PRAGA POUDNIE MOJA MAA OJCZYZNA Praga Poudnie to

PRAGA POŁUDNIE MOJA MAŁA OJCZYZNA

Praga Południe to licząca 187 tysięcy mieszkańców dzielnica Warszawy niegdyś wchodząca w skład gminy Centrum ograniczona od zachodu Wisłą, od północy linią kolejową ze stacjami Wschodnia i Stadion, dalej od wschodu linią kolejową wzdłuż Zabranieckiej, Gwarków i Szerokiej, od południa wzdłuż Marsa i Trasy Siekierkowskiej. Powierzchnia dzielnicy wynosi 22, 4 km 2. Nazwa Praga pochodzi od członu, który występuje także w wyrazie prażyć. Nazwa odnosiła się pierwotnie do miejsca wypalonego, wyprażonego. Po raz pierwszy formalnie nazwę Praga Południe, użyto jako nazwy okręgu starostwa praskiego przed II wojną światową. Większość obecnej Pragi Południe nosiła wtedy nazwę Grochów. Za główną ulice dzielnicy uznaje się ulice Grochowską, wśród najważniejszych ciągów komunikacyjnych wyróżnia się jeszcze ulice: Ostrobramską, Al. Waszyngtona, Al. Stanów Zjednoczonych, Al. Fieldorfa i Wał Miedzeszyński. Z Pragi Południe do Centrum można dostać się mostami: Siekierkowskim, Łazienkowskim i Poniatowskiego. Na terenie dzielnicy znajdują się dwa przystanki kolejowe (PKP Stadion i PKP Olszynka Grochowska) oraz Dworzec Warszawa Wschodnia, gdzie kończą bieg pociągi z zachodu. Praga Południe m. st. Warszawa

Na terenie obecnej Pragi Południe już w XI-XIV w. zaczęły powstawać pierwsze osady i wsie. Były to m. in. Kamion (obecny Kamionek), Grochów, Gocław, Kawęczyn. Osady te wiele różniło, lecz łączyły je pewne wydarzenia historyczne, np. walki ze Szwedami w 1656 r. , czy elekcje królów polskich na polach Kamionu i Grochowa. Dzielnica obejmuje tereny przyłączone do Warszawy w XIX i XX wieku. Kamionek włączono do miasta w 1889 r. , natomiast Grochów, Saską Kępę, Gocław i Gocławek w r. 1916. Nosiła charakter podmiejski, przemysłowy, w niektórych częściach rolniczy. Praga Południe jest dzielnicą zieleni. Dogodnie położony Park Skaryszewski z Jeziorkiem Kamionkowskim, bywa nazywany, dzięki swoim wybitnym walorom kompozycyjnym, najpiękniejszym parkiem w Polsce. Na obrzeżu Olszynki Praga Południe m. st. Warszawa Grochowskiej znajduje się pomnik bitwy

Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej – zabytkowy obelisk znajdujący się na warszawskim Grochowie, przy ulicy Grochowskiej. Odsłonięty w 1825 dla uczczenia budowanej w latach 1820– 1823 brukowanej szosy prowadzącej z Warszawy do Brześcia, tak zwanej szosy brzeskiej. Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej zwany też Pomnikiem Pracy, a popularnie - Żelaznym Pomnikiem lub Żelaznym Słupem, powstał z inicjatywy ówczesnego ministra stanu Królestwa Polskiego (Kongresowego), a wcześniej dyrektora generalnego Dyrekcji Przemysłu i Kunsztów Stanisława Staszica w celu upamiętnienia pracy i trudu robotników zatrudnionych przy tej ważnej i kosztownej inwestycji. Praga Południe m. st. Warszawa

Pomnik Poległych w Bitwie ze Szwedami – monument znajdujący się przy ul. Wał Miedzeszyński, w rejonie ulic Algierskiej i Afrykańskiej w Warszawie, upamiętniający żołnierzy poległych w bitwie z wojskami szwedzkimi i brandenburskimi stoczonej na Pradze w dniach 28– 30 lipca 1656 podczas II wojny północnej. Pomnik z betonu i stali w formie murowanej, przydrożnej kapliczki został ufundowany przez przedwojenny Zarząd Spółki Wodnej, wzniesiony prawdopodobnie w 1916 (według innego źródła – w 1906). Został wystawiony w miejscu gdzie przy budowie Wału Gocławskiego znaleziono prochy żołnierzy polskich i szwedzkich, poległych na polach Grochowa, Kamionka, Saskiej Kępy w wielkiej bitwie 1656 roku, w której wojska polskie trzy Praga Południe m. st. Warszawa

