System weryfikacji decyzji i postanowie w administracyjnym toku

System weryfikacji decyzji i postanowień w administracyjnym toku postępowania mgr Diana Szwejser Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego

System weryfikacji decyzji i postanowień w toku instancji administracyjnych • Weryfikacja w postępowaniu ogólnym: • • Zasada trwałości decyzji administracyjnych –art. 16 § 1 k. p. a. • • Weryfikacja w toku instancji (zasada dwuinstancyjności) -art. 15 k. p. a. • • Weryfikacja w trybach nadzwyczajnych (zasada ochrony trwałości decyzji ostatecznej) • • Zasada prawa skargi na decyzje administracyjne do sądu administracyjnego –art. 16 § 2 k. p. a. ; zob. art. 3 § 2 pkt 1 p. p. s. a.

Elementy składowe systemu weryfikacji dokonywanej w drodze Środki zaskarżenia administracyjnej • • Środki nadzoru • Odwołalność decyzji • Środki zaskarżenia - uprawniony podmiot żąda weryfikacji decyzji w celu kasacji lub reformacji. Cechy charakterystyczne: • Oparcie na zasadzie skargowości • Cel-doprowadzenie do kasacji lub reformacji rozstrzygnięcia adm/ • Klasyfikacja środków zaskarżenia : kryteria: • Przesunięcia kompetencji do weryfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia na wyższą instancję– dewolutywność • Rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia – zwyczajne i nadzwyczajne • Mocy prawnej wniesionego środka zaskarżenia(wstrzymanie)– suspensywność • Możliwości wnoszenia danego środka zaskarżenia samodzielnie – samoistne i niesamoistne

Środki nadzoru • Środki nadzoru– instytucje procesowe, za pomocą których organy powołane do sprawowania nadzoru uruchamiają z urzędu postępowanie weryfikacyjne, służące wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji przez ich kasację lub reformację. Cechy charakterystyczne: • • Oparcie na zasadzie oficjalności • • Cel– wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego • Odwołalność decyzji –prawna możliwość kasacji lub reformacji decyzji z urzędu przez organ, który decyzję wydał. Cechy charakterystyczne: • • Oparcie na zasadzie oficjalności • • Cel– wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego • Cechą wspólną wszystkich instrumentów weryfikacji decyzji jest ich celczyli wyeliminowanie wadliwej decyzji z obrotu prawnego przez kasację lub reformację. Różnica- oparcie instytucji na zasadzie skargowości lub oficjalności, z tym że część może mieć charakter mieszany.

Dokonaj klasyfikacji • Odwołanie –art. 127 § 1 i § 2 k. p. a. w zw. z art. 129 § 1 k. p. a. , art. 130 § 2 k. p. a. • Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy –art. 127 § 3 k. p. a. w zw. z art. 130 § 2 k. p. a. • Zażalenie –art. 141 k. p. a. –art. 144 k. p. a. • Wznowienie postępowania –art. 147, art. 150, art. 152 § 1 k. p. a. • Stwierdzenie nieważności –art. 157 k. p. a. , art. 159 § 1 k. p. a. • Uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadami niekwalifikowanymi, na której strona nie nabyła prawa –art. 154 k. p. a. • Uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadami niekwalifikowanymi, na której strona nabyła prawo –art. 155 k. p. a.

Prawo do odwołania -zasady • „Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa” –art. 78 Konstytucji RP • • „Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne” –art. 15 k. p. a. • „Zarząd powiatu jako organ jednostki samorządu terytorialnego nie posiada legitymacji procesowej do zaskarżania decyzji wydawanych przez starostę tego powiatu jako organ pierwszoinstancyjny”-I OSK 1655/13

Odwołanie • Postępowanie administracyjne: • Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji –art. 127 k. p. a. • Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy –art. 127 § 2 k. p. a. w zw. z art. 17 k. p. a. • Odwołanie = wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy? • Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy -art. 127 § 3 k. p. a. • do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji- art. 127 parag. 3

