TOPLUMSAL DEME SRECNDE ALE TOPLUMSAL DEME Deiim her

TOPLUMSAL DEĞİŞME SÜRECİNDE AİLE

TOPLUMSAL DEĞİŞME Değişim her an gözlediğimiz, izlediğimiz, yaşadığımız ve önüne geçilemez bir olaydır. İnsanların beklentileri ve ihtiyaçları yenilendiği sürece değişim kaçınılmaz ve süreklidir. Evrende tek değişmeyen şeyin değişmenin kendisi olduğu da yadsınamaz bir gerçektir. Günümüzde çağdaş teknolojik değişmeler ve özellikle iletişim, ulaşım ve bilgi teknolojisindeki olağanüstü gelişmeler tüm ülkelere damgasını vurmakta ve yön vermektedir. Bu büyük gelişimi ne reddedebiliriz ne de görmezden gelebiliriz. Bu durumda yapmamız gereken şey gelişmelere uyum sağlamaktır.

TOPLUMSAL DEĞİŞME Toplumsal değişme sosyolojinin önde gelen konularından biri olmuştur. E. Durkheim, K. Marx ve M. Weber 19. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan toplumsal değişmeleri ve bununla ilgili problemleri anlamaya çalışmışlardır. Günümüzde hızlı bir değişmenin yaşandığı ve değişmenin toplumun bütün alanlarını etkilediği sosyologlar tarafından tartışmasız kabul edilen gerçeklerden biridir. Toplumsal değişme sosyal kurumları, kültürü, bilinci, teknolojiyi, organizasyonlar›, yerleşim şeklini, Alış-verişi, otoriteyi ve karar vermeyi daha doğrusu tüm yaşamı etkilemekte ve yeniden yaplandırmaktadır. Bu değişme sürecinden aile de etkilenmektedir.

TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN TEMEL SAYILTILARI Değişmeler ve yeniliklerin nedeni toplumsal uyumsuzluğun ortaya çıkardığı sonuçlar olarak görülmektedir, bu durumda toplumsal uyumsuzlukları düzeltme yolunda gösterilen çabalar sonucu değişimler meydana gelmektedir. Toplumsal değişme konusundaki çalışmalar bazı sayıltılara dayanmaktadır: � Değişme � Değişme doğal bir olgudur. kaçınılmazdır. süreklidir. gereklidir. benzerlik gösterir.

DEĞİŞMENİN DÖRT TEMEL KARAKTERİSTİĞİ Toplumsal değişme tüm toplumlarda vardır. Ancak değişmenin hızı (rate) toplumdan topluma değişmektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletlerinde teknoloji ve bilgiye ulaşmada daha sınırlı olanaklara sahip az gelişmiş bir topluma göre daha hızlı değişme görülmektedir. q Toplumsal değişme bazen planlıdır fakat, genellikle planlanmadan olur. Örneğin, uçağın keşfinin insanların daha hızlı seyahat etme olasılığı yaratacağı biliniyordu. Bununla beraber bu buluşun gelecekte toplum yapılarını nasıl etkileyeceği muhtemelen tüm boyutları ile açıklanamamıştır. q

DEĞİŞMENİN DÖRT TEMEL KARAKTERİSTİĞİ Toplumsal değişme bazen tartışmaya neden olabilir. Eşcinsel hakların kabul edilmesi askeri, dini ve toplumun genelinde birçok tartışmaya neden olmuştur. q Bazı değişmeler diğerlerinden daha etkili olabilir. Bilgisayarın bulunması yeni bir oyuncak bebeğin buluşundan daha önemlidir. . q Toplumsal değişme karmaşık bir süreçtir ve birçok faktör değişmede etkili olmaktadır. Toplumsal değişlmenin birçok nedeni vardır.

KÜLTÜR Kültürel değişmenin üç önemli kaynağı vardır. Bunlardan birincisi icatlardır. İcatlar yeni ürünlerin, düşüncelerin ve toplumsal kalıpların oluşmasına neden olur. Örneğin, uçağın keşfi uzak alanlara kısa sürede ulaşma olanağına neden olmuştur ve bunun sonucu olarak daha kolay seyahat etme, gezme, iş ortaklıkları kurmak mümkün olmuştur. ikincisi keşiflerdir. Üçüncü kaynak ise yayılmadır. Yayılma ile bir toplumdaki fikirler ve nesneler diğer toplumlara geçebilmekte ve bu şekilde etki Alanı genişlemektedir.

KÜLTÜR Ticaret, göç ve kitle iletişim araçları bu süreçte önemli etkiye sahiptir. Günümüzde kitle iletişim araçlarının toplumsal değişmenin yayılmasında önemli bir rol oynadığı artık herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir.

ÇATIŞMA Toplumda veya toplumlar arasındaki çatışma ve zıtlıklar toplumsal değişmeye neden olabilmektedir. Örneğin, Marx sınıf çatışmasının toplumda değişmenin başlıca nedeni olduğunu belirtmiştir.

İNANÇLAR, DEĞERLER, İDEOLOJİLER İnançlar, değerler, ideolojiler sosyal değişmenin nedeni olabilir. Max Weber’e göre değer sistemleri ve inançlar sosyal değişmeyi belirlemede önemli bir etkiye sahiptir. Weber, karizmatik liderlerin fikirleri, düşünceleri ile toplumları değiştirebildiklerine dikkati çeker. Martin Luther King, Adolf Hitler, Mao Tseng Tug, Mohandas Gandhi, Nelson Mandela ve Atatürk gibi karizmatik liderler toplumların olumlu veya olumsuz yönde değişmelerinde katkıları olmuştur.

