9 NTE deme Aralar deme Aralar Nakit Cash

9. ÜNİTE Ödeme Araçları

Ödeme Araçları : • Nakit (Cash) Ödeme : Müşteri, hesabını ilgili ülkenin para cinsinden ödeyebilir. Örneğin herhangi bir otelde kalan bir müşteri yerli/yabancı hesap toplamını Türk Lirası cinsinden ödeyerek kapatabilir. Günümüzde sahte para olayları sıkça yaşanmakta olduğundan önkasada sahte paraları teşhis etmeye yarayan makine, ışık, kalem gibi araçların bulundurulması zaruridir. Personelin de bu gibi konularda eğitilmesi gereklidir.

DÖVİZLE ÖDEME : Döviz, dar anlamda (çek, poliçe gibi) yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin (veya ülkelerin) parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi dilimize Fransızca’daki ‘devise’den geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir. Genellikle sayfiye otellerinde müşteriler hesaplarını dövizle ya da döviz bozdurarak öderler.

Bu durumda dikkat edilecek bazı noktalar vardır. Şöyle ki; 1. İlgili dövizin uluslararası kullanılabilirliği var mıdır? Diğer bir ifadeyle convertible’midir? Örneğin Türk Lirası’nın Amerika’da ödeme aracı olarak kullanılamaması gibi. 2. Dövizin yerli para cinsinden değişim oranı (kur) nedir? 1 USD = 1. 29 TL. gibi. 3. Döviz gerçek midir? Uluslar arası para kalpazanları bazı paraları rahatlıkla taklit edebilmektedir.

4. Bozulmak istenen döviz o an kullanımda olan bir para mıdır? Nasıl ki ülkemizde belli süre sonra bazı paraların yerine yenisi basılıp eskisinin geçerliliği kalmıyorsa bozulmak istenen döviz için de aynı durum var mıdır? Örneğin eski 100 USD’nin ve bazı ülkeler paraların yenilerinin basılarak eskilerin geçerliliklerini kaybetmeleri gibi. 5. Bazı otel işletmeleri dövizleri belli komisyon alarak bozarlar. Müşterinin bu komisyonu kabul etmesi gerekir.

6. Bozulan döviz karşılığında müşteriye döviz bordrosu düzenlenmeli ve imzalatılmalıdır.

Çek Ödeme : Şahıs Çekleri : Bir firma veya şahsın yurtiçi ya da yurtdışındaki bir bankada bulunan hesabı üzerine düzenlediği çeklerdir. Söz konusu çekler herhangi bir şekilde muhatap banka tarafından garanti edilmediğinden ve hesabın bulunduğu bankadan provizyon (karşılık) alma olanağı bulunamadığında riski en yüksek çek türüdür. Şahıs çekleri bazı özel durumlar dışında bankalar tarafından tahsile alınamamakta, iştira edilmemektedir. İştira, yabancı bir banka veya çek kuruluşuna ait döviz üzerinden düzenlenmiş çeklerin ibrazı anında müşteriye nakden veya hesaben ödenmesine “çek iştirası” denir.

Şahsi çek kabul ederken bazı noktalara dikkat etmek gerekir: 1. Tarih doğru olmalıdır. Eski bir tarihe ya da iki ay, üç hafta sonraya olmamalıdır. 2. Alıcı ile ilgili bilgiler doğru olmalıdır. Genelde ‘Hamiline’ tabiri kullanılır. 3. Çek üzerindeki yazı ve rakamla belirtilen miktarlar birbirinin aynısı olmalıdır. 4. Çek, müşteri tarafından kasa memurunun gözü önünde imzalanmalıdır. 5. Çekle ilgili ödeme garantisi bankadan sorularak alınmalıdır. 6. Otel işletmesi çeki bozdurma masrafını çekin sahibinden talep edebilir. Bunun bilgisi müşteriye verilmelidir. Gerektiğinde çekin üzerine bu miktar hesaplanarak yazdırılabilir.