Wyłączenie decyzji spod weryfikacji w toku instancji • Możliwe wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi, np. : • „Decyzje Rzecznika są ostateczne. […] Na decyzję Rzecznika przysługuje skarga do sądu administracyjnego” –art. 65 i art. 66 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta • • Decyzja, o której mowa w ust. 1, jest ostateczna. Przepisu art. 127 § 3 k. p. a. nie stosuje się. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje skarga do sądu administracyjnego na zasadach i w trybie określonych w p. p. s. a. –art. 6 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o zadośćuczynieniu rodzinom ofiar zbiorowych wystąpień wolnościowych w latach 1956 -1989

Podmioty uprawnione do wniesienia odwołania • Postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie skargowości. • Legitymację do wniesienia skargi ma: • Strona (art. 28 i art. 29 k. p. a. ) • Podmioty na prawach strony (art. 31 § 3 i art. 188 k. p. a. ) • Podmiot, który twierdzi, że nie ma w sprawie interesu prawnego lub obowiązku prawnego, a decyzja została do niego skierowana. • Jeżeli ktoś ma w sprawie interes faktyczny, ale nie ma interesu prawnego to może wnieść skargę z działu VIII k. p. a.

Wymagania formalne podania • Odwołanie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalać inne wymogi co do treści odwołania–art. 128 k. p. a. • Odwołanie powinno odpowiadać ogólnym wymaganiom stawianym podaniom–art. 63 inast. k. p. a. • • Przepisy szczególne mogą wprowadzać dodatkowe wymogi formalne. • • Termin na wniesienie odwołania– co do zasady 14 dni od dnia doręczenia/ogłoszenia decyzji stronie(art. 129§ 2 i 3 k. p. a. ) • • Względna dewolutywność– „Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję”(art. 129§ 1 k. p. a. ). Co w przypadku, gdy strona wniesie odwołanie bezpośrednio do organu odwoławczego? (zob. art. 65 k. p. a. ) – termin uważa się za zachowany

Moc prawna odwołania • Wykonalność decyzji administracyjnej • • Wykonanie decyzji organu I instancji– przymusowe lub dobrowolne– nie czyni nigdy bezprzedmiotowym postępowania odwoławczego. • • Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji – bezwzględna suspensywność. • • Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji– względna suspensywność (zob. art. 108 k. p. a. )

Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji • Związanie organu decyzją –art. 110 k. p. a. i art. 212 o. p. • Zawiadomienie stron o wniesieniu odwołania –art. 131 k. p. a. • Samokontrola –art. 132 k. p. a. • Kryteria podjęcia samokontroli: Formalne: • wniesienie odwołania przez wszystkie strony bądź • gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania Merytoryczne –stanowisko organu musi się pokrywać ze stanowiskiem stron • Czy jeżeli odwołanie wniesie prokurator to zostanie uruchomiony tryb samokontroli, czy zajdzie konieczność przekazania odwołania organowi odwoławczemu? (zob. art. 132 k. p. a. )- tak samo jak dla stron

Czynności procesowe w ramach samokontroli Fazy: • Pierwsza –przeprowadzenie kontroli własnego postępowania • Druga –konfrontacja stanowiska organu, zajętego po zakończeniu fazy pierwszej, z żądaniem strony. Termin na rozpatrzenie sprawy dla organu I instancji: • • Postępowanie administracyjne ogólne -7 dni od dnia otrzymania odwołania (art. 133 k. p. a. ) • Co w przypadku, gdy organ I instancji podtrzyma swoje stanowisko (art. 133 k. p. a. )? Czy od decyzji wydanej w wyniku samokontroli służy odwołanie (art. 132§ 3 k. p. a. )? Co ewentualnie musi przekazać organ I instancji i komu (art. 133 k. p. a

Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji • Kto jest organem odwoławczym? (art. 127 § 2 k. p. a. w zw. z art. 17 k. p. a. ) Stadia postępowania odwoławczego: • Postępowanie wstępne • Postępowanie rozpoznawcze • Stadium podjęcia decyzji • Kiedy rozpoczyna się postępowanie odwoławcze przed organem II instancji? – z chwilą przekazania po samokontroli • Kiedy kończy się postępowanie odwoławcze przed organem II instancji? – z chwilą rozstrzygnięcia merytorycznego albo innego zakończenia postępowania

Stadium wstępne • Badanie właściwości • zob. art. 127 § 2 k. p. a. w zw. z art. 17 k. p. a • Badanie dopuszczalności odwołania: Niedopuszczalność przedmiotowa-brak przedmiotu zaskarżenia (np. nie została wydana decyzja a zaświadczenie, oraz gdy przepisy prawa wykluczają możliwość wniesienia odwołania) Niedopuszczalność podmiotowa- wniesione przez jednostkę nie mającą legitymacji albo niemającej zdolności do czynności prawnych. • Badanie dochowania terminu do wniesienia odwołania • • zob. art. 59 § 2 k. p. a. jeśli strona uchybiła terminowi, wnosi o jego przywrócenie- organ odwoławczy ostatecznie rozstrzyga o przywróceniu terminu • W przypadku gdy czynności wstępne okażą się negatywne- organ odwoławczy wydaje albo postanowienie o niedopuszczalności odwołania albo o uchybieniu terminowi do wniesienia odwołania i oba te postanowienia są ostateczne.

Stadium rozpoznawcze • Opiera się na zasadach ogólnych, zwłaszcza: • • Prawdy obiektywnej –art. 7 k. p. a. , • • Praworządności –art. 6 k. p. a. • • Dwuinstancyjności –art. 15 k. p. a. W jakim zakresie organ odwoławczy może przeprowadzić postępowania dowodowe? • Gdy organ I instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego – zob. art. 136 i art. 138 § 2 k. p. a. –ponieważ organ odwoławczy może przeprowadzić tylko postępowanie uzupełniające- następuje kasowanie decyzji i przekazanie organowi I instancji do ponownego rozpoznania. • • Gdy organ I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe, ale nie ustalił wszystkich istotnych dla spraw okoliczności faktycznych –zob. art. 136 k. p. a. i art. 138 § 2 k. p. a. - możliwość postępowania uzupełniającego- z urzędu lub na wniosek • Można przeprowadzać nowe dowody • Rozpoznanie sprawy na podstawie materiału dowodowego organu I instancji oraz postępowania uzupełniającego organu II instancji

Rodzaje decyzji kończących postępowanie odwoławcze Decyzje merytoryczne: • Gdy rozstrzygnięcie organu odwoławczego pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji –decyzja utrzymująca w mocy zaskarżoną decyzję (art. 138 § 1 pkt 1 k. p. a. ) • Gdy rozstrzygnięcie organu odwoławczego nie pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji –organ uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy (art. 138 § 1 pkt 2 in principio) Decyzje kasacyjne: • Decyzja kończąca rozpatrzenie sprawy –art. 138 § 1 pkt 2 in fine- uchylenie decyzji i umorzenie postępowania np. brak było podstaw do merytorycznego rozpoznania, bądż też brak podstaw do rozpoznania na drodze adm. • Decyzja powodująca uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji –art. 138 § 2 k. p. a. - kiedy nie przeprowadził postępowania dowodowego albo przeprowadził ale w sposób rażący naruszono w nim przepisy procesowe- należy tu wskazać jakie okoliczność faktyczne należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego –art. 138 § 1 pkt 3 w zw. z art. 137 k. p. a. ; gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe np. strona cofnęła odwołanie. O odmowie uwzględnienia cofnięcia odwołania organ odwoławczy orzeka w formie postanowienia, na które nie służy zażalenie –art. 123 § 1 w zw. z art. 141 § 1 k. p. a. ). • Decyzja uchylająca decyzję i zobowiązująca organ I instancji do wydania decyzji o określonej treści- jeśli miała być wydana na blankiecie urzędowym

