions: Beth yw gofynion y cwestiwn gosod, a sut dylai'r ymgeiswyr ymateb orau i'r gofynion hyn yn yr amser a ganiateir? What are the demands of the set question, and how best should candidates respond to these demands in the time allowed?

Uned 3 | Unit 3 Uned 3 Dadansoddi'r sgript: Newidiadau ym maes iechyd a meddygaeth, tua 1340 hyd heddiw Unit 3 Script analysis: Changes in health and medicine c. 1340 to the present day A oes consensws yn y marcio? Is there consensus in the marking? Pa nodweddion y gellir eu canfod? What features can be discerned? Beth allai'r ymgeisydd fod wedi'i wneud i wella ei farc? What could the candidate have done to improve their mark?

Uned 3 | Unit 3 Uned 3 Strategaethau a gweithgareddau posibl… Unit 3 Possible strategies and activities… Prawf am yn ôl Backwards test Mantais/Anfantais/Diddorol Plus/Minus/Interesting Hanes mewn rhifau History in numbers Llinell amser Timeline

Uned 3 | Unit 3 Ateb Answer Crwydraeth Vagrancy Elusendai neu fynachlogydd Alms houses or monasteries Tlodion analluog Impotent poor Tlodion abl Able-bodied poor 1. 4 miliwn: o 2. 9 miliwn i 4. 3 miliwn 1. 4 million: from 2. 9 million to 4. 3 million Diddymu'r mynachlogydd, chwyddiant yn codi a newidiadau mewn dulliau ffermio Dissolution of monasteries, rising inflation and changes in farming methods Y Diwygiad yn Lloegr English Reformation Heresi Heresy Brad Treason Crogi, diberfeddu a phedrannu Hung, drawn and quartered Cwestiwn Question Mae'r athro/athrawes yn nodi gwybodaeth neu dermau allweddol y mae angen i ddisgyblion eu gwybod ac yn eu mewnosod yn y golofn 'Ateb'. Mae disgyblion yn defnyddio eu gwybodaeth i feddwl am gwestiynau ar gyfer yr atebion a ddarparwyd. Syniad rhyngweithiol: Mae disgyblion yn ysgrifennu atebion yn uniongyrchol mewn blychau ac yna'n clicio i weld cwestiynau sydd wedi'u hawgrymu Teacher identifies key knowledge or terms pupils need to know and inserts them in the ‘Answer’ column. Pupils use their knowledge to come up with questions for the answers provided. Interactive idea: Pupils write answers directly into boxes then click to see suggested questions

Uned 3 | Unit 3 Ateb Answer Crwydraeth Vagrancy Elusendai neu fynachlogydd Alms houses or monasteries Tlodion analluog Impotent poor Tlodion abl Able-bodied poor 1. 4 miliwn: o 2. 9 miliwn i 4. 3 miliwn 1. 4 million: from 2. 9 million to 4. 3 million Cwestiwn Question Beth oedd yr enw a roddwyd ar y drosedd o grwydro o dref i dref heb waith? What was the name given to the crime of wandering from town to town without employment? Ble gallai'r tlodion geisio lloches a chymorth? Where could the poor seek shelter and relief? Beth oedd yr enw a roddwyd i'r rhai oedd yn methu gweithio oherwydd oedran, caledi neu ryw anhwylder arall? What was the name given to those who were unable to work due to age, hardship or some other ailment? Beth oedd yr enw ar y rhai a ystyriwyd eu bod nhw'n gallu gweithio ond eu bod nhw'n amharod i wneud hynny? What was the name given to those considered capable but unwilling to find work? Rhwng 1500 a 1600, faint gododd y boblogaeth? Between 1500 and 1600, population rose by how much? Diddymu'r mynachlogydd, chwyddiant yn codi a newidiadau mewn dulliau ffermio Dissolution of monasteries, rising inflation and changes in farming methods Y Diwygiad yn Lloegr English Reformation Rhowch dri rheswm pam fod tlodi wedi cynyddu yn ystod yr unfed ganrif ar bymtheg. Give three reasons why poverty increased during the sixteenth century. Heresi Heresy O ganlyniad i'r newid crefydd swyddogol rhwng Catholig a Phrotestannaidd, gwelodd y cyfnod hwn dwf ym mha drosedd? As a result of the official religion switching between Catholic and Protestant, this period saw a growth in which crime? Beth oedd yr enw ar safbwyntiau gwleidyddol neu grefyddol a oedd yn mynd yn erbyn rhai'r Frenhines? Political or religious opinions that went against those of the monarch were known as what? Beth oedd cosb gyffredin am frad? What was a common punishment for treason? Brad Treason Crogi, diberfeddu a phedrannu Hung, drawn and quartered Beth oedd yr enw a roddwyd i'r newidiadau crefyddol a ddechreuodd o dan Harri VIII? What was the name given to religious changes that began under Henry VIII?

