PLATON BERE FILOSOFIAREN GAIAK Errealitatea Ideien teoria Giza
PLATON
BERE FILOSOFIAREN GAIAK Errealitatea: Ideien teoria üGiza ekintza: Etika eta Politika: Estatu hobezinaren teoria ü
BERE FILOSOFIAREN HELBURUA ESTATU IDEALA ETA PERFEKTUA ERAIKITZEA ZEN
BIZITZA Atenas K. a. 427 – 347. Famili aristokratikoa. Sokratesen ikaslea. Akademia sortu zuen. Bidaia politikoak. Lanak: elkarrizketak. (Oturuntza, Faidon, Errepublika)
Testuinguru historikoa (soziopolitiko- kulturala) Grezia potentzia ekonomiko eta kulturala u Erdigunea Joniatik Atenasera pasatu da. u Polis edo Estatu Helenikoa. u Demokrazia. u Estatuen arteko gerrak. Pertsiarren aurka batasun helenikoa u
Testuinguru filosofikoa u K. a. VI mendean Jonian: – Filosofiaren sorrera: mitotik logosera: – filosofo presokratikoak: u Fisis aztertu zuten u Arjea bilatu zuten u Platonengan eragina izan zutenak: – Parmenides: ezagutzaren bikoiztasuna, pentsamenduaren nagusitasuna – Pitagoras: matematikaren hobezintasuna u K. A. V mendean Atenas: – Sokrates: bere maisua: u egiaren dogmatismoa, intelektualismoa, ezagutza bakoitzaren barruan dago, konpromezu politikoa – Sofistak: bere aurkakoak: u Protagoras eta erlatibismoa, Gorgias eta eszeptizismoa, Platon beraien hedonismoaren kontra eta demokraziaren kontra dago.
DEMOKRAZIA: (GREKOTIK DEMOS: HERRIA, KRATOS: AUTORITATEA). HERRIAK SOBERANIA DUEN GOBERNUA Gezurra Grezian, gezurra orain
u PLATONEN USTEZ BENETAKO MUNDUA IDEIEN MUNDUA DA, MUGAGABEA ETA PERFEKTUA DENA: ADIMENEZKOA ZER DA IDEIA? u FORMAK, EREDUAK EDO MOLDEAK DIRA ETA HAUEK JARRAITUZ ZENTZUMENEZKO MUNDUA ERAIKIA IZAN DA
DEMIURGOK MATERIA ERABILIZ ETA IDEIAK EREDUTZAT HARTUZ MUNDUA ERAIKI DU
Inmateriala Unibertsala Bakarra Zaldiaren ideia Zaldi materialak, partikularrak, anitzak
IDEIEN MUNDUKO IDEIAK Ideiak bakarrak, abstraktuak eta aldaezinak dira Parmenidesen izatea bezalakoak IDEIA ETIKOAK Bertuteak, Zoriontasuna … Baina gauzak partikularrak anitzak, Ustelkorrak eta aldakorrak, Heraklitok zioen bezala Ongiaren ideia IDEIA ESTETIKOAK edertasuna, harmonia … IDEIA ABSTRAKTUAK Zaldia, Gizakia, … IDEIA MATEMATIKOAK Unitatea, Bikoitza, …
Maitasunak, Ezagutza, edo ideietara bideratzen gaitu. Jakiteak perfekzionatu egiten gaitu
HAITZULOAREN MITOA
Mitoaren esanahaia: Gizakia kobazulo batean bizi da, txikitatik lotuta, eta ikusten duen bakarra aurrean dituen itzalak dira: Zentzumenez ezagutzen ditu. Ø Itzalak atzean dauden irudi batzuen proiekzioak dira (Irudimena) Ø Kanpoan benetako errealitatea dago: adimenez ezagutzen dena. Ø
