Oksijen Tedavisi ve Oksijen Aralar OKSJEN 1 n

Oksijen Tedavisi ve Oksijen Araçları

OKSİJEN (1) n n n ETKİ MEKANİZMASI; Hipoksinin düzelmesini sağlar. ENDİKASYONLAR; herhangi bir nedenle hipoksinin meydana gelmesi durumunda ve karbon monoksit zehirlenmelerinde antidot olarak kullanılır. KONTRENDİKASYONLAR; KOAH tanısı konulmuş hastalarda yüksek konsantrasyonlu oksijen uygulanmamalıdır. Hiperventilasyon durumunda uygulanmaz.

OKSİJEN (2) n n YAN ETKİLERİ; Prematüre bebeklerde yüksek konsantrasyonda uzun süre verilirse etrolental fibrodisplazi gelişerek görme bozukluklarına neden olabilir. Bu nedenle prematüre bebeklerde resisütasyon dışında oksijenin ortama verilmesi tercih edilmelidir. KULLANIM ŞEKLİ; Var olan hipoksi durumunda ve kardiyo pulmoner arrestte % 100 oksijenizasyon sağlanmalıdır. Pediatride kullanımı prematüre bebekler dışında yetişkin ile aynıdır. Prematüre bebeklerde oksijen direkt değil ortama uygulanmalıdır.

Yüksek Konsantrasyonda oksijenin verilmesinin gerekli olabileceği durumlar (1); n Travmalı hasta n n n Kafa travmaları, Göğüs travması (pnömotoraks, masif hematoraks, yelken göğüs, perikard tamponatı), Travmalı hastada hipovolemi bulgularının ortaya çıkması durumunda.

Yüksek Konsantrasyonda oksijenin verilmesinin gerekli olabileceği durumlar (2); n n n Miyokart Enfarktüsü (MI), Pulmoner ödem, Serebrovasküler atak, Zehirlenmeler (karbon monoksit, opiyat), İnhalasyon yanıkları, Herhangi bir nedenle hipovolemi bulgularının ortaya çıkması durumunda hasta için oksijn desteği gerekmektedir.

Oksijen Maskeleri (1) n Nazal kanül; 5 – 8 litre akış hızında yaklaşık olarak % 35 – 50 çıvarında oksijen verilebilir. Nemlendirilmiş oksijen kullanılmalı, hastanın burun deliklerinin açık olduğundan emin olunmalı ve hasta burnundan soluk alıp vermeye teşvik edilmelidir. n Basit yüz maskesi; 6 – 10 litre akış hızında yaklaşık % 35 – 60 oksijen verilebilir. Maskenin yüze tam olarak yerleştiğinden ve maskedeki ekspirasyon deliklerinin açık olduğundan emin olunmalıdır.

Oksijen Maskeleri (2) n n n Venturi maske; özellikle kronik obstüktif akciğer hastalığı olanlarda kontrollü oksijen vermek için kullanılır. Geri solumasız maske; 10 – 15 litre akış hızında % 100 oksijenizasyon sağlanabilir. Hipoksiye neden olabilecek bir durum olduğunda bu maskeler tercih edilmelidir. Balon – Valf maske; spanton solunumu olmayan hastalarda kullanılır. Hastaya % 100 oksijen verebilmek için mutlaka oksijen bağlantısı ve rezervuarı takılı olmalıdır.

Kullanılan Oksijen Maskesine Göre Verilebilecek Oksijen Miktarı Kullanılan Maske Nazal Kanül Basit Maske Venturi Maske Geri Solumasız Maske Akış Hızı (lt/dk) Yaklaşık Verilebilecek Miktar (%) 2 28 4 36 6 44 8 50 5 -6 40 6 -7 50 7 -8 60 3 30 6 50 6 60 8 80 10 -15 98 -100

Not: Hastaya uzun süreli oksijen uygulanmasının gerekli olduğu durumlarda mutlaka nemlendirilmiş oksijen kullanılmalıdır.

ASPİRASYON n Havayollarındaki sekresyonların steril bir katater ile, mekanik olarak vücuttan uzaklaştırılması işlemine aspirasyon denir. n Aspirasyon orofarenks, nazofarenks ve trakeadan sekresyonların alınmasını / aspire edilmesini içeren bronşial hijyenin bir bileşenidir. n Aspirasyon işlemi birçok hasta için travmatik bir deneyimdir. Anksiyeteyi arttırır; solunum arrestine sebep olabilir. n Doğru bir biçimde uygulandığında rahatı sağlar, ağrısızdır ve solunum sıkıntısını azaltır. Uygun bir şekilde yapılmadığında ise ağrıya neden olur.