Zakaz reformationis in peius • Art. 139 k. p. a. : „Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny”. • Rażąco narusza prawo–chodzi o kwalifikowane przypadki naruszenia prawa (art. 145§ 1, art. 145 a§ 1, art. 145 b, art. 156§ 1 k. p. a. • Rażąco narusza interes społeczny –znaczna swoboda wartościowania rozstrzygnięcia przyjętego w decyzji organu I instancji. Obowiązek wyczerpującego uzasadnienia w decyzji odwoławczej.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy • Art. 127 § 3 k. p. a. : „Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji”. • Odpowiednie stosowanie przepisów: • • Zastosowanie wprost przepisów dotyczących: • • Legitymacji • • Wymogów formalnych • • Mocy wniosku • • Czynności wstępnych organu odwoławczego Nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące: • • Postępowania przed organem I instancji • • Decyzji kasacyjnych z przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia

Zażalenie • Na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie a także innym uczestnikom postępowania zażalenie, gdy kodeks tak stanowi. • • Zażalenia wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie -od dnia jego ogłoszenia stronie. • • Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji –niesamoistny środek zaskarżenia. • • Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione

Weryfikacja w trybach nadzwyczajnych • Weryfikacja w trybach nadzwyczajnych i weryfikacja na drodze sądowej- działają na zasadzie konkurencyjności- bo od podmiotu legitymowanego zależy wybór drogi weryfikacji decyzji ostatecznych • W skład trybów nadzwyczajnych wchodzą: • 1. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania • 2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji • 3. Postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi • System weryfikacji nadzwyczajnej oparty został o zasadę niekonkurencyjności co oznacza, że poszczególne tryby mają na celu usunięcie tylko określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie. Naruszenie zasady niekonkurencyjności jest podstawą stwierdzenia nieważności decyzji.

Wznowienie postępowania • Wznowienie postępowania jest instytucją procesową mającą na celu zapewnienie możliwości ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowania w którym została ona wydana dotknięte było wadliwością procesową wyliczoną w przepisach prawa procesowego lub ustawach szczególnych. Instytucja ta stanowi przykład konstrukcji mieszanej, gdyż łączy w sobie zarówno środki nadzoru jak i zaskarżenia. • PRZESŁANKI DOPUSZCZALNOŚCI WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA I. Rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną, II. Wystąpienie jednej z podstaw zawartych w art. 145 k. p. a OSTATECZNOŚĆ DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ JAKO PRZESŁANKA WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA: Konstrukcja przesłanki ostateczności decyzji jako podstawy wznowienia postępowania zawiera w sobie dwa elementy: I. Decyzja musi być ostateczna oznacza to, że nie służy od niej odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy - nie ma tutaj znaczenia fakt czy posiada ona ten walor od początku na skutek wniesionego środka zaskarżenia czy też uzyskała go w wyniku bezskutecznego upływu terminu do wniesienia środka zaskarżenia. II. Musi być to decyzja kończąca sprawę (postępowanie w sprawie) – wymóg ten spełnia decyzja, która rozstrzyga sprawę co do istoty lub na mocy której następuje umorzenie postępowania w sprawie.

Podstawy wznowienia • Art. . 145 k. p. a. i następne • Większość podstaw wznowienia postępowania administracyjnego można zakwalifikować jako uchybienie procesowe uznane przez ustawodawcę za poważne i dające podstawę do powtórzenia czynności postępowania. Przyczyny wznowienia postępowania można połączyć jednym nawiasem spajającym sprowadzającym się do braku obiektywizmu organu i braku dostatecznej informacji w sprawie.

