POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 19181919 Polski Sejm Dzielnicowy obradowa w

POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 1918/1919

Polski Sejm Dzielnicowy obradował w Poznaniu w sali "Apollo" (przy ulicy Piekary 17) w dniach 3 -5 grudnia 1918 roku. W czasie obrad Sejmu Dzielnicowego stolica Wielkopolski zmieniła swój wygląd. Ta twierdza pruska zmieniła się w miasto tętniące życiem polskim. Na ulicach i placach rozbrzmiewał język polski. Domy i mieszkania Polaków zostały udekorowane sztandarami i emblematami narodowymi. Dzień 3 grudnia uznano za święto narodowe. Po mszy, która pod wpływem płomiennego kazania sejmowego (wygłoszonego przez ks. Antoniego Strychla) zmieniła się w manifestację patriotyczną, zebrani udali się w pochodzie z Fary do sali obrad.

Po drodze wznoszono okrzyki o treści patriotycznej oraz śpiewano pieśni: "Boże coś Polskę", "Rotę", "Jeszcze Polska nie zginęła". Na czele pochodu szli skauci ze sztandarem.

Do stolicy Wielkopolski przyjechało około 1100 spośród wybranych delegatów. Przeszło połowa z nich pochodziła z Wielkopolski. Wśród delegatów byli przedstawiciele wszystkich grup społecznych.

Sejm wytyczył drogę działania ruchu polskiego na najbliższą przyszłość (zwłaszcza w Wielkopolsce, na Pomorzu i Górnym Śląsku), wybrał Naczelną Radę Ludową, jako zwierzchnią władzę Polaków w Niemczech do chwili objęcia ziem zaboru pruskiego przez rząd polski, określił zasady sprawowania jej "rządów tymczasowych" oraz zatwierdził żądania narodowe i terytorialne ludności polskiej w zaborze pruskim.

26 grudnia 1918 roku do Poznania przybył Ignacy Paderewski. Światowej sławy pianista był także wielkim orędownikiem sprawy polskiej na arenie międzynarodowej.

Niemcy wyłączyli światła, by utrudnić huczne powitanie. W efekcie w Poznaniu zapłonęły tysiące pochodni, a tryumfalny przejazd Paderewskiego z dworca do hotelu Bazar wśród flag polskich, francuskich, brytyjskich, amerykańskich zyskał wymiar wręcz magiczny.

Z okazji jego przyjazdu zorganizowano wielką polską manifestację przed Bazarem, gdzie się zatrzymał.

W czasie manifestacji Paderewski nie wyszedł do manifestujących, przemówił jedynie z balkonu Bazaru. Pocztówka „Z pobytu Paderewskiego w Poznaniu” jest fotomontażem

Kto pierwszy zaczął strzelać? Sprzeczne są doniesienia w tej sprawie. Pewne jest, że pierwszą ofiarą walk ulicznych w Poznaniu był Polak – Franciszek Ratajczak.

Niemcy zaskoczeni obrotem sprawy zaczęli się wycofywać do koszar. Pojawiły się biało-czerwone opaski pozwalające rozróżniać powstańców od Niemców. Najcięższe walki trwały pod gmachem pruskiej Komendy Policji u zbiegu dzisiejszych ulic Franciszka Ratajczaka i 27 Grudnia.

Do końca dnia w rękach powstańców znalazł się dworzec, arsenał broni na Garbarach, telegraf, mosty na Warcie i Cybinie.

Na hasło Tajnego Sztabu Wojskowego powstanie wybuchło w innych wielkopolskich miejscowościach, między innymi w Gnieźnie, Kórniku, Śremie, Środzie, Wrześni. Miejscowości te przysyłały do Poznania nawet własne oddziały do walki.

Dzięki zaskoczeniu w ciągu kilku dni opanowano kilka powiatów. Ciężkie walki toczyły się o Inowrocław, Szubin i Chodzież na północy, Zbąszyń na zachodzie i Rawicz na południu.

Stopniowo ukształtowały się trzy fronty powstańcze. Północny wzdłuż Noteci, zachodni wzdłuż Obry i południowy wzdłuż granicy ze Śląskiem.

Komisariat Naczelnej Rady Ludowej mianował 28 grudnia 1918 r. głównodowodzącym wojsk powstańczych przebywającego przypadkiem w Poznaniu kpt. Stanisława Taczaka, którego od razu awansowano na majora. Taczak stworzył komendę główną wojsk powstańczych w hotelu Royal na ul. Św. Marcin 38.

Defilada wojsk powstańczych po zdobyciu Ławicy Walki o Poznań zakończono 6 stycznia, kiedy to zdobyto Ławicę, przejmując jednocześnie 26 samolotów bojowych.

16 stycznia 1919 roku z rozkazu Józefa Piłsudskiego dowództwo powstania objął gen. Józef Dowbor-Muśnicki.

26 stycznia 1919 roku na Placu Wolności gen, Dowbor. Muśnicki i wojska powstańcze złożyły uroczystą przysięgę

Rota przysięgi wojsk powstańczych "W obliczu Boga Wszechmogącego w Trójcy Świętej Jedynego ślubuję, że Polsce, Ojczyźnie mojej i sprawie całego Narodu Polskiego zawsze i wszędzie służyć będę, że kraju Ojczystego i dobra narodowego do ostatniej kropli krwi bronić będę, że Komisarzowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i dowódcom, i przełożonym swoim mianowanym przez tenże Komisariat, zawsze i wszędzie posłuszny będę, że w ogóle tak zachowywać się będę, jak przystoi na mężnego i prawego żołnierza-Polaka, że po zjednoczeniu Polski złożę przysięgę żołnierską, ustanowioną przez polską zwierzchność państwową. "

Msza i defilada podczas przysięgi

Kres walkom powstańczym położyło podpisanie 16 lutego 1919 przedłużenia rozejmu w Trewirze, które objęło także Wielkopolskę. Na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego z 28 czerwca 1919 roku – Wielkopolska została ostatecznie przyłączona do Polski. Cel powstania został tym samym osiągnięty!

Wielkopolski Krzyż Powstańczy został ustanowiony dekretem Rady Państwa w dniu 1 lutego 1957 roku w celu nagrodzenia zasług uczestników powstania wielkopolskiego 1918 – 1919. Wielkopolski Krzyż Powstańczy był nadawany osobom, które z bronią w ręku lub w inny aktywny sposób uczestniczyły w walkach przeciwko zaborcom niemieckim w Powstaniu Wielkopolskim.

Sukces Powstania Wielkopolskiego osiągnięty został dzięki ofiarności mieszkańców Wielkopolski, którzy ponosili ciężary związane z wyposażeniem i utrzymaniem oddziałów powstańczych. Ich patriotyczną postawę przypieczętował swą krwią żołnierz polski, który z odwagą i poświęceniem toczył bój o przyłączenie Wielkopolski do macierzy.

Wielkopolanie wnosili do II Rzeczpospolitej dobrze rozwinięte gospodarczo ziemie oraz – co ważne w 1919 r. znakomicie uzbrojoną i umundurowaną 120 tysięczną armię, z własnym lotnictwem, która odegrała ważną rolę w zwycięskiej dla Polski wojnie polskobolszewickiej z 1919 -1921 r.

Tak o Powstańcach pisał Roman Wilkanowicz Nikt im iść nie kazał - poszli, bo tak chcieli, bo takie dziedzictwo wziął po dziadach wnuk. Nikt nie pytał o nic, a wszyscy wiedzieli, za co idą walczyć, komu płacić dług.

Dla upamiętnienia Powstania Wielkopolskiego i jego bohaterów odsłonięto w Stolicy Wielkopolski Pomnik Powstańców Wielkopolskich

i w wielu innych miejscowościach Śrem Pobiedziska Śmigiel Ostrów Wlkp Leszno Szubin Gniezno

Materiały zebrali i opracowali: hm. Dorota i Janusz Wolscy Wykorzystano materiały ze stron: Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego Tutej. pl Wojska Polskiego Wielkopolskiego Urzędu Marszałkowskiego