Uned 3 | Unit 3 Carchardai Newydd: Y Systemau Ar Wahân a Thawel New Prisons: The Separate and Silent Systems Y System Dawel The Silent System Y System Ar Wahân The Separate System Mantais Plus Anfantais Minus Diddorol Interesting Mae disgyblion yn defnyddio eu gwybodaeth o'r ddwy system i gategoreiddio'r gosodiadau i flychau perthnasol. (Yn yr achos hwn, efallai y bydd rhywfaint o amwysedd gan y bydd rhai gosodiadau'n arwain at farn oddrychol) Syniad rhyngweithiol: Llusgo a Gollwng Pupils use their knowledge of both systems to categorise the statements into relevant boxes. (In this case, there may be some ambiguity as some statements will lead to subjective judgements) Interactive idea: Drag and drop

Uned 3 | Unit 3 Y System Dawel The Silent System Y System Ar Wahân The Separate System Mantais Plus Anfantais Minus Diddorol Interesting Cael gadael celloedd ar gyfer gwasanaethau crefyddol Ymarfer gyda rhaff wedi'i chlymu i gadw carcharorion ar wahân Celloedd unigol Helpu carcharorion i gael gwaith Derbyn hyfforddiant crefyddol Diwygio drwy eu cadw ar wahân Unwaith y byddai chwalfa'n digwydd, byddai carcharorion yn fodlon gwrando ar gyngor Allowed to leave cells for religious services Exercise with knotted rope to keep prisoners apart Individual cells Help prisoners obtain work Received religious training Reform through isolation Once breakdown occurred, prisoners willing to listen to advice Cred y byddai cyfyngu'n arwain at chwalfa Digwyddodd llawer o achosion difrifol o chwalfeydd a rhai hunanladdiadau o fewn yr 8 mlynedd cyntaf System ddrud gyda chelloedd ar wahân Gwisgo mygydau Belief that confinement would lead to breakdown Many serious breakdowns and some suicides occurred within the first 8 years Expensive system with separate cells Wearing masks Syniad o'r Unol Daleithiau Idea from the US Distawrwydd gorfodol er mwyn peidio â dylanwadu ar ei gilydd System ratach Gallai carcharorion weld ei gilydd Enforced silence so as not to influence each other Cheaper system Prisoners could see each other System yn dibynnu ar ofn a chasineb Tasgau diflas, dibwrpas: melin droedlath a chranc Canolbwyntio ar wneud carchar mor annymunol â phosibl Cynnydd mewn materion iechyd meddwl System depended on fear and hatred Boring, pointless tasks: treadmill and crank Focus on making prison as unpleasant as possible Rise in mental health issues Yn seiliedig ar garchar Auburn yn Efrog Newydd Based on Auburn Prison, New York

