Postindustrial jamiyat va uning oziga xosligi Postindustrial jamiyat

Postindustrial jamiyat va uning o‘ziga xosligi

Postindustrial jamiyat konsepsiyasi amerikalik sotsiolog Denel Bell hamda Alen Turen tomonidan ishlab chiqilgan. Uning fikricha, bu jamiyatda kapitalistlar hukmronligi yo‘qolib, uning o‘rnini yuqori bilimga ega bo‘lgan malakali huquqiy elita egallaydi Xususiylik jamiyatning asosiy mezoni sifatida o‘zining ma’nosini yo‘qotadi, uning o‘rnini ta’lim va bilimning yuksak darajasi egallaydi Industrial jamiyatda asosiy nizo mehnat kapitali orasida bo‘lsa, post industrial jamiyatda asosiy nizo bilim va chuqur bilimga emaslik o‘rtasida boradi. Chet el mamlakatlariga tayyor mahsulotga qaraganda yangi ishlab chiqarish texnologiyalari ko‘proq eksport qilinadi. Davlat – monopolistik kapitalizm o‘rnini bosadi. Xizmat ko‘rsatish sohasida fan va maorifga e’tibor beradi. Olim, mutaxassis roliga yuksak baho ko‘rsatiladi. Sinflarga munosabati, uning ishlab chiqarishga egaligini inkor qiladi. Sotsial tengsizlik saqlanib qolishini e’tirof etadi.

Denel Bellning “Postindustrial jamiyatning kelishi” asarda “Postindustrial jamiyat qanday bo’lishi tasvirlab berilgan “Postindustrial tartibning boshqalardan ajralib turadigan belgisi, deb takidlaydi Bell Moddiy ishlab chiqarish sohasi hisobiga xizmat ko‘rsatish sohasining o‘sib borishi hisoblanadi. Fabrikada yoki ustaxonada ish bilan mashg‘ul bo‘lgan ko‘k yoqali kishi endilikda yollangan ishchining asosiy tipi hisoblanmaydi. Oq yoqali kishilar (kleriklar va malakali mutaxassislar) tobora ko‘paya boshlaydi, Bunda te[nik kasblarni egallagan mutaxassislar va xodimlarga bo’lgan talab hammadan ko‘proq va teziroq ortib boradi

Yangi gipotetik ijtimoiy tartibni bayon etish uchun jyda ko‘p atamalar ishlatilgan Informatsion jamiyati Xizmat ko‘satish jamiyati Bilimlar jamiyati

“Sanoat” so‘ziga “post” (“posle”- “keyingi”) degan oldqo‘shimchasini qo‘shib har xil atamalar to‘qiy boshladilar. Chunonchi, bazi bir mualliflar Postmodernistik jamiyat Postdefitsit jamiyat Biroq, Bellhamda fransuz Alen Turen tomonidan taklif etlgan postindustrial jamiyat degan ist’mol uchun eng maqbuli bo‘ldi

Postindustrialzm terminini birinchi bo‘lib XX asrda A. Kumorovskiyni Osiyo davlatlarini industriyagacha bo‘lgan rivojlanishga bag‘ishlab kiritilgan. Terminning zamonaviy mazmunini Garvard universiteti professori Danel Bell tomonidan 1950 yildagi ilmiy ishlarida yoritilgan Postindustrial jamiyatrivojlangan mamlakatlarda XX asrning 70 yillarida vujudga kela boshlagan yangi bosqichdir

Danel Bell 3 ta texnologik revolytsiyani qayt qiladi XVIII asrdagi bug‘li mashina kashf qilinishi XIX asrdagi elektrotexnika va kimyo soxasidagi ilmiy texnologik yutuqlar XX asrda komputer kashf qilinishi

Postindustrial jamiyat-bu iqtisodiyatda ilmiy texnik revolyutsiya oqibatida, tavar ishlab chiqarishdan xizmat ko‘rsatish faoliyati ustunlik qiladi. Informatsiya va bilim ishlab chiqarish resurusiga aylanadi. Ilmiy ishlanmalar iqtisodni xarakatlantiruvchi asosiy kuchga aylanadi

professionalizm ilmiylik Postindustrial jamiyatning eng muxim sifatlari Ishchining yaratuvchangli gi xisoblanadi o‘qimishlilik