Şahıs Çekleri & Çek Giriş Barosu

Dövizli Çekler : • Dövizli çekler, yabancı para üzerinden düzenlenmiş çeklerdir. Söz konusu çekler şekil, ciro ve ödeme gibi konularda genel hukuk kuralları yanında, nitelikleri dolayısıyla kambiyo mevzuatının döviz idaresine ilişkin bağlayıcı hükümlerine de tabidir. Dövizli Çek Türleri Ve Özellikleri :

Seyahat Çekleri (Travellers Cheque): İngilizce “Travellers” veya “Travellers Cheque”, Fransızca “Cheque de Voyage”, Almanca “Reisescheck” denilen seyahat çekleri işadamları ve turistlerin yanlarında para taşımalarındaki güçlük ve tehlikeyi önlemek amacıyla bazı itibarlı yabancı banka ve kuruluşlar tarafından muhtelif küpürlerde tedavüle çıkarılan çeklerdir. Türkiye’deki bankalar konvertibl (çevrilgen) paralar üzerinden düzenlenmiş seyahat çeklerini kabul etmektedirler. Seyahat çekleri, bu çeki satın alırken üzerini imzalayan şahsın emrine tanzim edilmiş niteliktedir. Çeki başka bir şahıs kullanamaz. Ancak çek sahibi ikinci bir imza ile çeki ödeme yetkisi bulunan banka veya üçüncü bir şahsa ciro ederek karşılığını tahsil eder. Çeki satan Banka veya kuruluş kurallara uygun şekilde işlem yapılması durumunda çekin karşılığını ödemektedir. Bazı banka ve kuruluşlar çift imzalı seyahat çeki de üretmektedirler. Bu durumda iki kişi aynı çeki kullanma olanağına sahip bulunmaktadır. Çekin ödenebilmesi için iki imza sahibinden bir tanesinin çeki imzalaması yeterlidir.

Seyahat çekleri, bunları ihraç eden banka ve kuruluşlara göre değişik tip, renk ve karakterdedir. Ancak genel olarak hepsinde bulunması gereken ortak özellikler aşağıda belirtilmiştir. 1. Yabancı dilde yazılmış seyahat çeki ibaresi. 2. Seri numarası. 3. Çeki çıkaran banka veya kuruluşun adı. 4. Tatbik imza (signature). 5. Karşıt imza (countersignature). 6. Ciro boşluğu. 7. Döviz cinsi ve miktarı.

8. Faksimile imza (çeki çıkaran kuruluşun başkan veya genel müdürünün imzası). 9. Düzenlenme yeri ve tarihi. 10. Elektronik bant. 11. Çekin geçerli olduğu ülkeler (hiçbir kayıt yoksa her ülkede geçerlidir).

Seyahat Çeki kabul ederken kasiyer bazı konulara dikkat etmelidir. Bunlar: 1. Seyahat çeki (Travellers Cheque) ülkesinde geçerliliği olan ve kabul edilen bir çek midir? 2. Ülke parası cinsinden değişim oranı bilinmelidir. Örneğin, 1 USD = 1. 29 TL. gibi. 3. Bazı seyahat çeklerinde önkasa uyanık olmalıdır. Şüphelendiği çekleri kabul etmemelidir. Örneğin, dolar, mark, kron ve frank cinsinden bastırılan seyahat çekleri taklit edilebilmektedir. 4. Müşteri, ilgili seyahat çekini önkasa personelinin gözü önünde imzalamalıdır. İmza müşterinin pasaportundaki imza ile kontrol edilmelidir. 5. Çek üzerindeki tarih ve yerle ilgili bilgilerin doğruluğu kontrol edilmelidir.

6. Doğru komisyon alınıp alınmadığı kontrol edilmelidir. 7. Bozdurulan seyahat çeki için ‘Döviz Alım Belgesi’ düzenlenmelidir. 8. Müşterinin kimliği (pasaport vb gibi) adı-soyadı, adresi ülkesi gibi bilgiler kontrol edilmelidir. 9. Karşılığı olmayan çeklerin listede (stop list) kontrol edilmesi gerekir. İlgili kişinin adı- soyadı ve çek numarası bu listede varsa, seyahat çeki kabul edilemez. 10. Şüphelenilen konular ve diğer durumlar için ilgili bankalar veya şirketler aranmalıdır, 11. Çekin her ülkede geçerli olup olmadığı hakkında bir açıklama bulunabilir. Bu duruma dikkat edilmeli ve belirtilen ülkeler için geçerli olmayan çekler alınmamalıdır. 12. Travellers Cheque ibaresi bulunmalıdır. 13. Düzenleme yeri ve tarihi yazılmalıdır.

Euro Cheque (EC) : Avrupa ve Akdeniz ülkelerini kapsayan, çek ve garanti kartının birlikte kullanılmasını gerektiren bir ödeme sistemidir. EC sisteminde, bir banka nezdinde hesabı bulunan kişi hesabından ödeme yapabilmek için çek ve ilgili bankaca üretilen kartı almakta, Europay tarafından belirlenen koşulların tamamına uygun olacak şekilde düzenleyeceği çeki kart ile birlikte ibraz ederek ödeme talebinde bulunmaktadır.

