SPORDA DOPNG Doping Nedir Doping sporcunun yarma srasnda

SPORDA DOPİNG

Doping Nedir? Doping, sporcunun yarışma sırasında fiziksel ve zihinsel performansını arttırmak amacı ile, "Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından yasaklanmış madde veya yöntemlerin sporcu tarafından bilinçli veya bilinçsiz olarak kullanımı" olarak tanımlanmaktadır. Doping hem haksız rekabete zemin hazırlaması, hem de sporcu sağlığını kısa ve uzun süreli olarak bozması ve hatta olası ölüm risklerinin oluşmasına neden olmasından dolayı spor etiğine aykırıdır. Bu nedenlerle doping WADA, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), FIFA, UEFA, FIBA, IAAF gibi uluslararası spor organizasyonları tarafından yasaklanmıştır.

Dopingin tanımı çok eski dönemlere kadar uzanmaktadır. İlk doping izlerine M. Ö. 3. yüzyılda yapılan olimpiyat oyunlarında rastlanmaktadır. Bu dönemde sporcuların hızlı koşabilmek için mantar yedikleri bilinmektedir. Romalılar döneminde savaş araba yarışlarında atların daha hızlı koşabilmeleri için atlara su ve bal karışımı hydromel adı verilen bir sıvı içirilirdi. Tarihi kayıtlarda Güney Amerika yerlilerinin koka filizlerini çiğnedikleri görülmektedir.

Doping maddelerinin zararları nelerdir? Doping maddelerinin hemen hepsi vücutta kısa ya da uzun süreli yan etkilere neden olurlar. Özellikle sporcular tarafından en çok kullanılan erkeklik hormonu benzeri maddelerin kalp krizi, iyi ve kötü huylu tümör oluşumu, karaciğer fonksiyon bozukluğu, kısırlık gibi rahatsızlıklara neden olduğu bilinmektedir. Bu maddeleri kullanan sporculardan bazılarının, sportif yaşamları sırasında ya da sporu bıraktıktan sonra bu maddelerin kullanımı nedeniyle oluşan hastalıklar yüzünden öldüğü bilinmektedir.

Yasaklı madde sınıfları nelerdir? IOC tarafından bildirilen yasaklı maddeler 5 ana grup altında toplanmaktadır: 1 - Uyarıcılar (Amfetamin, efedrin v. b. ) 2 - Narkotik Analjezikler (Morfin v. b. ) 3 - Anabolik Ajanlar (Testosteron v. b. ) 4 - Diüretikler (Furosemid v. b) 5 - Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoietin, büyüme hormonu, v. b. )

OC tarafından bildirilen ve sporcular tarafından kullanımı kısıtlı olan maddeler 5 ana grup altında toplanır: 1 - Alkol 2 - Marihuana 3 - Lokal anestezikler 4 - Kortikosteroidler 5 - beta-blokörler

TÜRKİYE’DE DOPİNG Türkiye Cumhuriyeti tarafından 16. 11. 1989 tarihinde imzalanan “Sporda Dopingle Mücadele Avrupa Sözleşmesi“; 11 Mart 1993 tarih ve 3885 Kanunla kabul edilmiş, 21 Mart 1993 tarihli ve 21531 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile Hacettepe Üniversitesi arasında 1989 yılında imzalanan protokol gereğince Hacettepe Üniversitesi bünyesinde TÜRKİYE DOPİNG KONTROL MERKEZİ kurulmuştur.

Doping kontrol analizleri halen daha çok idrar örneklerinde yapılmaktadır. Yakın bir gelecekte doping kontrol analizlerinin daha geçerli ve kesin sonuç vermesi için, idrar örnekleri yerine kan örneklerinin alınması ve bu işlemin yaygınlaşması planlanmaktadır. Doping kontrolü için sporcunun seçimi, yarışmalarda veya çalışma kamplarında yapılır. Yarışma dışı doping numunesi alım işlemi, yıl boyunca herhangi bir zamanda önceden yapılan bir uyarı sonucunda veya hiç haber vermeksizin yapılmaktadır.