OPIS PODSTAW WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA • DOWODY, NA KTÓRYCH PODSTAWIE USTALONO ISTOTNE DLA SPRAWY OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE, OKAZAŁY SIĘ FAŁSZYWE Sfałszowanie dowodu powinno być stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub organu. Od tego przewidziane zostały dwa wyjątki: • I. Gdy popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne w celu uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego; • II. Gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa; DECYZJA WYDANA ZOSTAŁA W WYNIKU PRZESTĘPSTWA • Przestępstwo powinno być stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu. Przestępstwo może stać się przyczyną wznowienia postępowania tylko i wyłącznie wtedy, gdy między przestępstwem a wydaną decyzją administracyjną zachodzi związek przyczynowy. Przestępstwa w wyniku, których może dojść do wydania decyzji administracyjne to przede wszystkim takie jak: przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych. Pojęcia przestępstwa należy odnosić do zbrodni oraz występku

Art. . 145 parag. 1 pkt 4 • STRONA NIE Z WŁASNEJ WINY NIE BRAŁA UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU W tej przesłance chodzi o brak udziału strony w istotnych czynnościach postępowania dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie chodzi tutaj tylko o samą obecność stroną ale o jej rzeczywisty udział tzn. taki w którym będzie ona posiadać rzeczywistą możliwość obrony swoich interesów np. : strona była obecna przy czynnościach postępowania dowodowego ale nie mogła brać w nich czynnego udziału. Brak udziały strony stanowi przyczynę wznowienia postępowania pod warunkiem, że jest on niezawiniony tzn. wystąpi ta przyczyna wtedy, gdy w wyniku uchybień organu strona nie mogła brać udział w czynnościach postępowania np. : niezawiadomienie strony o terminie i miejscu czynności. • Brak udziału strony w postępowaniu może nastąpić w następujących przypadkach: I. Gdy o wszczęciu postępowania na wniosek strony organ nie zawiadamia pozostałych stron i prowadzi postępowanie bez ich udziału; II. Gdy o wszczęciu postępowania z urzędu organ nie zawiadamia wszystkich stron w sprawie; III. Gdy organ zawiadamia strony o wszczęciu postępowania, ale następnie wzywa ich do udziału w nim lub nie zapewnia aktywnego uczestnictwa.

WYJDĄ NA JAW ISTOTNE DLA SPRAWY NOWE OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE LUB NOWE DOWODY ISTNIEJĄCE W DNIU WYDANIA DECYZJI NIEZNANE ORGANOWI, KTÓRY WYDAŁ DECYZJĘ • Przyczyną wznowienia postępowania mogą być tylko okoliczności faktyczne i dowody nie znane organowi, który wydał decyzje. Błędna kwalifikacja dowodów lub ich nieprawidłowa ocena nie stanowi przyczyny wznowienia postępowania. Istnienie okoliczności faktycznych oraz wiedzę organu ocenia się na dzień wydania decyzji ostatecznej. Okoliczności faktyczne i dowody nie muszą być tylko nowe ale również istotne dla sprawy. Okoliczności faktyczne i dowody można uznać za nowe wtedy, gdy spowodowałby, że wynik sprawy mógłby być inny albo w ogóle do niej by nie doszło.

• DECYZJA WYDANA ZOSTAŁA BEZ UZYSKANIA WYMAGANEGO PRAWEM STANOWISKA INNEGO ORGANU • Może dojść do realizacji tej podstawy w dwóch przypadkach: I. Nieuzyskanie obligatoryjnego stanowiska innego organu; II. Zignorowanie, pominięcie lub błędna ocena uzyskanego stanowiska organu współdziałającego; W razie wystąpienia w toku rozpoznania sprawy administracyjnej zagadnienia wstępnego organ administracji publicznej jest zobowiązany zawiesić postępowanie i wstrzymać się z wydaniem decyzji do czasu jego rozstrzygnięcia. • DECYZJA ZOSTAŁA WYDANA W OPARCIU O INNĄ DECYZJĘ LUB ORZECZENIE SĄDU, KTÓRE ZOSTAŁO NASTĘPNIE UCHYLONE LUB ZMIENIONE • Istotą tej przesłanki wznowienia postępowania jest to, że decyzja administracyjna została oparta na rozstrzygnięciu kompetentnego w sprawie sądu lub organu a rozstrzygnięcie to wchodziło w skład podstawy prawnej. Uchylenie lub zmiana tej podstawy musi wywrzeć odpowiedni wpływ na moc obowiązującą decyzji.