Uned 3 | Unit 3 Nifer Number 30– 60% 35, 000 42, 000 1694 1721 9 oed/years 11 mis/months £ 10, 000 £ 20, 000 1846 1852 a/and 1871 1980 Cyd-destun—Edward Jenner a Brechu Context—Edward Jenner and Vaccination Bydd y disgyblion yn defnyddio eu gwybodaeth i roi'r rhifau hyn yn eu cyddestun. Syniad rhyngweithiol: Bydd y disgyblion yn ysgrifennu cyd-destun yn syth i mewn i flychau yna'n clicio i weld yr ymatebion cywir Pupils use their knowledge to put these numbers into context. Interactive idea: Pupils write context directly into boxes then click to see correct responses

Uned 3 | Unit 3 Nifer Number Cyd-destun—Edward Jenner a Brechu Context—Edward Jenner and Vaccination 30– 60% Bu farw rhwng 30 a 60 y cant o'r rhai a gafodd y frech wen Between 30 and 60 percent of those who caught smallpox died 35, 000 Bu farw 35, 000 yn 1796 35, 000 died in 1796 42, 000 Bu farw 42, 000 rhwng 1837 a 1840 42, 000 died between 1837 and 1840 1694 Bu farw’r Frenhines Mary o’r frech wen yn 1694 Queen Mary died of smallpox in 1694 1721 Cyflwynodd y Fonesig Mary Montagu inocwleiddio i Loegr yn 1721 Lady Mary Montagu introduced inoculation to England in 1721 9 oed/years James Phipps oedd y bachgen 9 oed gafodd ei frechu gyntaf gan Edward Jenner James Phipps was the 9 -year-old boy who Edward Jenner vaccinated first 11 mis/months Arbrofodd Edward Jenner gyda brechu ar ei fab 11 mis oed Edward Jenner experimented with vaccination on his 11 -month-old son £ 10, 000 Yn 1802, rhoddwyd £ 10, 000 i Jenner gan y llywodraeth am ei waith In 1802, Jenner was awarded £ 10, 000 by the government for his work £ 20, 000 Rhoddwyd £ 20, 000 i Jenner yn 1807 wedi i Goleg Brenhinol y Meddygon gadarnhau pa mor effeithiol oedd brechu Jenner was awarded £ 20, 000 in 1807 once Royal College of Physicians confirmed how effective vaccination was 1846 1852 a/and 1871 1980 Cynigiwyd brechiadau am ddim i fabanod yn 1840 Vaccination was made free to all infants in 1840 Fe'i gwnaed yn orfodol yn 1852 ond ni chafodd ei orfodi'n llym tan 1871 It was made compulsory in 1852 but not enforced strictly until 1871 Cyhoeddwyd bod y frech wen wedi'i difodi yn 1980 Smallpox was declared eradicated in 1980

Positif Positive Uned 3 | Unit 3 Bydd y disgyblion yn defnyddio eu gwybodaeth am leoedd a digwyddiadau mewn trefn gronolegol ond hefyd i ddod i farn am yr effaith  Negyddol Negative Effaith Impact Pupils use their knowledge to place events in chronological order, but also to make a judgement of their impact Cardiff Bath Co. yn agor tŷ golchi cyhoeddus Deddf Iechyd y Cyhoedd yn sefydlu Bwrdd Iechyd lleol Dr Henry James Paine appointed yn cael ei benodi’n Swyddog Meddygol Iechyd ar gyfer Agor Public Health Caerdydd Colera yn Ysbyty Poblogaeth Caerdydd Act set up ladd 396 Dr Henry James local Board o 1, 871 Cardiff of Health Cholera Paine appointed Population infirmary outbreak Medical Officer of of 1, 871 opened kills 396 Health for Cardiff 1801 1837 1848 1849 1853 Dyddiad Date Agor ysbyty Cardiff Colera yn newydd. Colera yn Bath Co. ladd 225 ladd 76 ladd 3 Poblogaeth o opens first New 164, 333 Cholera publish Cholera hospital Cholera outbreak wash outbreak opened outbreak Population of kills 225 house kills 76 kills 3 164, 333 1854 1862 1866 1883 1893 1901

