Musiqa nazariyasi fanidan Dominantseptakkord mavzusidagi ochiq dars Musiqiy

Musiqa nazariyasi fanidan “Dominantseptakkord” mavzusidagi ochiq dars “Musiqiy ta’lim” kafedrasi katta o‘qituvchisi G. Ibrahimjanova

Mavzu: Dominantseptakkord REJA 1 Dominantseptakkord tuzilishi va bifunksionalligi 2 Dominantseptakkordni tayyorlash 3 4 Dominantseptakkordning yechilishi Dominantseptakkordning qo`llanilishi

Mashg‘ulot maqsadi: talabalarda dominantsrptakkordni to`rt ovozli bayonda tuzish, uni asarlarda tinglab aniqlash va garmonik taxlil qilish ko`nikmalarni rivojlantirish. Oquv faoliyat natijasi: Talaba: • Dominantseptakkord tuzilishi va bifunksionalligi haqida aytib bera oldilar • Dominantseptakkordni tayyorlaydigan akkordlar va ularning bog`lab bera oladilar • Dominantseptakkordning yechilishlarini tahlilini qila oladilar • Asarning garmonik tahlilini bajara oladilar Foydalaniladigan adabiyot: • Trigulova A. va boshqalar. Musiqa nazariyasi, T. , 2013

Faollashtiruvchi savollar 1. Uchtovushlik bu - 2. Uchtovushlik tovushlarining nomlanishi i 3. Uchtovushlik asosida (bas ovozida) joylashgan tovush 4. Uchtovushlikning to‘rt ovozli bayonda juftlanadigan tovush 5. Sekstakkord asosida (bas ovozida) joylashgan tovush 6. Sekstakkordning to‘rt ovozli bayonidagi juftlanadigan To`g`ri javob

Faollashtiruvchi savollar To`g`ri javob 7. Kvartsekstakkord asosida (bas ovozida) joylashgan tovush 8. Kvartsekstakkordning to‘rt ovozli bayonidagi juftlanadigan tovush 9. O`tkinchi kvartsekstakkord mavjud garmonik davraning bas ovozi harakati 10. Yordamchi kvartsekstakkord mavjud garmonik davraning bas ovozi harakati № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 HA RF 1 0

Faollashtiruvchi savollar 1. Uchtovushlik bu - To`g`ri javob Tovushlari tersiya bo‘yicha joylashgan yoki joylashishi mumkin bo`ladigan uchta tovushdan iborat akkord 2. Uchtovushlik tovushlarining nomlanishi i Akkordning asosdagi tovish – prima, uni o`rtasidagi – tersiya, yuqoridagi – kvinta 3. Uchtovushlik asosida (bas ovozida) joylashgan tovush Prima 4. Uchtovushlikning to‘rt ovozli bayonda juftlanadigan tovush 5. Sekstakkord asosida (bas ovozida) joylashgan tovush Prima 6. Sekstakkordning to‘rt ovozli bayonidagi juftlanadigan Tersiya Prima yoki kvinta

Faollashtiruvchi savollar To`g`ri javob 7. Kvartsekstakkord asosida Kvinta (bas ovozida) joylashgan tovush 8. Kvartsekstakkordning to‘rt Kvinta ovozli bayonidagi juftlanadigan tovush 9. O`tkinchi kvartsekstakkord mavjud garmonik davraning bas ovozi harakati Gamma parchasi 10. Yordamchi kvartsekstakkord Umumiy tovush o`z o`rnida qoladi mavjud garmonik davraning bas ovozi harakati № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 H A RF D I B J H F A E C 1 0 G

Septakkordlar • Bosh septakkordlar – V 7, II 7, VII 7 • Sekvensakkordlar – T 7, III 7, IV 7, VI 7

Bosh septakkordlar • V 7 = D 7 – Dominantseptakkord • II 7 = SII 7 – Subdominantseptakkord • VII 7 = DVII 7 – yetakchi septakkord

Dominantseptakkord

DOMINANTSEPTAKKORD tuzilishi va dissonansligi

DOMINANTSEPTAKKORD ko`rinishlari To`liqsiz – primasi juftlangan kvintasisiz turi

Dominantseptakkord tayyorlanishi • D 7 oldin keladigan akkordlar: T, T 6, S 6, D 6, K 6/4

Dominantseptakkord tayyorlanishi T, T 6, K 6/4 akkordlar D 7 bilan qo`shilishida ikkita bir xil ovozlar orasida sof 5. dan so`ng kam. 5. ketma-ket kelishiga ruxsat beriladi.

Dominantseptakkord tayyorlanishi • S, S 6 akkordlarining D 7 bilan ravon bog‘lanishida umumiy tovush o‘z o‘rnida qoladi. D 7 to`liqsiz ko`rinishida qo`llaniladi

Dominantseptakkordning yechilishi. D 7 faqat Tonikaga yechiladi

Dominantseptakkordning yechilishi. To`liq D 7 ning yechilishi tartibi: • 1. Septima va Kvinta – bir pog‘ona pastga • 2. Tersiya – soprano ovozida bir pog‘ona yuqoriga, o‘rta ovozlarda tersiya intervaliga pastga ham mumkin • 3. Prima - bas ovozida sakrab Tonikaning primasiga o‘tadi. To`liqsiz D 7 ning yechilishi tartibi: • 1. Septima – bir pog‘ona pastga • 2. Tersiya – bir pog‘ona yuqoriga • 3. Prima – o`z o`rnida qoladi • 4. Prima – bas ovozida sakrab Tonikaning primasiga o`tadi. To‘liq D 7 to‘liqsiz Tonikaga yechiladi To‘liqsiz D 7 to‘liq Tonikaga yechiladi.

Dominantseptakkordning yechilishi • To‘liq D 7 to‘liqsiz Tonikaga yechiladi. • To‘liqsiz D 7 to‘liq Tonikaga yechiladi.

Dominantseptakkordning qo`llanilishi D 7 eng muhim kadensiya garmoniyalari qatoriga kiradi. O`rta kadensiyada: K 6/4 bo`lmagan holda • • S – D 7 S 6 – D 7 T 6 – D 7 • Yakun kadensiyada: • • S – D 7 – T S 6 – D 7 – T K 6/4 – D 7 – T S – K 6/4 – D 7 - T

Garmonik tahlil qilish uchun asarlar • Motsart V. Alla. (notalari) • Betxoven L. Sonata № 5, 1 -qism (1 -16 t) (notalari) • Shopen F. Prelyudiya c-moll. (notalar)

Kuyni garmoniyalash

Mustaqil ta'lim uchun vazifa • a-moll, e-moll, d-moll va ularga parallel tonalliklarda akkordlarning garmonik davralar tuzib chalish • Misiqiy asarlarda dominantseptakkordlar mavjud misollar topib, garmonik tahlil qilish