Pomnik Agnieszki Osieckiej – monument znajdujący się w Warszawie w dzielnicy Praga-Południe, na Saskiej Kępie przy skrzyżowaniu ul. Francuskiej i ul. Obrońców. Pomnik Agnieszki Osieckiej został odsłonięty 19 maja 2007 podczas Święta Saskiej Kępy. Rzeźba autorstwa Dariusza i Teresy Kowalskich odlana została w Starachowicach. Pomnik przedstawia poetkę siedzącą przy stoliku, z nogą na nodze, w spódnicy i butach na obcasach, ze związanymi włosami, patrzącą wprost przed siebie. Na stoliku przed nią widać porozrzucane kartki z tekstami piosenek. Rzeźba stoi w kawiarni, gdzie każdy może przysiąść przy pomniku. Kawiarnia, przed którą ustawiono pomnik, mieściła się w pomieszczeniu, gdzie za życia artystki znajdowała się drogeria. Sama artystka bywała w kawiarniach Praga Południe m. st. Warszawa znajdujących się nieopodal skrzyżowania,

Popiersie Jerzego Waszyngtona Pomnik powstał z inicjatywy Oddziału Saska Kępa Towarzystwa Przyjaciół Warszawy (obecnie Towarzystwo Przyjaciół Saskiej Kępy, Oddział TPW), przed wizytą prezydenta George’a H. W. Busha w lipcu 1989 roku. Popiersie stoi na Rondzie Waszyngtona na granitowym postumencie złożonym z kilku kubików. Autorem całego projektu jest Bronisław Kubica, a sama rzeźba wykonana została przez Bronisława Koniuszego. Oficjalnego odsłonięcia pomnika dokonał Edward Moskal 27 października 1989 roku. Wizerunek amerykańskiego prezydenta wzorowany jest na wizerunku z banknotu dolarowego, natomiast kompozycja postumentu imitować ma flagę Stanów Zjednoczonych. Praga Południe m. st. Warszawa

Popiersie Ignacego Jana Paderewskiego – pomnik znajdujący się przed wejściem do parku Skaryszewskiego na Saskiej Kępie w Warszawie. Popiersie autorstwa Stanisława Sikory znajduje się na osi głównej alej parku, przy wejściu od strony ronda Waszyngtona. Zostało ufundowane przez Janinę i Zbigniewa Porczyńskich. Popiersie odsłonięto w 1989. Praga Południe m. st. Warszawa

Popiersie Stefana Żeromskiego – pomnik znajdujący się na placu Przymierza na Saskiej Kępie w Warszawie. Autorem rzeźby jest Stanisław Sikora. Popiersie odsłonięte zostało 16 września 1987 roku przez Monikę Żeromską. Pierwotnie rzeźba znajdowała się przed nieistniejącym już kinem Sawa. Praga Południe m. st. Warszawa

Popiersie Bolesława Prusa Rzeźbę usytuowano przed budynkiem Liceum im. Bolesława Prusa. Wykonał ją Stanisław Sikora z brunatnego kamienia na postumencie z czerwonego piaskowca. Inicjatorem powstania pomnika było Towarzystwo Przyjaciół Warszawy – oddział Saska Kępa. Popiersie odsłonięte zostało 19 maja 1983, w 71. rocznicę śmierci Bolesława Prusa. Poświęcono je pisarzowi, gdyż ten nie tylko wielokrotnie odwiedzał organizowane na Saskiej Kępie festyny, ale interesował się rozwojem tej części miasta i komentował m. in. prowadzone na jej terenie i w okolicy inwestycje. Praga Południe m. st. Warszawa

Saska Kępa obejmuje część terenów dawnej wyspy-kępy, odciętej od lewego brzegu Wisły, a następnie - wskutek akumulacji osadów rzecznych - połączonej z brzegiem prawym. Pozostałością starorzecza Wisły jest dzisiejsze Jeziorko Kamionkowskie. Od XIV w. Kępa należała do Solca i nosiła nazwę Kępy Soleckiej, a następnie Kępy Kawczej. Do XVII w. była niezamieszkana. Wykorzystywano ją jako żywy magazyn chrustu i wikliny na płoty, do produkcji koszy oraz budowy wałów i grobli zabezpieczających brzegi Wisły. Osadnictwo na Kępie datuje się od 1628 roku. Jako pierwsi zamieszkali tu koloniści holenderscy, popularnie zwani Olędrami, którzy przybyli do Polski w poszukiwaniu schronienia przed prześladowaniami religijnymi we własnym kraju. Od tego czasu pojawia się kolejna nazwa - Kępa Olęderska (Holenderska). Przybysze trudnili się Praga Południe m. st. Warszawa hodowlą, warzywnictwem i rolnictwem.