Negyddol Negative Effaith Impact Positif Positive Uned 3 | Unit 3 1801 1837 1848 1849 1853 Dyddiad Date 1854 1862 1866 1883 1893 1901

Uned 2 | Unit 2

Uned 2 | Unit 2 Amcanion asesu a phwysoli Assessment objectives and weightings Uned 2 Unit 2 AA 1 Dangos gwybodaeth a dealltwriaeth o brif nodweddion a phriodoleddau'r cyfnodau a astudiwyd. AO 1 Demonstrate knowledge and understanding of the key features and characteristics of the periods studied. Esbonio a dadansoddi digwyddiadau a chyfnodau hanesyddol a astudiwyd gan ddefnyddio cysyniadau hanesyddol yr ail drefn. AA 2 AO 2 AA 3 AO 3 Explain and analyse historical events and periods studied using second-order historical concepts. Dadansoddi, gwerthuso a defnyddio ffynonellau (cyfoes i'r cyfnod) er mwyn dod i farn wedi'i chyfiawnhau, yng nghyd-destun y digwyddiadau hanesyddol a astudiwyd. Analyse, evaluate and use sources (contemporary to the period) to make substantiated judgements, in the context of historical events studied. DS: Mae Uned 2 werth 25% o'r marc terfynol 13% 6% 6% NB: Unit 2 is worth 25% of the final mark

Uned 2 | Unit 2 Uned 2 Materion i ganolbwyntio arnynt Unit 2 Focus issues Gosod deunydd yn ei gyd-destun: Contextualising material: Pa ddigwyddiadau a allai effeithio ar y materion sy'n cael eu trafod? What events are taking place that may affect the issues being discussed?

Uned 2 | Unit 2 Uned 2 Dadansoddi'r sgript: Yr Almaen mewncyfnod o newid, 1919– 1939 Unit 2 Script analysis: Germany in transition, 1919– 1939 A oes consensws yn y marcio? Is there consensus in the marking? Pa nodweddion y gellir eu canfod? What features can be discerned? Beth allai'r ymgeisydd fod wedi'i wneud i wella ei farc? What could the candidate have done to improve their mark?

Uned 2 | Unit 2 Uned 2 Strategaethau a gweithgareddau posibl… Unit 2 Possible strategies and activities… Cwestiwn 3 Question 3

Uned 2 | Unit 2 Uned 2 Cwestiwn 3, Uned 1 Unit 2 Question 3, Unit 1 Cynnwys | Content Cyd-destun | Context Cynulleidfa | Audience Pwrpas | Purpose

Ffynhonnell B | Source B Uned 2 | Unit 2 Cartŵn o America dan y teitl, “Yr unig ffordd o ddelio â hyn”, gafodd ei gyhoeddi mewn papur newydd poblogaidd yn America yn 1921. Beth oedd pwrpas Ffynhonnell B? An American cartoon entitled “The Only Way to Handle It”, published in a popular American newspaper in 1921. What was the purpose of Source B?

Cyd-destun | Context Cynnwys | Content Uned 2 | Unit 2 Cartŵn yw Ffynhonnell B sy'n rhoi portread o'r ymdrechion i gyfyngu ar y niferoedd yn mewnfudo i UDA. Mae'r teitl "Yr unig ffordd o ddelio â hyn" yn mynegi mai'r ddeddf newydd yn cyfyngu ar fewnfudo yw'r unig ateb rhesymegol i'r broblem o orboblogi gan bobl o Ewrop. Source B is a cartoon that portrays the attempts to limit immigration into the USA. The caption “The only way to handle it” frames the new law limiting immigration as the only logical solution to the problem of overpopulation by Europeans. Ddeddf Cwota Brys 1921 – wnaeth gyfyngu niferoedd y mewnfudwyr i 3% o'r niferoedd o bobl o’r un genedl oedd wedi bod yn byw yn UDA yn 1910; gwnaeth hyn leihau’n sylweddol y niferoedd o bobl o Ddwyrain Ewrop. The 1921 Emergency Quota Act – which limited the number of immigrants to 3% of the number of people who had been living in the USA from the same nationality in 1910; this reduced greatly the number of Eastern Europeans.

Pwrpas | Purpose Cynulleidfa | Audience Uned 2 | Unit 2 Ystod eang o bobl fyddai’n darllen y papur newydd arbennig hwnnw, yn benodol “hen” Americanwyr oedd yn meddwl y dylai llai o bobl gael dod i mewn i'r wlad. Wide range of people who read that particular newspaper, especially “old” Americans who think that fewer people should be allowed to enter the country. Dylanwadu ar y gynulleidfa er mwyn iddyn nhw droi yn erbyn mewnfudwyr. To influence its audience into turning against immigrants.

Uned 2 | Unit 2 Cynnwys | Content Cartŵn yw Ffynhonnell B sy'n rhoi portread o'r ymdrechion i gyfyngu ar y niferoedd yn mewnfudo i UDA. Mae'r teitl "Yr unig ffordd o ddelio â hyn" yn mynegi mai'r ddeddf newydd yn cyfyngu ar fewnfudo yw'r unig ateb rhesymegol i'r broblem o orboblogi gan bobl o Ewrop. Source B is a cartoon that portrays the attempts to limit immigration into the USA. The caption “The only way to handle it” frames the new law limiting immigration as the only logical solution to the problem of overpopulation by Europeans. Cyd-destun | Context Cartŵn yw Ffynhonnell B sy'n rhoi portread o'r ymdrechion i gyfyngu ar y niferoedd yn mewnfudo i UDA. Mae'r teitl "Yr unig ffordd o ddelio â hyn" yn mynegi mai'r ddeddf newydd yn cyfyngu ar fewnfudo yw'r unig ateb rhesymegol i'r broblem o orboblogi gan bobl o Ewrop. Source B is a cartoon that portrays the attempts to limit immigration into the USA. The caption “The only way to handle it” frames the new law limiting immigration as the only logical solution to the problem of overpopulation by Europeans. Cynulleidfa | Audience Ystod eang o bobl fyddai’n darllen y papur newydd arbennig hwnnw, yn benodol “hen” Americanwyr oedd yn meddwl y dylai llai o bobl gael dod i mewn i'r wlad. Wide range of people who read that particular newspaper, especially “old” Americans who think that fewer people should be allowed to enter the country. Dylanwadu ar y gynulleidfa er mwyn iddyn nhw droi yn erbyn mewnfudwyr. To influence its audience into turning against immigrants. Pwrpas | Purpose

Adnoddau i athrawon| Resources for teachers cbac. co. uk/qualifications/hanes Adnoddau pwnc-benodol rhad ac am ddim ar gael i bawb eu llwytho i lawr o’n gwefan wjec. co. uk/qualifications/history Free subject-specific resources available for all to download from our website adnoddau. cbac. co. uk Adnoddau digidol rhad ac am ddim i gefnogi addysgu amrediad eang o bynciau resources. wjec. co. uk Free digital resources to support the teaching and learning of a broad range of subjects aaa. cbac. co. uk Gall athrawon ddefnyddio ein gwefan Adolygiad Arholiadau Ar-lein rhad ac am ddim er mwyn dadansoddi data ar lefel eitem, asesu papurau cwestiynau enghreifftiol yn feirniadol a derbyn adborth gan arholwyr oer. wjec. co. uk Our free Online Exam Review allows teachers to analyse item level data, critically assess sample question papers and receive examiner feedback

Cwestiynau? | Any Questions? Cysylltwch â’n Swyddogion Pwnc arbenigol a thîm cefnogaeth weinyddol eich pwnc os oes gennych unrhyw gwestiynau. Contact our specialist Subject Officers and administrative support team for your subject with any queries. gcsehistory@wjec. co. uk @cbac_wjec @wjec_cbac wjec. co. uk

TGAU Hanes | History GCSE Hydref 2019 | Autumn 2019