• • • POSTĘPOWANIA W SPRAWIE WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA Wszczęcie postępowania może nastąpić na wniosek lub z urzędu. Wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 & 1 pkt 4 oraz w art. 145 a & 1 i art. 145 b & 1 następuje tylko na żądanie strony. Organ administracji publicznej może wszcząć postępowanie z urzędu: Z własnej inicjatywy; Na skutek wniosku organizacji społecznej; W wyniku złożonej przez osobę trzecią skargi powszechnej; Wskutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora; Legitymację do wznowienia postępowania ma strona, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka oraz organizacja społeczna. Przepisy k. p. a nie ustanawiają szczególnych wymogów formalnych w odniesieniu do żądania wznowienia postępowania, zatem wystarczy, że spełnia ono wymogi ogólne wskazane dla podania. Dodatkowo powinno ono zawierać wskazanie przyczyny wznowienia postępowania. Skuteczność zgłoszonego przez stronę żądania wznowienia postępowania jest uzależnione od terminu przewidzianego w przepisach k. p. a. Wynosi on miesiąc i co do zasady, biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę wznowienia postępowania Wznowienie postępowania ma konstrukcję względnie suspensywną. Oznacza to, że wykonanie decyzji nie zostaje wstrzymane z mocy prawa.

RODZAJE DECYZJI PODJĘTE W WYNIKU WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA ODMOWA UCHYLENIA DECYZJI DOTYCHCZASOWEJ – organ wydaje tego rodzaju decyzję gdy stwierdzi brak podstaw do wznowienia postępowania. UCHYLENIE DOTYCHCZASOWEJ DECYZJI – gdy stwierdzi wystąpienie podstaw do jej uchylenia Dopuszczalność uchylenia decyzji została obwarowana dwiema przesłankami: a. Termin – uchylenie z przyczyn określonych w art. 145 & 1 pkt 1 i 2 może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 & 1 pkt 3 – 8 oraz art. 145 a, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. b. Nie uchyla się decyzji jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść decyzja odpowiadająca w istocie dotychczasowej decyzji. DECYZJA STWIERDZAJĄCA NIEZGODNOŚĆ ZASKARŻONEJ DECYZJI Z PRAWEM Wydaje w przypadku gdy wystąpiła jedna z powyższych przesłanek niedopuszczalności uchylenia decyzji.

• O wznowieniu postępowania organ orzeka w formie postanowienia (odmowa wszczęcia postępowania również następuje w drodze postanowienia). Organem właściwym do wznowienia postępowania jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Dewolucja kompetencji następuje tylko wówczas, gdy przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. (za wyjątkiem SKO i ministra) Niedopuszczalność wznowienia postępowania: • Z przyczyn przedmiotowych – wyłączenie przepisami szczególnymi możliwość wznowienia postępowania, gdy żądanie dotyczy postępowania zakończonego w sprawie decyzją nieostateczną, sprawa nie była rozstrzygana decyzją lub postanowieniem; • Z przyczyn podmiotowych – gdy z żądaniem wystąpiła osoba która nie jest stroną albo co prawda jest stroną ale wystąpiła z żądaniem po terminie.