• Ödül Yönetmeliğinde düzenleme: Sporcuları yasaklı madde kullanımına sevk eden en önemli etkenlerden birinin ödüllerin yüksekliğinin olduğu görülmüş olup, bu ihlallerin önlenebilmesi amacıyla ödüllerin azaltılarak takside bağlanmasını sağlayan yönetmelik 16. 12. 2013 tarih ve 28853 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir • Antrenör Eğitim Yönetmeliğinde düzenleme: Antrenör Eğitim Yönetmeliğinde yapılan değişiklik 14. 10. 2013 tarihli ve 28795 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklikle sporcusu doping ihlali yapan antrenörün belgesi 1 yıl süreyle, tekrarında ise 5 yıl süreyle geçersiz sayılacaktır.

• Dopingle Mücadelede Bilinçlendirme Eğitimi Projesi ü Projenin amacı; doping, doping kontrol prosedürü, doping içerikli maddeler, doping kapsamına girmeyen ergojenik ürünler, dopingin fizyolojik ve psikolojik etkileri, doping kullanımının yasal sonuçları konularında sporcuların bilinçlenmesini sağlamak, bu konuda etkililiği bilimsel yöntemlerle kanıtlanmış bir eğitim paketi oluşturmaktır. ü Bu çalışma ile genç sporcuların konu üzerindeki bilgi düzeylerini artırmakla birlikte doping maddelerinin kullanımına ilişkin yanlış ve olumsuz tutumlarında değişiklik sağlamak da hedeflenmiştir.

• Cep Telefonlarından Sorgulama Türkiye İlaç Rehberi Vademecum Firmasıyla telefondan Doping Yasaklılar Listesi Sorgulama Programı hazırlanması yönündeki çalışmalarımız devam etmektedir. • Eğitim faaliyetlerinin sıklaştırılması Bakanlığımızca bundan sonraki süreçte, sporcu ve antrenörlere yapılan toplantı ve seminerler de “DOPİNGDE SIFIR TOLERANS” politikasının altı çizilerek doping konusunda bilinçlendirilmeleri sağlanacaktır (WADA, TMOK Dopingle Mücadele Kurulu, Sağlık Bakanlığı ve üniversiteler ile işbirliği içinde).

DOPİNG ÖRNEKLERİ Yıl 1955, Fransa Bisiklet Turu’nda Fransız bisikletçi Mallejac ölür. Teşhis: aşırı uyarıcı kullanımı. Yıl 1960, Roma Olimpiyat Oyunlarında Danimarkalı bisikletçi Knut Enemark ölür. Teşhis: aşırı dozda amfetamin ve nikotin türevi ronicol kullanımı. Aynı Olimpiyatlarda Amerikalı atlet Nick Howard (400 m. engelli koşuda 3. ) ölür. Teşhis: aşırı dozda eroin kullanımı. Yıl 1967, İngiliz bisikletçi Tom Simpson ölür. Teşhis: aşırı dozda amfetamin kullanımı.

Arjantin'in gelmiş geçmiş en önemli futbolcularından biri olan Diego Maradona'nın da ismi dopinge karıştı. Başarılı sporcu, 1994 Dünya Kupası'nda iki maça çıktı. Maradona, Yunanistan'a attığı golün ardından doping testine alındı. Doping yaptığı tespit edilen Arjantinli, turnuvadan gönderildi. Bu testle birlikte Maradona için milli takım kapıları kapanmış oldu.

İngiliz ağır sıklet boks şampiyonu Tyson Fury’nin doping testi pozitif çıktı. Geçen ay alınan numunesinde uyuşturucu madde bulunan 28 yaşındaki boksör, kemerlerini kaybetti. 2016 sezonunun ilk grand slam turnuvası Avustralya Açık’ın devam ettiği 26 Ocak’ta alınan doping numunesinde yasaklı “meldonyum” maddesine rastlanan Sharapova’ya Uluslar arası Tenis Federasyonu tarafından 2 yıl ceza verilmişti. Cas, söz konusu ilacı 10 yıldır kullandığını ama 1 Ocak’tan itibaren yasaklı maddeler listesine alındığını bilmediğini söyleyen sporcunun itirazı sonrası cezayı 15 aya düşürmüştür.