Boshlangich sinflarda ona tilidan sinfdan rashqari ishlarning mazmuni

Boshlang’ich sinflarda ona tilidan sinfdan rashqari ishlarning mazmuni Masofaviy ta`lim kafedrasi dotsenti Z. M. Urazova

Reja: • Ona tilidan sinfdan tashqari ishlar • Sinfdan tashqari ishlarning shakllari va vazifalari • Kuni uzaytirilgan guruhlarning ish turlari

Ona tilidan sinfdan tashqari ishlar • Ona tilidan sinfdan tashqari olib boriladigan ishlar ham ta`limiy, ham tarbiyaviy maqsadlarni ko`zlaydi. Uning ta`limiy ahamiyati shundaki, o`quvchi bu jarayonda qo`shimcha bilim, malaka va ko`nikmalarga ega bo`ladi. Tarbiyaviy ahamiyati esa nutq odobini tarbiyalash, zukkolik, tezkorlik va hozirjavoblik singari fazilatlarni shakllantirish, mustaqil fikrlash, ijodiy faoliyat ko`rsatish, nutq odobini tarbiyalash singarilarda o`z ifodasini topadi.

Doimiy tadbirlarga to`garak mashg`ulotlari kiritilsa, qolganlari vaqt-vaqti bilan o`tkaziladigan tadbirlarga kiradi.

Sinfdan tashqari ishlarning shakllari va vazifalari • Sinfdan tashqari ishlar ayniqsa boshlang’ich sinf o’quvchilari uchun katta ahamiyat kasb etadi. Ularga nutqini o’stirish, olingan bilim va malakalarni mustahkamlash uchun yordam beradi. Yangi qo’shimcha ma’lumotlar manbai hisoblanadi. • Sinfdan tashqari ishlarning ta’limiy ahamiyati – o’quvchilarga qo’shimcha bilim, malaka va ko’nikmalar berish. • Tarbiyaviy ahamiyati – o’quvchilarning ijodiy faoliyat ko’rsatishiga, nutq odobiga, mustaqil fikrlashiga zamin hozirlash.

Sinfdan tashqari ishlarning turlari: • Adabiy kechalar o’tkazish • Ekskursiya • Turli bayramlar va tadbirlar o’tkazish • To’garaklar tashkil etish • Shoir va yozuvchilar bilan uchrashuvlar tashkil etish • Fan olimpiadalari • Ko’rik tanlovlar

Adabiy kechalar Ekskursiya • Adabiy kechalarga misollar • “Navoiyxonlik”, “Boburning tavallud kuniga bag’ishlangan kecha” va h. k • Eskursiya ma’lum bir maqsadga yo’naltirilgan bo’ladi va ekskursiyadan oldin o’quvchilarga topshiriqlar beriladi • Muzeylarga ekskursiyaga borish; Metro bekatlari bo’ylab sayohat; • Davlat kutubxonalariga tashrif; Teatr va kino va h. k Bayram va tadbirlar • Bunga mavsumiy bayramlarni kiritishimiz mumkin • Bayram va tabrirlar ssenariy asosida tashkil etiladi.

Shoir va yozuvchilar bilan uchrashuvlar • Uchrashuv jonli muloqot tarzida tashkil etiladi. • Uchrashuvga o’quvchilar yaxshi biladigan shoir va yozuvchilarni taklif etish maqsadga muvofiq • Mehmon bolalar adabiyoti vakili bo’lishi lozim. Ko’rik tanlovlar • Bu ko’rik tanlovlar sinflar ichida yoki sinflararo bo’lishi mumkin • Masalan: “Yilning eng bilimdon o’quvchisi”, To’garaklar • To’garaklar ma’lum bir fan asosida tashkil etiladi • To’garak uchun yillik ish reja tuziladi • Masalan: “Yosh hattot”, “Ona tilim – jon-u dilim”

To’garaklar • To’garak sinfdan tashqari ishlarning asosiy turi bo’lib, u o’quvchilarning doimiy barqaror tarkibi bilan ish ko’radi; • To’garaklarda yangi mavzu o’tilmaydi, dars jarayonida olingan bilimlar mustahkamlanadi, sinf ishlari tahlil qilinadi; • Darslikdan tashqari qo’shimcha adabiyotlardan ham foydalanish mumkin; • To’garakka a’zo bo’lish ixtiyoriy, ammo uning mashg’ulotlarida ishtirok etish majburiydir; • To’garak a’zolari 20 tadan oshmasligi lozim; • Boshlang’ich sinflarda to’garak mashg’ulotlari birinchi sinfning ikkinchi yarim yilligidan boshlanadi. • To’garak uchun ajratildan soat: • 1 -sinf : 17 soat (haftada bir marta) • 2 -4 -sinflarda: 34 soat (haftada bir marta)

Topshiriq: • To’garak haqida bilib olgan ma’lumotlaringiz asosida “Ona tili” to’garagi uchun yillik ish rejasini tuzing.

Kuni uzaytirilgan guruhlarning ish turlari • Maktabda har bir sinf uchun bitta kuni uzaytirilgan guruh tashkil etiladi. Bu guruhda 3 ta fan asosida (ona tili, o’qish, matematika) ish tashkil etiladi. • Bunday guruh uchun maxsus o’qituvchi biriktiriladi. • Kuni uzaytirilgan guruhlarning darslari asosiy darslar tugaganidan keyin o’tkaziladi.

Kuni uzaytirilgan guruhlarning vazifalari: • Dars jarayonida mavzuni o’zlashtirishga qiynalayotgan o’quvchilar bilan ishlash; • Uyga berilgan vazifalarni mustaqil bajara olmaydigan o’quvchilar bilan ishlash; • Darsda o’tilgan mavzu asosida savoljavob yoki boshqa metodlar orqali o’quvchi bilimini mustahkamlash.

Foydalanilgan adabiyotlar: • Karima Qosimova va boshqalar “Ona tili o’qitish metodikasi” Toshkent 2009. • Nurmatova M. Ifodali o`qish to`garagi. “Til va adabiyot ta`limi” 1992 yil. 1 -son. • Jalilova M. Ne`matova G. Takrorlash mashg`ulotlarini “Topqirlar bellashuvi” tarzida o`tkazish. “Til va adabiyot ta`limi” 1994 yil 2 -3 qo`shma sonlari. • J. O. Tolibova. Pedagogik texnologiyalar – do‘stona muhit yaratish omili. - T. : 2005.