Stwierdzenie nieważności decyzji • Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji ma charakter materialnoprawny gdyż opiera się ona na kwalifikowanych wadach decyzji administracyjnej. Tworzy ona prawną możliwość eliminacji decyzji administracyjnych z obrotu prawnego. Wady, które skutkują nieważnością decyzji administracyjnej mają charakter materialnoprawny Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej jest również instytucją procesową gdyż k. p. a. normuje postępowanie i wskazuje przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji. Ma charakter mieszany gdyż zawiera ona w sobie zarówno elementy środka nadzoru jak i zaskarżenia.

Podstawy a przesłanki stwierdzenia nieważności • Podstawy- art. 156 • Przesłanki. Przesłanka pozytywna – wystąpienie jednej z podstaw stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej Przesłanki negatywne: a. termin - nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt. 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat b. spowodowanie nieodwracalnych skutków prawnych przez decyzje –mamy do czynienia wtedy, gdy wykonanie decyzji spowoduje powstanie takiego stanu faktycznego i prawnego, że nie jest możliwy powrót do stanu pierwotnego – przed wykonaniem decyzji

Stwierdzenie nieważności decyzji oparte jest na konstrukcji: Bezwzględnej dewolucji kompetencji – Względnej suspensywności Stadia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji: A. Wszczęcie postępowania - k. p. a. nie regulują formy wszczęcia postępowania. Natomiast odmowa wszczęcia następuje w formie decyzji; B. Postępowanie rozpoznawcze – ma ono na celu ustalenie czy istnieją podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji; C. Podjęcie decyzji – rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji – jest to forma dotycząca zarówno stwierdzenia nieważności decyzji jak i odmowy stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Podczas wnoszenia o stwierdzenie nieważności decyzji nie ma znaczenia to czy jest ona ostateczna, czy też nieostateczna. • •

Uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowych lub mających wady niekwalifikowane • Wady niekwalifikowane to takie, które stanowią naruszenie prawa materialnego lub procesowego, niemieszczące się w wyliczeniu zawartym w art. 145 & 1 oraz 156 & 1 k. p. a. Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza eliminowanie z obrotu prawnego decyzji prawidłowej. Jest to uzasadnione zmiennością stosunków społeczno – gospodarczych oraz zmianą okoliczności faktycznych i interesów stron. • Wyróżnia się trzy typy uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi lub decyzji prawidłowej: Uchylenie lub zmiana decyzji nietworzącej praw dla stron; Uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony; Nadzwyczajny tryb uchylenia bądź zmiany decyzji (wywłaszczenie praw nabytych); - wymienione tryby dotyczą tylko zmiany bądź uchylenia decyzji ostatecznej.

Decyzja nietworząca praw dla stron- musi za tym przemawiać interes społeczny lub słuszny interes stron, • może nastąpić w każdym czasie • Organ, który wydał lub organ wyższego stopnia Decyzja tworząca prawa -Przesłanki pozytywne: • Wyrażenie przez stronę zgody na uchylenie lub zmianę decyzji – forma nie została określona ani w k. p. a. . Powinna być wyrażona w sposób niebudzący wątpliwości; • Przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony; • Przesłanka negatywna: Wyłączenie możliwości uchylenia lub zmiany przez przepisy szczególne; • Zmiana bądź uchylenie może nastąpić w każdym czasie. Właściwym w sprawie będzie organ, który wydał decyzje jak i organ wyższego stopnia. Uchylenie (zmiana) następuje przez wydanie nowej decyzji, która rozstrzyga sprawę merytorycznie i jest wydawana w I – instancji. WYWŁASZCZENIE PRAW NABYTYCH NA PODSTAWIE DECYZJI dwie przesłanki łącznie: • Dalsze utrzymywanie decyzji w obrocie spowoduje stan zagrożenia dla zdrowia, życia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa. Organ w postępowaniu obowiązany jest stwierdzić istnienie takiego zagrożenia. Jeżeli poza uchyleniem lub zmianą nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia. Uchylenie bądź zmiana następuje po przez wydanie nowej decyzji