Kullanılan Kataterler Uzunluğu en az 55 -60 cm olmalıdır. n Katater tek kullanımlıktır. n Vakum Kontrol Konektörlü

Aspirasyon Endikasyonu n Aspirasyon işlemi için rutin bir aralık yoktur. n Aspirasyon zamanı hastanın ihtiyacına göre, n Hastanın sekresyonlarındaki artışa, n Patolojik solunum seslerindeki (Ronküs) artışa, n Hastanın kendi sekresyonlarını temizleme gücüne (öksürme) göre, n Yüz travması ve aspirasyon riski, n Kusma sonrası aspirasyon riskine karar verilir.

Uygulama Basamakları (1) n n n Aspirasyon aseptik tekniğe uygun olarak yapılır. Malzemeler kontrol edilir: aspirasyon katateri, eldiven, sf solüsyon, aspiratör, bağlantı hortumları, BVM, Oksijen Aspirasyon işlemi, 15 -20 sn’den fazla sürdürülmez. İki uygulama arası en az 20 -30 sn olmalıdır. Hastanın genel durumuna göre uygun pozisyon verilir.

Uygulama Basamakları (2) n n n Aspirasyon sondasının çapı, entübasyon tüpü / trakeostomi kanülünün çapının 1/3’ü olmalıdır Endotrakeal aspirasyonda, aspirasyon sondasının uzunluğu entübasyon tüpünden uzun olmalıdır. Uygulama sırasında BVM ve oksijen bağlantısı hazır bulundurulmalıdır. %100 O 2 ile işlem öncesi 2 dk. , işlem sonrası 1 dakika hasta ventile edilmelidir. Aspirasyon sondası, tüp içinde ilerletilirken aspiratör kapalı olmalıdır ya da aspirasyon sondası el içinde kıvrılabilir.

Uygulama Basamakları (3) Aspiratörün basıncı kateter boyu n Yetişkinlerde. . . 80 -140 mm. Hg. . . Sonda no: 12 -14 n Çocuklarda. . 80 -100 mm. Hg. . . . Sonda no: 8 -10 n Yenidoğanda. . . 60 -80 mm. Hg. . . Sonda no: 6 olmalıdır.

Uygulama Basamakları (4) n n Aspirasyon sırasında hastanın nabzı, KB, solunumu, cilt rengi gözlenmelidir. Hastaya pozisyon verilir; n n n Bilinci açık hastalara n Oral aspirasyon; Öğürme refleksi varsa hastalarda baş , uygulama yapana dönük; Nazalaspirasyon; Başhiperekstansiyonda olacak şekilde semi fawler pozisyon Bilinci kapalı hastalara n Yüzü uygulama yapan kişiye dönük olacak şekilde lateral pozisyon travma yoksa. Hastanın spontan solunumu yoksa BVM ya da ventilatörden ayrılır. Hasta BVM ile %100 oksijen vererek 2 dk. ventile edilir. Steril eldiven giyilir. Aspirasyon sondasını aseptik tekniğe uygun olarak sağ ele alınır, sol el kirli kabul edilir.

Uygulama Basamakları (5) n n n Sol el ile tüpü sabitlenir ve sağ eldeki sondayı inspirasyon sırasında tüpten içeri itilir. Aspirasyon işlemi katater parmaklar arasında çevrilerek yapılır ve tüpten çıkarılır. Sonda sağ eldeki eldiven içinde kıvırarak eldivenle birlikte atılır. BVM ile %100 O 2 verilerek 1 dk ventile edilir. Entübasyon tüp seviyesi ve cuff basıncı kontrolü yapılır. Aspirasyon gerektiren belirtiler gözlenerek aspirasyon sıklığı planlanır.

Oral faringial Aspirasyon; Katater ağzın bir yanından farenkse doğru ilerletilir. Ağız içi aspirasyonlarda dil altıda aspire edilir. Nazo faringial Aspirasyon; Burun deliğinden kulak memesine kadar olan mesafe hesaplanır. Yetişkinde yaklaşık 16 cm. Burun deliğinden trakeaya doğru ilerlenir. Bir burun deliğinde dirençle karşılaşılırsa diğeri denenir. Trakeal aspirasyon; Katater Yetişkin hasta için : 20 – 24 cm kadar ilerletilir

Aspiratörün temizlenmesi İşlem sonrası katater ve bağlantı tüpleri temizleninceye kadar solüsyon çekilir. n Aspiratörün atık haznesi vaka sonrası temizlenir. n Elektronik cihaz iyice kurulanır ve bir sonraki uygulamaya hazır tutulur. n

Dikkat n n n n Uygulama öncesi hastanın iyi oksijenlendiğine emin ol. Aspirasyon işlemini 15 -20 sn uzun tutma. Uygulama sonrası hastayı mutlaka oksijenlendir. İki aspirasyon işlemi sırasında en az 25 -30 sn olmalı. Kafa travmalarında nazal uygulamadan kaçın. Starliteye uy: Katateri birden fazla kullanma. Havayolu temizliği için sadece gerektiği kadar solüsyon kullan.

Komplikasyonları Mukoz travma, n Hipoksi, n Solunum Arresti n KİBAS n