BI AUKERA DITU: ZENTZUMENAK ERABILI ETA EZJAKINTASUNEAN BIZITZEA ALA ARAZOIMENA ERABILI ETA JAKITEA
ONGIAREN IDEIA u Eguzkiaren metafora erabiltzen du ongiaren ideia adierazteko (argia, ezagutza ematen diguna) ONGIAREN IDEIA
Mitoan IKUSMENA Ezagutzaren metafora da EGUZKIA EXISTENTZIAREN KAUSA ARGIA EGUZKIARI ESKER BIZITZA DAGO IKUSTEN DENA
ONGIA EZAGUTZAREN KAUSA ARRAZOIMENA: Gizakiaren arima arrazionala, Ideiak ezagutu Ahal izateko ONGIAREN IDEIA ONGIAREN ARGIARI ESKER IDEIAK EZAGUTZEN DITUGU EZAGUTZEN DENA: Ideiak
Ongia ezagutzen du Politkan ERREGEA: FILOSOFOA Justizia eragiten du
IDEIAK GAUZAK u BAKARRAK u ANITZAK u IDEIAK u PARTAIDETASUNA BEREZ EXISTITZEN DIRA u ADIMENEZKOAK u BETIEREKOAK u ALDAEZINAK u EREDUAK GATIK EXISTITZEN DIRA u SENTIPENEZKOAK u USTELKORRAK u ALDAKORRAK u KOPIAK
ARDATZAREN ALEGIA EZAGUTZAREN PROZESUA EDO MAILAK
LEHENENGO MAILA IRUDIMENA ERREGEA IZAN BEHAR DEN FILOSOFOA ORAIN NESKATO BAT DA ETA EZER EZ DAKI. IKUSTEN DUENA ITZALAK DIRA
BIGARREN MAILA DOXA DUGU. USTEAK DIRA DITUENA. NERABEA DA ETA GAUZA ARTIFIZIALAK ETA NATURALAK EZAGUTZEN HASI DA FISIKA IKASTEN ARI DA
HIRUGARREN MAILA u PENTSAMEN DUA DUGU: EPISTEME u EMAKUME BAT DA ETA OBJEKTU MATEMATIKOAK EZAGUTZEN HASI DA
LAUGARREN MAILA ONGIAREN IDEIA ADIMENA ERABILTZEN DU ETA FILOSOFO BIHURTUA DUGU u “IDEIAK” EZAGUTZEN DITU u DIALEKTIKA IKASTEN ARI DA u BLA, …
EZAGUTZAREN LAU MAILAK üIRUDIMENA (EIKASÍA) MUNDUA ZENTZUMENEZKO üSINESMENAIDEIEN (PÍSTIS) MUNDUA üPENTSAMENDUA (DIANÓIA) üADIMENA (NOÉSIA) A B DOXA D E F EPISTEMEA
ETIKA ONGI GORENA LORTZEKO BIDEA BERTUTEAK DIRA. HIRU ARIMA MOTA DAGO ETA BAKOITZARI BAT DAGOKIO: ü ARIMA ARRAZIONALARI: JAKITURIA ü SUMINEZKO ARIMARI: ADOREA ü IRRITSEZKO ARIMARI: NEURRITASUNA
GIZARTEA FILO SOFOA GUDARIAK HERRIA ARIMA ARRAZIONALARI: JAKITURIA SUMINEZKO ARIMARI: ADOREA IRRITSEZKO ARIMARI: NEURRITASUNA
ARRAZIONALA PERTSONA JUSTUA DA BERE ARIMAREN ATAL BAKOITZAK BERE BETEBEHARRA ONGI EGITEN DUENEAN SUMINEZKOA IRRITSEZKOA
ARIMAK IDEIAK EZAGUTZEN DITU AURRETIK, IDEIEN MUNDUTIK DATOR ETA GOGORATU BESTERIK EZ DU EGIN BEHAR JAKITEKO
Estatu filosofikoa: GORPUTZA Burua Bularra Sabela ARIMA Arrazoia Borondatea Desioa BERTUTEA Jakinduria Ausardia Neurbidea GIZARTEA Gobernariak Soldatuak Ekoizleak
Gobernu motak Gobernuan Zenbat? 1 Gobernu ona jakintsuak Monarkia Gobernu txarra Gutxi batzuk Aristokrazia Oligarkia Guztiak, herri Ez dago osoa Tirania Demokrazia= demagogia
- Slides: 35