Omwienie pracy klasowej Botanika 1 nm g 1

Omówienie pracy klasowej Botanika 1 nm g 1

• Na rysunkach przedstawiono wybrane rośliny lądowe. a) Podaj, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe przedstawionych roślin. Na wytwarzaniu i rozsiewaniu zarodników a) Określ funkcję biologiczną każdego z rodzajów pędów skrzypu polnego (I) i podaj ich cechy budowy, które umożliwiają pełnienie tych funkcji. Pęd letni: prowadzenie fotosyntezy dzięki występowaniu chloroplastów (chlorofilu / miękiszu asymilacyjnego) oraz gromadzenie jej produktów dzięki wykształceniu części podziemnej (kłączy). – Pęd wiosenny: rozmnażanie (bezpłciowe) przez zarodniki dzięki wykształceniu kłosów zarodnionośnych (występowaniu zarodni). c) Podaj nazwę podziału komórkowego, który zachodzi w strukturze A rośliny przedstawionej na rysunku II oraz określ jego rolę w cyklu rozwojowym roślin I–III. Mejoza, w wyniku której powstają haploidalne zarodniki (spory / mejospory), mejoza kończy fazę diploidalną, a rozpoczyna haploidalną w cyklu rozwojowym. nm g 2

Na rysunkach 1– 4 przedstawiono fragmenty rodzimych roślin należących do nagonasiennych. 1. świerk 2. sosna 3. modrzew 4. jodła a) Podaj nazwy rodzajowe roślin przedstawionych na rysunkach (1– 4). b) Podaj nazwy dwóch, widocznych na rysunkach organów i cechy tych organów, świadczące o przynależności przedstawionych roślin do nagonasiennych. Liście w formie (kształcie) igieł (szpilek), kwiaty (kwiatostany) w formie szyszek. nm g 3

System korzeniowy roślin znajduje się w warunkach naturalnych w środowisku uwodnionym i przewietrzanym. Stałe pobieranie jonów z podłoża przez korzenie powoduje niedobór składników mineralnych dostępnych dla roślin, który może być uzupełniany przez nawożenie. Sole wprowadzone do podłoża, z których kation jest pobierany w innym stopniu niż anion, powodują zmianę p. H środowiska. Można je wobec tego podzielić na sole fizjologicznie kwaśne, zasadowe lub obojętne. Składniki mineralne mogą być pobierane nie tylko przez korzenie, lecz również w bardzo ograniczonym stopniu przez liście, głównie przez otwarte szparki. Na wykresie przedstawiono wpływ p. H gleby na dostępność makroelementów w podłożu. Różna grubość zamalowanego obszaru oznacza różną dostępność pierwiastków. nm g 4

Na podstawie powyższych informacji podaj, jaki rodzaj soli należy zastosować, aby przy słabo zasadowym p. H gleby spowodować dobrą przyswajalność wszystkich makroelementów. Odpowiedź uzasadnij. Przy słabo zasadowym p. H gleby należy zastosować sól fizjologicznie kwaśną, gdyż wszystkie makroelementy są dobrze przyswajalne w słabo kwasowym środowisku. Na podstawie analizy wykresu wyjaśnij, dlaczego kwaśne opady (o p. H niższym od 5, 2) stanowią zagrożenie dla roślin Kwaśne opady zmieniają p. H gleby. Przy niskim p. H zmniejsza się przyswajalność wszystkich makroelementów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania roślin, a ich niedobór prowadzi do obumierania roślin. nm g 5

Zaznacz, który ze związków chemicznych może być najłatwiej pobieranym, bezpośrednio przez liście, źródłem makroelementu dla rośliny. A. SO 2 D. KCl B. (NH 4)2 SO 4 C. Na. NO 3 d) Wymień cechę budowy liścia, która utrudnia pobieranie mineralnych przez blaszkę liściową. Odpowiedź uzasadnij. składników Pokrycie epidermy kutykulą. Kutykula stanowi jednolitą warstwę pokrywającą epidermę liścia z przerwami na aparaty szparkowe. Taka powłoka chroni przed utratą wody, a zarazem utrudnia pobieranie soli mineralnych rozpuszczonych w wodzie całą powierzchnią liścia. nm g 6

Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny liścia rośliny okrytonasiennej. a) Ustal, czy przedstawiony na rysunku liść jest charakterystyczny dla rośliny jednoliściennej, czy – dwuliściennej. Odpowiedź uzasadnij, wskazując cechę budowy liścia potwierdzającą wybór. Roślina jednoliścienna, ponieważ w liściu występuje miękisz jednorodny (niezróżnicowany / występują wiązki przewodzące zamknięte). b) Wymień dwie funkcje liścia i korzystając z rysunku, podaj, na czym polega przystosowanie w jego budowie anatomicznej do pełnienia każdej z nich. - Fotosynteza, która zachodzi w chloroplastach występujących w komórkach miękiszu asymilacyjnego liścia – Transpiracja, która ułatwiona jest przez aparaty szparkowe (wymiana gazowa niezbędna do oddychania i fotosyntezy jest ułatwiona przez występowanie aparatów szparkowych) w skórce. nm g 7

Na rysunkach I–III przedstawiono budowę anatomiczną liści roślin należących do różnych grup ekologicznych pod względem wymagań w stosunku do wody. a) Przyporządkuj liściom, przedstawionym na rysunkach I–III, nazwy grup ekologicznych roślin, mających liście o takiej budowie. W odpowiedzi posłuż się ich symbolami literowymi (A–D). A. mezofity I. B B. hydrofity II. A C. sukulenty III. D D. sklerofity nm g 8

b) Podaj dwie różnice w budowie skórki liścia roślin I i II, i na przykładzie jednej z nich przedstaw związek budowy liścia tej rośliny ze środowiskiem, w którym występuje. – Obecność aparatów szparkowych w skórce w roślinie II w odróżnieniu od rośliny I; brak aparatów szparkowych rośliny I jest konsekwencją życia w wodzie, w środowisku tym są zbędne, ponieważ dwutlenek węgla pobierany jest w postaci jonów wodorowęglanowych, a nie w postaci gazowej. – Występowanie chloroplastów w skórce liści rośliny I w przeciwieństwie do rośliny II; w wodzie są gorsze warunki świetlne, co jest rekompensowane obecnością chloroplastów w skórce, bo zwiększa to szanse dotarcia promieni świetlnych do chloroplastów i prowadzenia procesu fotosyntezy. – Występowanie kutykuli na skórce liścia rośliny II, a jej brak w liściu rośliny I; roślina I, żyjąc w wodzie, nie musi chronić się przed jej utratą, więc kutykula jest zbędna (jej brak ułatwia pobieranie soli mineralnych przez liść w wodzie). c) Wykaż na przykładzie jednej cechy budowy liścia rośliny III jej przystosowanie do środowiska, w którym występuje. Roślina ta występuje w środowisku suchym, dlatego w liściu znajdują się zabezpieczenia chroniące przed utratą wody. Są to: gruba kutykula, aparaty szparkowe w zagłębieniach, aparaty szparkowe osłonięte włoskami, wielowarstwowa skórka. nm g 9

Rzęsa (Lemna L. ) – rodzaj drobnych roślin wodnych, liczący trzynaście gatunków, występujących niemal na całym świecie, z czego w Polsce występuje pięć gatunków (w tym dwa introdukowane). Są to rośliny o budowie uproszczonej do poziomu organizacji roślin plechowatych, a ich jedynymi wyróżnialnymi organami są zredukowane kwiaty oraz korzeń, co zilustrowano poniższymi rysunkami. Rośliny te osiągnęły niezwykłą skuteczność rozmnażania wegetatywnego – w sprzyjających warunkach potrafią podwoić swoją liczebność nawet w ciągu 48 godzin. Charakteryzuje je wysoka zawartość białka – można pozyskać więcej białka z rzęsy niż z soi rosnącej na takiej samej powierzchni. W tabeli przedstawiono wyniki badania składu chemicznego rzęsy pobranej ze stawu i rzęsy pobranej ze zbiornika w oczyszczalni ścieków. Składniki azot (ogólny) fosfor (ogólny) wapń potas Zawartość składników mineralnych w suchej masie (%) rzęsa ze stawu rzęsa z oczyszczalni ścieków 0, 7 4, 7 0, 3 2, 1 0, 3 1, 2 0, 3 1, 4 nm g 10

Podaj nazwę zależności (oraz czynnik stanowiący jej podłoże), która może zaistnieć między rzęsą pokrywającą powierzchnię stawu i roślinami żyjącymi pod powierzchnią wody. Określ skutki tej zależności dla roślin w stawie. Jest to konkurencja (międzygatunkowa) o światło. Pokrycie rzęsą powierzchni zbiornika wodnego ogranicza (hamuje) dostęp światła dla roślin żyjących pod powierzchnią, co prowadzi do zmniejszenia ich liczebności, a rzęsie umożliwia rozprzestrzenianie się. Na podstawie tekstu wymień dwie cechy rzęsy, które sprawiają, że uprawia się ją na skalę przemysłową jako paszę dla zwierząt. Odpowiedź uzasadnij. Intensywne rozmnażanie wegetatywne umożliwia dużą produkcję biomasy w krótkim czasie, a duża zawartość białka w roślinie stanowi o dużej wartości odżywczej paszy. Na podstawie danych z tabeli narysuj diagram słupkowy (w jednym układzie współrzędnych), ilustrujący zawartość dwóch pierwiastków biogennych w suchej masie rzęsy ze stawu i rzęsy z oczyszczalni ścieków. nm g 11

Na podstawie informacji o składzie chemicznym rzęsy ze stawu i z oczyszczalni ścieków, sformułuj wniosek dotyczący właściwości rzęsy przydatnych w oczyszczaniu ścieków. – Rzęsa ma zdolność kumulowania składników chemicznych (głównie pierwiastków biogennych) zawartych w wodzie, co przyczynia się do zmniejszenia zanieczyszczenia wody (zmniejszenia zawartości tych składników w wodzie). – Rzęsa ma zdolność kumulowania niektórych pierwiastków biogennych, jeśli występują w dużej ilości w wodzie. – Rzęsa może zmniejszyć zawartość, np. fosforu i azotu w wodzie, ponieważ ma zdolność do ich kumulowania w swoich komórkach (ponieważ wykazuje zdolności fitoremediacyjne). nm g 12

• a) podaj nazwę tkanki, która powstanie w bulwach ziemniaka wystawionych na działanie światła. Tkanka miękiszowa asymilacyjna. nm g 13

• podaj nazwę tkanki, której dotyczy opis. Tkanka miękiszowa spichrzowa • Komórki tej tkanki w bulwach ziemniaka zawierają liczne plastydy. W miejscach niewystawionych na działanie światła wystę pują przeważnie leukoplasty, których główną funkcją jest gromadzenie asymilatów. nm g 14

• Na ilustracji przedstawiono przekrój poprzeczny budowy pierwotnej korzenia. Wpisz nazwy tkanek, z których zbudowane są warstwy korzenia zaznaczone literami A i B. tkanka okrywająca tkanka miękiszowa nm g 15

• Oceń, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Podaj jeden argument uzasadniający Twoją ocenę. • Wiązki przewodzące pędów są przedłużeniem wiązek przewodzących korzeni, stąd ich ułożenie jest podobne. Zdanie jest fałszywe. W korzeniu układ wiązek jest naprzemianległy, w łodydze naprzeciwległy. nm g 16

• Tkanka miękiszowa, stanowiąca główną masę ciała roślin, jest zbudowana z żywych komórek o regularnych kształtach, których wnętrze wypełnia centralnie położona wakuola i otacza cienka, celulozowa ściana komórkowa. Włókna celulozowe ściany komórkowej zanurzone są w bezpostaciowej macierzy, składającej się z hemiceluloz, pektyn oraz wielocukrowcowego śluzu. Pomiędzy składniki macierzy mogą wnikać większe ilości wody. W zależności od pełnionej funkcji wyodrębnia się kilka rodzajów tkanki miękiszowej, które mogą występować w różnych organach rośliny. Czasami rodzaj miękiszu danej rośliny zależy od jej środowiska życia. Na rysunku przedstawiono różne rodzaje tkanki miękiszowej, oznaczone literami (A–E). nm g 17