W kwietniu 1916 r. Saska Kępa zastała włączona do Warszawy, co stworzyło perspektywę przekształcenia jej w nowoczesną dzielnicę mieszkaniową. Nastąpiło to dopiero po odwodnieniu jej terenów i odbudowie Mostu Poniatowskiego (1921 -1926). Styl zabudowy Saskiej Kępy lat dwudziestych i trzydziestych stanowi obraz kierunków dominujących w architekturze polskiej tamtych lat, od stylów historyzujących (dworkowy i klasycystyczny) po skrajny funkcjonalizm. Przy ul. Francuskiej, stanowiącej oś Saskiej Kępy, zbudowano kamienice czynszowe, a przy mniejszych uliczkach wille i dworki. Praga Południe m. st. Warszawa

Nazwy ulic Saskiej Kępy, powstałe w większości w okresie międzywojennym, pochodzą, co widać w załączonym spisie, od nazw państw nawiązując do projektowanych terenów wystaw międzynarodowych w sąsiedztwie. Są też śladem polityki po pierwszej wojnie światowej i panującego patriotycznego nastroju np. Lotaryńska, Finlandzka, Bajońska, Rapperswilska. Widać jak bardzo wtedy lubiliśmy Francję: Francuska, Paryska, Wersalska, Alzacka, Lotaryńska. Czasem pochodzą od nazw miast i miasteczek polskich, ale nie bardzo wiem dlaczego właśnie tych, a nie innych: Wąchocka, Zakopiańska, Kryniczna, Katowicka, Szczuczyńska, Złoczowska itd. Nazwy nadano przed wojną ulicom na terenie od Wisły do ulicy Międzynarodowej i Kanału Wystawowego oraz ulicy Ateńskiej. Ulice na wschód od Ateńskiej wytyczono i Praga Południe m. st. Warszawa nazwano już po wojnie. Nazwy powojenne,

Na Saskiej Kępie, przy ulicy Walecznych 37 stoi drewniany dom. Niby nic wielkiego. Jednak okolica nie obfituje w drewniane domki, jest on więc jedynym takim na Saskiej Kępie. Być może nawet nie zwróciłabym na niego szczególnej uwagi, gdyby nie fakt, że dom bezczelnie stoi sobie ukosem do ulicy, kpiąc z równiutkiego szeregu sąsiadów. Jak się okazało, budynek ma dość długą i ciekawą historię. Drewniany domek został zbudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku, dla Anny Klotyldy z Neumannów Przybytkowskiej. Rodzina Neumannów przybyła do Polski z Holandii, skąd musiała uciekać w okresie kontrreformacji ze względu na swoje ewangelickie wyznanie. Charakterystyczny, drewniany dom przy Walecznych 37, zbudowany został w 1880 roku, a w latach 1981 -1983 Praga Południe m. st. Warszawarekonstrukcję. przeszedł

Powstały w 1983 roku rezerwat przyrodniczo historyczny "Olszynka Grochowska" położony w północnej części dzielnicy obejmuje teren najkrwawszej bitwy czasów powstania listopadowego. W jej trakcie poległo ok. 9400 żołnierzy armii carskiej i ok. 7300 żołnierzy armii Królestwa Polskiego, w tym dowodzący w Olszynce gen. Franciszek Żymirski, a głównodowodzący - gen. Józef Chłopicki został ciężko ranny. Choć bitwa zakończyła się odwrotem wojsk polskich na szańce Pragi, poniesione przez Rosjan straty udaremniły im szturm Warszawy. Wydarzenia z dnia 25. II. 1831 roku upamiętnia pomnik wzniesiony na krypcie, w której umieszczono szczątki poległych żołnierzy odkopane na terenie Olszynki Grochowskiej w trakcie prac melioracyjnych przeprowadzonych w połowie lat 30 -tych XX wieku. Napis na umieszczonej tam tablicy głosi: , , Przechodniu, powiedz współbraciom, że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi Ale. Praga z troską w sercu o losy Polski Południe m. st. Warszawa Losy przyszłych pokoleń - o wasze losy”.

Park , , Leśnika” powstał ok. 1780 wraz ze zbudowaniem przez prymasa Michała Poniatowskiego dworku. Obecny dworek przy ul. Kwatery Głównej to pałacyk Osterloffów, wzniesiony w latach 30. XIX wieku. Od końca lat 50. XX wieku park nosił nazwę 13 września 1944 roku. W latach 1990– 2005 nosił nazwę Piotra Wierzbckiego. W 2005 przemianowano go na park im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika”. Odbyło się to na wniosek Rady Dzielnicy Praga-Południe. Przy wejściu do parku ustawiono kamień z metalową tablicą upamiętniającą Jana Szypowskiego. W 2014 rozebrano pergolę znajdującą się w parku, a potłuczone kawałki macew, z których powstała, zostały Praga Południe m. st. Warszawa

Dworek Grochowski - klasycystyczny budynek w dzielnicy Praga Południe w Warszawie. Pierwotnie podmiejska rezydencja prymasa Polski Michała Poniatowskiego. Dworek znajduje się w parku miejskim im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika” przy ulicy Grochowskiej 64, wybudowany w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, przed 1818 rokiem został nadbudowany przez jednego z kolejnych właścicieli. Według legendy dworek ten podczas bitwy grochowskiej był kwaterą gen. Józefa Chłopickiego - stąd nazwa pobliskiej ulicy (Kwatery Głównej). W 1915 roku w dworku działała polska szkoła. Od 1918 roku w pałacyku znajdował się sierociniec prowadzony przez metodystów. W 1924 roku obiekt zakupił Andrzej Wierzbicki, który w latach 1925 -1927 wyremontował gruntownie budynek. Podczas ostatniej wojny dwór nie został poważnie zniszczony - ostatnią restaurację przeszedł w roku 1956. Dziś w dworku mieści się Państwowa Szkoła Muzyczna I st. nr 3 im. Juliusza Zarębskiego. Praga Południe m. st. Warszawa

Moskiewskie) to dwa klasycystyczne budynki zbudowane w 1823 roku u zbiegu ulic Grochowskiej, Lubelskiej i Zamoyskiego. Projektantem rogatek był Jakub Kubicki. Północny pawilon mieści się pod adresem Zamoyskiego 55, natomiast południowy - Zamoyskiego 36. Postawienie budowli wiązało się z unowocześnieniem w latach 1820 -1823 ówczesnego Traktu Brzeskiego, który zaczynał się właśnie w miejscu rogatek i pokrywał się z dzisiejszymi ulicami Grochowską oraz Płowiecką. W 1823 roku po obu stronach Traktu zbudowano dwa pawilony. W jednym urzędował dozorca policyjny, w drugim poborca opłat za wwóz niektórych towarów (np. artykułów spożywczych). Budynki charakteryzuje wgłębny portyk podtrzymywany przez cztery jońskie kolumny, zwieńczony tympanonem. Dodatkowo wewnątrz portyku, na bocznych ścianach, a także nad oknami znajdują się płaskorzeźby o tematyce militarno-antycznej. Rogatki grochowskie do 1889 r. stanowiły granicę Praga Południe m. st. Warszawa Warszawy.

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej został zbudowany w pobliżu dawnego pola elekcyjnego, w miejscu gdzie do XVIII wieku stał najstarszy kościół na Pradze, a później kaplica cmentarna, od 1917 pełniąca rolę kościoła parafialnego. Świątynię wzniesiono według projektu Konstantego Jakimowicza w latach 1929– 1931 w stylu modernistycznym z elementami architektury romańskiej jako wotum za zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Budowa nigdy nie została ukończona w zamierzonej formie. Nie wzniesiono bowiem zaprojektowanej przez architekta wysokiej dzwonnicy oraz krużganka mającego połączyć kościół Praga Południe m. st. Warszawa

Wolne elekcje. Pierwsza wolna elekcja w Polsce odbyła się w roku 1573 we wsi Kamion pod Warszawą. W roku 1572 zmarł ostatni władca z dynastii Jagiellonów Zygmunt August. Rzeczpospolita stanęła przed koniecznością wyboru nowego monarchy. Niezbędne było ustalenie zasad, według których miano wyłonić nowego króla. W styczniu 1573 r. sejm konwokacyjny w Warszawie ustanowił generalne zasady przyszłej wolnej elekcji. Przede wszystkim uchwalił, że odtąd na elekcji króla będzie obowiązywać zasada „viritim”, czyli uczestniczyć będzie mógł osobiście każdy szlachcic, a głosy będą liczone indywidualnie; że „interrexem” będzie prymas, czyli arcybiskup gnieźnieński, będzie on przewodniczył elekcji, mianował i koronował elekta. Marszałek, rywal arcybiskupa do funkcji „interrexa”, będzie ogłaszał zwycięzcę – nowo wybranego króla. Na koniec sejm przyjął ważny dokument, który miał zagwarantować wolność i pokój religijny, akt konfederacji warszawskiej. Praga Południe m. st. Warszawa

Gocław to dynamicznie rozwijające się osiedle zlokalizowane na warszawskiej Pradze Południe. Do Warszawy został przyłączony w 1916 roku. Dzisiejszy Gocław niczym nie przypomina dawnych terenów zarośniętych krzewami i łąkami. Teraz stał się integralną częścią miasta z wielkimi blokami. Podzielony jest na kilka mniejszych osiedli: Orlik, Jantar, Iskra, Wilga, Przyczółek Grochowski oraz Kępa Gocławska. Nazwy te mają historyczne odniesienie do polskiego lotnictwa. Bo to tutaj przed laty znajdowało się jedno z lotnisk w Warszawie. Na terenie Gocławia znajdują się dwa zbiorniki wodne Jeziorko Gocławskie oraz Balaton. Na północy graniczy z Grochowem, na zachód z Saską Kępą, na wschód z dzielnicą Wawer, natomiast południowa granicę osiedla wyznacza Praga Południe m. st. Warszawa

bądź Gościesław, prawdopodobnie nazwana imieniem jej pierwszego właściciela, założona została w IX w. Dokumenty historyczne z 1155 r. wymieniają ją jako własność biskupa płockiego. W późniejszym okresie weszła ona w skład dóbr Kamion. Wieś duchowna Goslaw w 1580 znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego. Wieś duchowna Gocław, była własnością prebendalną płockiej kapituły katedralnej w 1542 roku. W 1580 powierzchnia rolna Gocławia wynosiła ok. 115 ha. W lipcu 1655 na terenie Gocławia stoczono trzydniowa bitwę z wojskami szwedzkobrandenburskimi, w wyniku czego wieś została zniszczona. W 1755 Gocław i Kępa Gocławska liczyły 17 domów. W 1780 król Stanisław August Poniatowski nabył teren Gocławia i odstąpił swemu bratankowi Stanisławowi Poniatowskiemu. W 1795, po utracie niepodległości, dobra te przeszły na własność skarbu państwa pruskiego. W 1827 Gocław liczył 22 domy i 168 mieszkańców, a w 1912 – 497 mieszkańców. Po II wojnie światowej w 1946 na terenach Gocławia założono lotnisko sportowe Aeroklubu Praga Południe m. st. Warszawa Warszawskiego, które istniało do połowy lat 70. XX

Blok-osiedle Przyczółek Grochowski jest najdłuższym budynkiem w Warszawie, znany bardziej jako Pekin lub Osiedle Hansenów, zlokalizowany jest w kwartale ulic Ostrzyckiej, Motorowej, Żymirskiego, Kwarcianej, Bracławskiej, Opinogórskiej. Powstał w latach 1968 -74 według projektu Oskara i Zofii Hansenów. Wije się meandrami na długości ponad dwóch kilometrów wokół trzech półotwartych wewnętrznych dziedzińców. Cały kompleks ma plan zbliżony do nieregularnej litery M. W gruncie rzeczy nie jest to jeden blok. Tworzą go 22 segmenty mieszkalne połączone ze sobą wielokondygnacyjną zewnętrzną galerią. A ponieważ w chwili budowy tuż obok znajdowało się lotnisko sanitarne i sportowe na Gocławiu, maksymalną wysokość budynków wyznaczono do czterech pięter w narożniku północnowschodnim i do sześciu pięter w narożniku południowo-zachodnim. Praga Południe m. st. Warszawa

Na pocz. XX w. ustabilizowano prawie 12 km koryta, budując ostrogi, tamy i opaski. Zaplanowano tzw. linię regulacyjną brzegów i usypano wały wzdłuż koryta. Odcięto wschodnią część dawnego koryta rzeki i przyłączono Saską Kępę, będącą wcześniej wyspą do stałego lądu. Wykorzystano zachodni fragment dawnego koryta i utworzono basen portu czerniakowskiego. Usypano wtedy Wał Miedzeszyński chroniący wschodnią część Powiśla od zalewów Wisły, rozpoczęto zabudowę Saskiej Kępy a na Pradze zaczęto budowę portu rzecznego (Port Praski). Pomiędzy dzisiejszymi mostami Śląsko-Dąbrowskim i Poniatowskiego nadbudowano i umocniono brzeg, przesuwając go nieco na wschód. Na linii dawnego wschodniego koryta, na Kamionku urządzono Park Skaryszewski im. J. Paderewskiego. Erozja dna rzeki, a także intensywna Praga Południe m. st. Warszawa eksploatacja piasku rzecznego spod wody

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Opracował i wykonał Kuba Bajerowski kl. 7 c Praga Południe m. st. Warszawa