8 mavzu Ong falsafasi Reja 1 Falsafada ong

8 -mavzu: Ong falsafasi. Reja: 1. Falsafada ong muammosining qo`yilishi. 2. Ong – falsafiy tahlil obyekti. Ongning kelib chiqishi va mohiyati. 3. Ong va ruhiyat. 4. Ong shakllari. Ijtimoiy ong. 5. O`z-o`zini anglash. Milliy o`zlikni anglash. Adabiyotlar: 1. ”Falsafa” M. Ahmedova tahriri ostida - T, 2006 yil, 243 -314 betlar. 2. Falsafa asoslari - T, “O`zbekiston”, NMIU, 2005 yil, 202 -227 betlar. 3. Bilish falsafasi – T, “Universitet” nashriyoti, 2005 yil, 77 -90 betlar. 4. I. Karimov, M. Rustamova “Falsafa fani tarixi va nazariyasi”- T, 2007 yil, 155 -162 betlar. 5. O. G. Danilyan, V. M. Taranenko “Filosofiya” – Moskva, 2005 yil, 184 -209 betlar. 6. ”Falsafa“ Ensiklopedik lug`at - T, 2010 yil. Tayanch tushunchalar: l. Ong l. In'ikos l. Ruhiyat l. Ongsizlik l. Idealizm l. Materializm l. Gilozoizm l. Ijtimoiy ong l. Individual ong l. Ijtimoiy ruhiyat l. Ijtimoiy mafkura l. Kundalik ong l. Nazariy ong

Ong muammosining falsafada qo`yilishi. 1 -chizma Falsafiy ta’limotlar. Ш Idealizm Ш Dualizm Vulgar materializm Gilozoizm Dialektik materializm l. Ong – birlamchi, materiya – ikkilamchi. l. Materiya va ong mustaqil mavjud bo`lgan ikki asos. Materiya singari ong abadiy. Fransuz faylasufi Per Teyyar de Sharden: yer materiyasida elementar ong avvaldan mavjud bo`lgan. Xuddi jigar o`zidan safro o`tini ajratgani singari miya ongni ishlab chiqaradi. Bu qarashni XIX asrning 50 -yillarida nemis faylasuflari Fogt, Moleshotlar tomonidan ilgari surilgan. Bu qarashga ko`ra xuddi miya singari ong xam moddiy. Ong tabiatdagi hamma narsaga xos. Bu ta'limotga ko`ra borliq – bu hayot, yo`qlik – o`lim. Fransuz faylasufi Didro qarashlari bunga misol bo`la oladi. Materiya – birlamchi, Ong ikkilamchi. Ш Ong – kosmik tabiatga ega. Hozirgi zamon falsafasida ШOng – tirik organizmlar xususiyati. ilgari surilgan fikrlar. Ш Ong – insonga xos xususiyat.

Ongning mohiyati. 2 -chizma Ongning mohiyati quyidagicha ifodalanadi: Ong – in’ikos Ong – faoliyat Ong – anglangan borliq

3 -chizma In’ikos Olamdagi barcha narsa va hodisalar o`zaro birbirlari bilan aloqa va munosabatda mavjuddirlar. Bunday aloqa va munosabatlar umumiy tarzda ta'sir va aks ta'sirlardan iborat bo`lib, ular “in'ikos” tushunchasi orqali ifodalanadi. Materiya, uning barcha ko`rinishlari in’ikos xususiyatiga ega. In’ikos shakllari Passiv aks ettirish (jonsiz tabiatdagi in’ikos) Organik olamdagi in’ikos Ta’sirlanish Seskanish, sezish Axborotli aks ettirish Inson ongi – in’ikosning oliy shakli psixika

4 -chizma Organik olamga xos in’ikos. l Ta'sirlanish – tirik organizmlar reaksiyasi. l Sezish – narsa xossa xususiyatlarini sezgi shaklida aks ettirish. l Psixik aks ettirish. Umurtqali hayvonlarga xos. Psixik aks ettirishning asosini 1 signal sistemasi tashkil etadi.

5 -chizma Онг муаммосига фалсафий ёндашув Falsafa ongni ijtimoiy hodisa, borliqning namoyon bo`lish shakli sifatida o`rganadi. Falsafada qadimdan qo`yilgan muammolar: ØOngning mohiyati nimadan iborat? ØInson ongi yordamida olamni anglay oladimi? Falsafa tarixida ong muammosi uch yo`nalishda o`rganilgan: l Ontologik l Gneseologik l Sotsiologik Ongni ontologik nuqtai-nazardan o`rganish deganda, ongning kelib chiqishi tarixi va mohiyati nazarda tutiladi. Unga ko`ra, ong tabiat evolyutsiyasining mahsuli. Ong – tarixiy hodisa. Ong - yuksak darajada tashkil topgan materiyaning xossasi, in'ikosning oliy shakli. Ong – olamning inson miyasidagi in'ikosi. Ong ma'naviy hodisa.

davomi Gnoseologik yondashuvga ko`ra, ong – insonning olam haqidagi sezgi, idrok, tasavvur, tushunchalari, fikrlari. Sotsiologik nuqtai-nazardan, ong deganda, inson va jamiyat orasidagi aloqadorlik nazarda tutiladi. Ong muammosiga ontologik nuqtainazardan yondashuvga ko`ra: a) ong – tabiat evolyusiyasining mahsuli. b) ong – shakllanishi va taraqqiyoti jamiyatning shakllanishi va taraqqiyoti bilan bevosita bog`liq. Ong tarixiy hodisa. v) Ong – in'ikosning oliy shakli. Ong – ma'naviy hodisa. Ong yuksak darajada tashkil topgan materiyaning xossasi, olamning inson miyasida aks etishi.

6 -chizma Ongning shakllanish omillari: Mehnat (ishlab chiqarish) amaliyoti; Ш Ш Tafakkur Ш Ijtimoiy va til; muhit.

7 -chizma Ong va ruhiyat (psixika). Psixika – materiya tuzilishining biologik darajasida vujudga kelgan borliqning yangi sifat bosqichi. Psixika Hayvon psixikasi (uning asosida tashqi sharoitga moslashuv yotadi) Inson psixikasi (maqsadga yo`naltirilgan faoliyatda namoyon bo`ladi) Ong – psixik aks ettirishning oliy shakli. Bunda aql (anglash) bilan bir qatorda ong osti, ongsizlik, sezgi, hissiyot (emotsiya), xotira olamni anglashning muhim ruhiy omillari bo`lib hisoblanadi. Ong shakllari – fikr, shubha, e'tiqod, ishonch, bilish.