• Wiedząc, że komórki miękiszu oznaczonego literą E, zawierają substancje śluzowe zarówno w dużych wakuolach, jak i w ścianie komórkowej (wzbogaconej również pektynami), określ, jaką funkcję pełni ten rodzaj miękiszu w roślinie. Odpowiedź uzasadnij. a) Miękisz oznaczony literą E w swoich komórkach gromadzi wodę (w porze deszczowej). Jest to możliwe dzięki obecności w nich, zarówno w ścianie komórkowej, jak i w dużych wakuolach, śluzów i pektyn – substancji, które mogą chłonąć duże ilości wody (pęcznieją). nm g 18

b) Podaj, jakie rodzaje tkanki miękiszowej (A–E) występują u wymienionych typów ekologicznych roślin 1– 3. Uzasadnij swój wybór, odnosząc się do każdego z nich. 1. hydrofity 2. kserofity (sukulenty) 3. mezofity 3. Mezofity – A, B, D. Są to rośliny żyjące w warunkach o umiarkowanej wilgotności i średniej temperaturze, w ich liściach występuje typowy miękisz asymilacyjny, a w łodygach i korzeniach miękisz B (zasadniczy) i D (spichrzowy). nm g 19

• 1. Hydrofity – C. Są to rośliny wodne i u nich występuje miękisz powietrzny, gromadzący w swoich komorach (lub przewodach) powietrze. nm g 20

• 2. Kserofity (sukulenty) – E. Są to rośliny żyjące w klimacie suchym i gorącym, w warunkach okresowego niedoboru wody, zdolne do gromadzenia jej podczas opadów w miękiszu wodonośnym. nm g 21

• Na schematach przedstawiono w uproszczeniu budowę anatomiczną korzenia i łodygi rośliny okrytonasiennej. nm g 22

1. Skórka (ryzoderma epiderma – łodyga). 2. Łyko (floem). 3. Drewno (ksylem). 4. Miazga (kambium). – • Podaj nazwy tkanek korzeń; oznaczonych na schematach cyframi 1– 4 i określ funkcję tkanki oznaczonej cyfrą 4. Tkanka 4. (tkanka twórcza) występująca pomiędzy łykiem i drewnem (u roślin mających przyrost wtórny) warunkuje (wtórny) przyrost korzenia i łodygi na grubość. Podziały komórek kambium (tkanki 4. ) prowadzą do powstania drewna wtórnego i łyka wtórnego nm g 23

Określ, czy roślina okrytonasienna, której organy przedstawiono na schematach, należy do roślin dwu-, czy jednoliściennych. Uzasadnij odpowiedź. Jest to roślina dwuliścienna, gdyż na rysunku przekroju poprzecznego łodygi widać: – wiązki przewodzące ułożone koncentrycznie (w pierścień, w okręgu), – otwarte wiązki przewodzące (miedzy łykiem i drewnem występuje tkanka twórcza – miazga / kambium). nm g 24

• Określ, która z tkanek korzenia zaznaczonych na schemacie zabarwi się na czerwono, jeżeli korzeń rośliny, na kilka godzin przed wykonaniem preparatu, zostanie zanurzony w wodzie zawierającej czerwony barwnik Zaobserwujemy czerwone zabarwienie tkanki 3. (drewna / ksylemu). nm g 25

• Podaj nazwę strefy korzenia, z której pochodzi przedstawiony na schemacie przekrój poprzeczny. Uzasadnij odpowiedź. Przekrój poprzeczny korzenia zilustrowany na schemacie pochodzi ze strefy włośnikowej (strefy różnicowania korzenia), o czym świadczy obecność włośników widocznych na rysunku (obecność zróżnicowanych tkanek). nm g 26

nm g 27