Postindustrial jamiyatda Xizmat ko‘rsatish sohalarining axamiyati ortadi Ijtimoiy tizimda yetakchilik mavqei olimlar va mutaxassislarga o‘tadi Fan va ta’lim asosiy o‘rinni egallaydi Nazariy bilim yangiliklar kiritish va siyosatni shakillantirish manbai bo‘ladi Axborot olish, tarqatish, undan foydalanish jamiyatda muxim ahamiyat kasb etadi

Postindustrial jamiyat konsepsiyasi asosini 3 bosqichli jamityat tashkil etadi Industriyagacha bo‘lgan bosqich-qisloq xo‘jaligi rivojlanishi bo‘lib, asosiy strukturasini quyidagilar tashkil qiladi cherkov armiya Industriyal jamiyati-asosini ishlab chiqarish, strukturasini quyidagilar tashkil qiladi firma korporatsiyalar Postindustrial konsepsiyasi asosini teoritik bilim, asosiy strukturasini quyidagilar tashkil qiladi Universitet tashkil qiladi Uni ishlab chiqadi To‘playdi va boyitadi

Postindustrial jamiyat belgilari Abstrak nazariy bilimlarning amaliy bilimlardan ustun bo‘lishi Ilmiy izlanish soxasida “intelektlilarni” soni oshadi Innovatsiya va yangi texnologiyalarni shiddatli rivojlanishi Hayot faoliyatini barcha soxalarida ma’lumotni qadri oshishi Iqtisodda hizmat ko‘rsatish sferasini ustunligi Ishlab chiqarishda elologik va resurs tejovchi texnikani rivojlantirish Ekonomik chidamli o‘rta sinf rivojlanishi Ayollarni rolini jamiyatda oshishi (feminizatsiya)

Postindustrial jamiyat iqtisodida “uchichi sektor” bosqichli jamityat tashkil etadi Postindustrial jamiyat iqtisodida ishlab chiqarish avtomatlashtirish rivojlanib, odamlar aralashuvinji kamaytiradi Odamlar asta sekin xizmat ko‘rsatishni boshqa soxalariga o‘tadi Unga komputerlashgan, robottexnikalashgan fabrikalar, transport, kommunikatsiya, turizm, sog‘liqni saqlash misol bo‘ladi Sotsiologlar va iqtisodchilar iqtisodni “to‘rtinchi bozorini” ham farqlaydi. U 1) o‘z ichiga ilm fan, ta’lim olish, 2) moliyavuy xizmatlar, 3) marketing, 4) ma’lumotlar bazasini oladi

Postindustrial modeldagi rivojlangan davlatlar Bu davlatlar iqtisodida “uchichi sektor” asosiy qismni egallaydi Zamonaviy dunyoda postindustrial jamiyat rivojlangan davlatlar debyalpi ishki maxsulotni yarmidan ko‘pini xizmat ko‘rsatish tashkil qiladi. Bularga quyidagi davlatlarni misol qilish mumkin AQSh Kanada Yaponiya Korea Germaniya Isroil Singgapur

Postindustrial jamiyat rivojida kreativ sinf va uning roli Bu termin yaqinda paydo bo‘ldi va bu jamiyatdagi sinfni yaratuvchanglik, intiluvchanglik qobiliyati yuqori bo‘lganlar tashkil qiladi. Iqtisodi rivojlangan AQSh, Yaponiya kabi davlatlarda kreativ sinf ishchilarni 20 -30% ni tashkil qiladi.

Informatsion jamiyat va uning o‘ziga xosligi. Postindustrial jamiyatni XXIasrda ko‘pincha information yoki virtual deb ham ataladi Uning o‘ziga xosligi Informatsiya asta sekin asosiy va qadrli vosita Tovar bo‘lib qoladi Iqtisod ko‘plab sektorlarda ma’lumotlar kaliti rolini oynaydi Informatsiyaga maxsulot sifatida extiyoj paydo bo‘ladi Informatsion texnologiya xayotning barcha soxalariga kirib boradi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !