Razvoj meunarodnih organizacija Duhovne pretee Mislioci srednjeg i

Razvoj međunarodnih organizacija

§ Duhovne preteče § Mislioci srednjeg i ranog novog vijeka koji su željeli da se izbjegnu iracionalni sukobi između naroda § Pjer Diboa (XIV vijek) – mir među hrišćanskim državama, sa akcijama usmjerenim protiv onih koji narušavaju mir; krajnji arbitar – papa; ratovi protiv „nevjernika” su prihvatljivi

§ Jiži Podjebradski (češki kralj, XV vijek) – stvaranje zajedničkog parlamenta i drugih supranacionalnih institucija; rješavanje svih sporova između hrišćanskih zemalja mirnim putem § Vojvoda de Sili (XVI-XVII vijek) – stvaranje „hrišćanskog savjeta” 15 ravnopravnih evropskih država sa zajedničkom vojskom § Emerik Krise (XVII vijek) – mirovni kongres u stalnom zasijedanju u Veneciji, predstavljeni svi narodi (ne samo hrišćani), zajednička valuta, standardizacija mjera. . .

§ Viljem Pen (1644 -1718) – piše o ujedinjenoj Evropi i njenom parlamentu u kojem se mirno rješavaju sporovi § Opat od Sen Pjera (1658 -1743) – „Projekat trajnog mira” – međunarodni sud i liga država § Džeremi Bentam (1748 -1832) – emancipacija svih kolonija i opšte razoružanje kao preduslovi za stvaranje svjetskog poretka § Imanuel Kant (1724 -1804) – „Trajni mir” – federacija otvorena dobrovoljnom članstvu svake države, kongres za rješavanje sporova, nepostojanje stalne vojne sile, nemiješanje u unutrašnje stvari država. . .

§ Međunarodni kongresi § Proces za ustanovljavanje i uobličavanje međunarodnih organizacija koje za cilj imaju očuvanje mira i bezbjednosti počeo je ranije od procesa stvaranja organizacija koje olakšavaju ostvarivanje društvenih djelatnosti. § Prelazak sa dvostranog na višestrano pregovaranje.

§ Vestfalski mir (Minster i Osnabrik 1648) – nije bilo plenarnih skupova ni glasanja, kao ni predsjedavajućeg i odbora. § Neutralizacija gradova i puta između njih; postojanje posrednika. § Karlovački mir (1699) – uvođenje Turske; prihvatanje Holandije i Engleske kao posrednika; probijanje četvoro vrata za sve učesnike; zajedničke sjednice svih.

§ Utrehtski mir (1713) – rasprave o proceduri; nezvanični koordinator skupa § Bečki kongres (1814 -1815) – predsjednik kongresa (Meternih); šef sekretarijata (Fridrih fon Genc); formirano deset odbora za razna pitanja; statistička komisija; uži organ (najvažnije države); stvaranje Četvornog saveza, Svete alijanse i Evropskog koncerta. § Haške mirovne konferencije 1899. i 1907. bile su prelaz ka širim svjetskim skupovima sa ciljem da se trajno utvrde opšta dobra – kodifikovanje pravila; formiranje Stalnog arbitražnog suda.

§ Rječne komisije § Brodovi kao glavna prevozna sredstva do XX vijeka – postojanje prepreka prilikom svakog prelaska granice. § Sporazum Francuske i Njemačkog carstva o plovidbi Rajnom 1804. godine stvara mjesto prvog međunarodnog službenika u istoriji – generalnog direktora, koji je nadzirao izvršenje ugovora i naplatu taksa, a potpisnice su ga zajednički postavljale i plaćale. § Ugovor u Majncu 1831. obrazuje Komisiju za Rajnu – nadležna za žalbe povodom odluka o naplati dažbina. § Ponderacija glasova prilikom izbora glavnog inspektora (Pruska trećina glasova, Francuska i Holandija – po šestinu; Baden, Hesen, Bavarska i Nasau – ukupno trećina).

§ Međunarodne komisije za Elbu (1821); Duro (1835); Po (1849); Prut (1866) i najvažnija – međunarodna kontrola nad Dunavom kroz formiranje dvije komisije na Pariskom kongresu 1856. Evropska komisija za Dunav bila je prva međunarodna organizacija sa naddržavnim obilježjima – nezavisno je donosila pravilnike obavezujuće za pojedince, pa čak i kažnjavala za prekršaje, imala posebnu zastavu i uniforme sa posebnim obilježjima. § Sama je prikupljala dažbine i imala isključivo pravo da daje ovlašćenja za plovidbu.

§ Upravni savezi § Počinju da se stvaraju u drugoj polovini XIX vijeka. § Koordinaciono središte upravnih organa država članica koje na osnovu međunarodnog ugovora – statuta na povremenim sastancima utvrđuju mjere koje treba preduzeti u konkretnoj oblasti. § Malobrojni sekretarijat i službenici iz zemlje domaćina. § Najstarija – 1865. godine sklapanjem Međunarodne telegrafske konvencije postavljena je osnova za formiranje Međunarodnog ureda telegrafskih uprava 1868. godine. Načelo jednoglasnog odlučivanja ublaženo je usvajanjem pravila da se neizjašnjavanje o nekom prijedlogu u roku od četiri mjeseca od strane neke nacionalne uprave smatra njenim prećutnim prihvatanjem prijedloga. § Prerasla je evropske okvire i bila otvorena za sve države svijeta.

§ Po ugledu na Međunarodni telegrafski ured osnovana je 1874. Opšta poštanska unija. Periodične konferencije postale su skupovi stručnjaka. Neke odredbe statuta mogle su se izmijeniti dvotrećinskom većinom. 1878. promijenila je naziv u Svjetski poštanski savez i pod tim imenom je danas jedna od specijalizovanih ustanova OUN. § Osnivaju se i organizacije koje se bave standardizacijom mjera i tegova, zaštitom industrijske svojine, autorskih prava, zdravstvom, poljoprivredom. . .

§ Robni savjeti § Stvaranjem Stalne međunarodne komisije za šećer 1902. nastaje prvi robni savjet koji treba da reguliše cijene, uvozne i izvozne kvote i standarde kvaliteta i važnih i osjetljivih proizvoda kao što su čaj, pšenica, kalaj, guma, drvo, vuna, kafa, pamuk, etc. § Komisija za šećer je bila prva organizacija koja je dala pravo svom glavnom organu da većinom glasova donosi odluke obavezne za sve članice.

§ Liga (Društvo) naroda § Prva međunarodna organizacija opštepolitičke prirode, osnovana 10. januara 1920. godine sa sjedištem u Ženevi. § Idejnim tvorcem smatra se Vudro Vilson, mada je bilo i drugih inspiratora, prije svega južnoafrički premijer Jan Smuts (Praktičan prijedlog). § Opšti organ – Skupština; uži organ – Savjet, u kome su bile stalno predstavljene najveće sile (tri do šest stalnih, četiri do jedanaest izabranih članica); Sekretarijat. § Izolacionisti u SAD spriječili su članstvo u Ligi naroda, a SSSR je primljen kasnije da bi uskoro postao jedina isključena država. § Stvoren prvi stalni međunarodni sekretarijat sa službenicima različitih nacionalnosti; uveden sistem mandata nad teritorijama; koordinacija djelatnosti više međunarodnih organizacija; bavljenje ekonomskim, kulturnim, socijalnim pitanjima. . .