Preventie van kathetergerelateerde urineweginfecties HET LIGT IN ONZE

Preventie van kathetergerelateerde urineweginfecties HET LIGT IN ONZE HANDEN! 9 de Nationale Campagne Handhygiëne 2021

Overzicht • • • Definitie Pathogenese / Fysiopathologie Prevalentiecijfers in België (ziekenhuizen, chronische zorginstellingen) Preventie (“beter voorkomen dan genezen”) Urinaire katheter – Plaatsen – Zorg – Verwijderen

Definitie Een kathetergerelateerde urineweginfectie (UWI) üis een infectie die gerelateerd is aan de aanwezigheid van een urinaire katheter übehoort tot de ‘vermijdbare zorginfecties’ ügeeft aanleiding tot: • verlengde hospitalisatieduur • verhoogde ziekenhuiskosten • hogere kans tot antibiotica gebruik • kans op ernstige complicaties (cystitis, pyelonefritis, prostatitis, bloedbaaninfectie, sepsis, …)

Definitie kathetergerelateerde urineweginfectie 1. De patiënt heeft een urinaire verblijfskatheter die > 2 dagen aanwezig is (geweest) op de dag van vermoeden van de urineweginfectie (UWI) (dag van de katheterplaatsing = dag 1) en deze is • nog aanwezig op de dag van vermoeden van de UWI of én • de dag voordien verwijderd 2. De patiënt vertoont minstens één van de volgende tekenen: • • • én koorts (> 38, 0 °C) suprapubische gevoeligheid of pijn in de costovertebrale hoek dringend naar toilet moeten gaan (urinaire urgentie) vaak naar toilet moeten gaan (urinaire frequentie) dysurie niet relevant bij aanwezigheid van verblijfskatheter 3. De patiënt heeft een urinekweek met niet meer dan 2 geïdentificeerde bacteriën (species), waarvan één van beide met ≥ 105 CFU/ml.

Pathogenese urineweginfectie Het inbrengen van een transurethrale katheter resulteert meestal in een migratie van bacteriën die de blaas kunnen binnendringen. HGR 8889 Flores-Mireles, A. , Walker, J. , Caparon, M. et al. Urinary tract infections: epidemiology, mechanisms of infection and treatment options. Nat Rev Microbiol 13, 269– 284 (2015). https: //doi. org/10. 1038/nrmicro 3432

Fysiopathologie van kathetergerelateerde UWI Maki et al. (2001), modified

Prevalentiecijfers in België Ziekenhuizen: Elke dag komen in onze Belgische ziekenhuizen ongeveer 2700 zorginfecties voor en meer dan 600 hiervan zijn urineweginfecties. Ongeveer 42% van deze urineweginfecties zijn katheter-geassocieerd. Woonzorgcentra: Elke dag komen er ongeveer 6000 zorginfecties voor in onze Belgische verpleeghuizen. Urineweginfecties vertegenwoordigen 31% van deze infecties. Bij ongeveer 13% van de bewoners met urineweginfecties is een urinaire katheter aanwezig.

Prevalentiecijfers in België Ziekenhuizen: 2/100 patiënten 600 zorginfecties van urinewegen 42% zijn katheter-geassocieerde urineweginfecties Woonzorgcentra: 1/100 residenten 1860 zorginfecties van urinewegen In 13% is een urinaire katheter aanwezig

Preventie “Beter voorkomen dan genezen” De belangrijkste en eenvoudig uit te voeren maatregelen zijn: • het verminderen van het gebruik van, vaak onnodige, urinaire katheters • indien een urinaire katheter toch nodig, HANDHYGIENE = BASISPRINCIPE bij – Plaatsen – Zorg – Verwijderen

Handhygiëne tijdens de zorg van een patiënt met een urinaire katheter

Urinaire katheter Handhygiëne en andere sleutel-elementen bij A. Plaatsen B. Zorg C. Verwijderen

A. Plaatsen van een urinaire katheter Handen ontsmetten onmiddellijk vóór – het klaarmaken van het benodigd materiaal – het plaatsen van de katheter (alvorens steriele handschoenen* aan te trekken) * Niet vergeten om de handen te ontsmetten na het verwijderen van de handschoenen (om zichzelf én de omgeving te beschermen)

A. Plaatsen van een urinaire katheter Benodigd materiaal: • • • • Katheterisatieset Blaaskatheter (verblijfskatheter / Foley sonde) Urinecollector / urineopvangzak + bevestigingshaakje ® bed Steriele handschoenen Aqua (steriel) Optreknaald (steriel) Spuit 10 ml (steriel) Glijmiddel (steriel) afbeeldingen / foto’s van Bedbescherming (onderlegger) eigen materiaal toevoegen Fixatietape + fixatieriempje / beenband Alcoholspray … Handalcohol

Zoek de fout(en)

A. Plaatsen van een urinaire katheter Bijkomende sleutel-elementen • Enkel op indicatie: verzeker u ervan dat de urinaire katheter aangewezen is (vóór het plaatsen) • Plaats de katheter op aseptische wijze (met behulp van steriele handschoenen) • Plaats de katheter atraumatisch (met gebruik van een glijmiddel) • Gebruik een gesloten drainagesysteem • Fixeer de katheter correct en degelijk

Zoek de fout(en)

B. Zorg aan een urinaire katheter Handen ontsmetten onmiddellijk vóór - het klaarmaken van katheterzorg materiaal - elke manipulatie van het drainagesysteem (bv. ledigen urinecollector, urinestaal afnemen, …) Handschoenen* dragen bij elke manipulatie van het drainagesysteem * Niet vergeten om de handen te ontsmetten na het verwijderen van de handschoenen (om zichzelf én de omgeving te beschermen)

B. Zorg aan een urinaire katheter Bijkomende sleutel-elementen • Minstens eenmaal per dag evalueren of de katheter nog nodig is • Het drainagesysteem gesloten houden • Een goede diurese en een continue, onbelemmerde afvloei van de urine verzekeren Patiënten met een katheter hebben geen toediening van antibiotica nodig (ook niet voor asymptomatische bacteriurie), behalve in geval van een gedocumenteerde infectie.

Zoek de fout(en)

C. Verwijderen van een urinaire katheter Handen ontsmetten onmiddellijk vóór - het klaarmaken van het benodigd materiaal - het verwijderen van de katheter / drainagesysteem (alvorens niet steriele handschoenen* aan te trekken) * Niet vergeten om de handen te ontsmetten na het verwijderen van de handschoenen (om zichzelf én de omgeving te beschermen)

C. Verwijderen van een urinaire katheter Bijkomende sleutel-elementen • Indien de urinecollector vervangen dient te worden, vervang ook (gelijktijdig) de urinaire katheter; dus het volledige urinedrainagesysteem • Verwijder de urinaire katheter Ø wanneer deze niet meer nodig is Ø op klinische indicatie (verstopte katheter, urineweginfectie, …) • Registreer de datum van verwijderen urinaire katheter (in het dossier van de patiënt)

Zoek de fout(en)

Opdat we onze patiënten in het ziekenhuis kunnen zeggen ‘U bent in goede handen!’