ÇEVRESEL FAKTÖRLER Doğal çevre kültürel oluşumu ve toplumsal yapıyı çeşitli şekillerde etkileyerek değişime neden olabilir. Kuraklık, sel veya diğer çevresel faktörlerin etkisi ile toplumlarda değişmeye neden olabilir. Doğal felaketin derecesine bağlı olarak sosyal değişme bölgeden bölgeye veya ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir.

NÜFUS Nüfusun artışı veya azalışı, göç, nüfusun dağılım toplumlarda değişmeye neden olmaktadır. Örneğin, bir ülkedeki/bölgedeki nüfus artışı hızı o ülkedeki/ bölgedeki değişmeyi olumlu veya olumsuz bir şekilde etkileyebilmektedir. Benzer şekilde, kırsal alanlardan kentlere göç bütün toplumun yapısını etkileyerek toplumsal değişmeye neden olduğu bilinmektedir.

TEKNOLOJI Teknoloji, toplumsal değişmeye neden olan en önemli faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Son yüzyıllarda bilim ve teknolojideki gelişmeler sürekli şekilde devam etmiştir ve bugün tüm toplumlar› etkileyecek bir düzeye gelmiştir. Özellikle bilgisayar ve iletişim teknolojilerindeki hızı gelişmeler bütün toplumları farklı hızlarda etkilemektedir. Bu gelişmeler sonucunda tüketim, çalışma koşullar›, eğitim, insan ilişkileri, fikirler, değerler vs. etkilenmektedir.

Değişmeye etki eden diğer bir faktör ekonomidir. Ekonomik gelişmenin hızlı veya yavaş olması toplumsal değişmenin hızı ve yönü üzerinde olumlu/olumsuz etkide bulunabilir. Örneğin, ekonomik gelişme yoksulluk, cinsiyet, çalışma koşulları, çevre, tüketim, eğitim vs. üzerinde etkileri bulunmaktadır.

Politik yapıdaki bir değişme toplumun yapısında önemli değişmelere neden olabilmektedir.

TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN NEDENLERİ NELERDİR? J. Landis bu süreci şu şekilde açıklamaktadır. Bütün toplumlar değişmez bazı ihtiyaçlara ve çözmek zorunda oldukları sorunlara sahiptir. Eğer bir toplum varlığını devam ettirmek istiyorsa, türün devamlılığını sağlama, çocukların sosyalleşmesi, hizmet ve malların dağıtımı, hasta ve yaşlıların bakım› vs. sağlamak zorundadır. Toplumun uygun bulduğu davranışları organize etmek ve düzenlemek için normlar ve roller ortaya çıkar. Örneğin, toplumun türü devam ettirme amacı, davranışı örüntüsünde belli bir kalıba yol açmıştır.

TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN NEDENLERİ NELERDİR? Toplum bazı davranışları desteklerken, (örneğin, heteroseksüel ilişkiler), diğer davranış türlerini (örneğin, evlilik dışı ilişkileri) onaylamamaktadır. Bu destek normların gelişmesini yansıtmaktadır; nelerin yapılması gerektiği ya da yapılmaması gerektiğini görüşü ile uyum içindedir. Bu normların ve rollerin gelişiminin uygulanmasının başarısı kurumlaşma sürecinde biçimlenmektedir

TOPLUMSAL DEĞİŞMENİN NEDENLERİ NELERDİR? Bu onay süreci geliştikçe, toplumsal ilişkiler giderek daha çok kurumsallaşmakta ve bu kurumsallaşmanın temelinde kurumlar, bu örnekte aile kurumu, ortaya çıkmaktadır. Toplumsal kurumların çözümlemesinde aile kurumu ile diğer kurumların nasıl bütünleştiğini bu temel düşünce bazında açıklayabilme olanağı sağlar. Toplumdaki mevcut kurumlar ve birbiri ile ilişkilerine bakıldığında, farklı alanlardaki değişmelerin birbirlerinden soyutlanmadığı söylenebilir.

TOPLUMSAL DEĞİŞME VE AİLELER Çocuklara bakmak dahil olmak üzere insanları bir arada tutan işbirliğine dayanan bir toplumsal kurum olarak ailenin tüm toplumlarda görüldüğünü söylemek olanaklıdır. Bütün toplumlarda aile olmasına rağmen ailenin, kan bağının tanımlanması tarih boyunca ve kültürden kültüre farklılık göstermektedir. Ailenin varlığı toplumlarda çok uzun süredir mevcut olmasına rağmen aile yapısı, aile içindeki ilişkiler sürekli değişmektedir.

TOPLUMSAL DEĞİŞME VE AİLELER Gerçekte aile diğer sosyal kurumlardan daha hızlı değişmektedir. Bugün tam olarak hangi ilişkilerin aile olarak değerlendirileceği dahil olmak üzere aile hakkında birçok tartışma mevcuttur. Temelde şu sorulara yanıt aranıyor: Aile nasıl değişiyor? Neden ailenin geleceği ile ilgili tartışmalar mevcuttur? Aile ekonomik işbirliği, cinsel etkinlik, çocuk yetiştirmeyi kapsayan legal bir ilişki temelinde evlilik yoluyla kurulur. Aileler daha farklı şekillerde varolmaktadır.

TOPLUMSAL DEĞİŞME VE AİLELER Endüstri öncesi toplumlarda, bireyler genel olarak anne-baba, çocuklar ve kan bağı olan kişilerden oluşan geniş ailede yaşarlardı. Endüstrileşme ile beraber, artan sosyal hareketlilik ve coğrafik göçler sonucu bireyler, anne-baba ve çocuklardan oluşan çekirdek ailede yaşamaya başlamışlardır. Artan boşanma oranları, demokratik hak ve özgürlüklerin genişlemesi sonucu aile yapısı farklılaşmış ve önemli değişimler geçirmiştir.