“Euro” çekler bazı özellikleri ile “Travellers” çeklerden ayrılırlar. Bu özellikler: • • Euro çeklerinin karşılığı da aynen bir çek gibi çeken kişilerin kendi hesaplarından ödenir ve genellikle kendi ülke parası cinsinden yazılırlar. Herhangi bir çekte olan bilgileri de içermektedir. Euru Cheque’te para miktarı elle (rakam ve yazı ile ) yazılır. Yani çekin miktarı seyahat çeklerinde olduğu gibi (100 USD, 200 Euro gibi) matbu değildir. Müşteri çekin üzerini kendisi yazar. Örneğin 82 Euro gibi. • • Euro çeklerle birlikte bir de ‘Euro Check Card’ kartı kullanılır. Bu kart ile Travellers Cheque’deki çalıntı olaylarına ve imza taklit sahteciliğine karşı bir önlem olarak düşünülmüştür. Euro Cheque’de kontrol kartı ile çifte kontrol sağlanmaya çalışılmaktadır. Çünkü Euro Card’ın üzerinde kullanıcının adı-soyadı ve bankanın verdiği kimlik numaraları bulunur. Bilgi şekli ülkeden ülkeye, bankadan bankaya değişebilmektedir. Kart üzerindeki bilgiler ile (banka ismi, kodu müşteri imzası vb. gibi) çek üzerindeki bilgiler karşılaştırılmalıdır. Aynı zamanda bu bilgilerin Euro Cheque’in arkasına yazılması gereklidir. • • Bir çek kart yardımıyla düzenlenen seyahat çekinin (Euro Çek belirli bir miktara kadar ödeme limiti vardır. Avrupa Ülkeleri : 200 USD’dir. Bu limitleri aşan seyahat çeklerinin karşılığını banka ödemeyebilir. Onun için limiti aşmamak gerekir.

• EC’in, muhatap banka tarafından ödenmesi ve garanti limitinden yararlanabilmesi için çekin aşağıdaki şartların tamamına uygun şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

Euro çeklerin kasada kabul edilmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar şöyledir: 1. Euro Cheque ibaresi bulunmalıdır. 2. Kredi veren işletmenin adı bulunmalıdır. 3. Euro Cheque ile Euro Cheque Card’ı üzerindeki imzanın, kredi kuruluşunun adının ve hesap numarasının birbirine uygunluğu tam olmalıdır. 4. Bu çek resepsiyonda (veya önkasada) ilgili personelin gözü önünde imzalanmalıdır. 5. İlgili çek kartı ile seyahat çeki (euro cheque) üzerindeki imza aynı olmalıdır. 6. Çek kartının süresinin geçip geçmediği kontrol edilmelidir

7. EC kartının, üzerinde yazan geçerlilik süresi içinde çek ödenmek üzere ibraz edilmelidir. 8. EC kartı ile çek üzerindeki banka adı ve hesap numarası aynı olmalıdır. 9. Kart numarası çekin arkasındaki ilgili bölüme tam olarak yazılmalıdır. 10. Çek üzerine düzenlenme yeri ve tarihi mutlaka yazılacaktır. Düzenleme yeri Türkiye’de bir yer olmalıdır. 11. Çekin arkasına ödeme yapılanın kimlik numarası ve türü yazılmalıdır. 12. Aynı anda en fazla 3 adet çek ödenir. 13. Çek tutarı ülkeye göre belirlenmiş garanti limitini aşmamalıdır. 14. Çekin üzerindeki para cinsi alanı doldurulacaktır. Çek üzerinde tek bir para birimi yazılı olmalıdır

Kredi Kartıyla Ödeme : Günümüzde otel işletmelerinde ödeme aracı olarak kullanılan en yaygın ödeme aracıdır. Kredi kartlarının yaygınlaşmasıyla tüketiciler para taşıma riskinden kurtularak tüm harcamalarını kredi kartıyla öder duruma gelmişlerdir. Bankaların birbirleriyle rekabet etmeleri ve kredi kartı kullanımındaki birtakım riskleri de ortadan kaldırmaya çalışmaları bunda etkili olmuştur. Örneğin kredi kartıyla satın alınan bazı mallar kaza durumlarına karşı sigorta güvencesine alınmıştır. Ayrıca kaybolma, çalınma gibi risklere karşı da kredi kartları sigorta güvencesine alınmıştır.

• KAYNAKÇA: Demirtaş, N. (2010). Önbüro İşlemleri, Ankuzem, 1. Baskı.