KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIDZYNARODOWEGO 1 Gwne zagadnienia 1

KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO. 1

Główne zagadnienia: 1. Rozważania wstępne na temat istoty teorii handlu międzynarodowego. 2. Wymiana międzynarodowa w ujęciu merkantylistów. 3. Teoria przewagi absolutnej A. Smitha: Istota i założenia modelu, przykład liczbowy i wnioski. 4. Teoria przewag komparatywnych Ricardo: Główna teza modelu, przykład liczbowy i konkluzje. 5. Teoria przewag komparatywnych w ujęciu graficznym. 6. Rozwinięcie teorii przewag komparatywnych: Ujęcie pieniężne i uwzględnienie większej ilości towarów. 7. Przewagi komparatywne według modelu Dornbuscha. Fischera-Samuelsona. 8. Wyniki weryfikacji teorii przewag komparatywnych. 2

Teoria przewagi absolutnej według A. Smitha: Istota modelu • Twórcą tej teorii Adam SMITH, ojciec ekonomii klasycznej, autor dzieła: „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (1776 r. ). • Podstawowe tezy Smitha: Korzystny jest międzynarodowy podział pracy z powodu występowania różnic wydajności pracy robotników z różnych krajów. Stąd celowa specjalizacja poszczególnych krajów w produkcji tych wyrobów, które są tam produkowane z największą wydajnością (tzn. taniej niż w innych krajach). • O wyborze kierunków specjalizacji decydują absolutne różnice w kosztach produkcji określonych dóbr, wynikające z międzynarodowych różnic wydajności pracy. Z kolei przyczyną zróżnicowania wydajności są różnice w wyposażeniu krajów w zasoby naturalne i zasoby nabyte. 3

Teoria przewagi absolutnej: Założenia modelu • Założenia modelu: a) wymianę handlową prowadzą ze sobą tylko 2 kraje: Polska i Niemcy; b) każdy kraj wytwarza tylko te same 2 produkty, tj. wino i miedź; c) istnieje tylko jeden czynnik produkcji, tj. praca; d) koszty produkcji określane są przez nakład pracy potrzebnej do wytworzenia 1 jednostki towaru; e) praca jest całkowicie mobilna w granicach każdego kraju, lecz zupełny brak jej mobilności w skali międzynarodowej; f) jednostkowy nakład pracy nie zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji, tzn. brak jest korzyści skali produkcji; g) nie występują koszty transportu towarów; h) na rynkach obu krajów istnieje wolna konkurencja; i) eksport każdego kraju jest równy jego importowi (równowaga bilansu wymiany handlowej); j) w handlu zagranicznym nie ma żadnych barier (ani celnych, ani pozataryfowych). 4

Teoria przewagi absolutnej – Przykład liczbowy – Teoria różnic kosztów absolutnych ------------------------------------------------- Kraj Miedź Wino --------------------------------------------POLSKA 10 ton/1 dzień 5 beczek/1 dzień NIEMCY 5 ton/1 dzień 10 beczek/1 dzień --------------------------------------------I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje wymienne: Polska: 1 tona miedzi=0, 5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi 1 M=0, 5 W lub 1 W=2 M Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0, 5 tony miedzi 1 M=2 W lub 1 W=0, 5 M Wniosek: Polska produkuje miedź o połowę taniej niż Niemcy, zaś Niemcy są wydajniejsze (2 razy) w produkcji wina od Polski. 5

Teoria przewagi absolutnej – Przykład liczbowy (c. d. ) II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie ma wyższą wydajność pracy (niższe koszty w wyrażeniu absolutnym), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź. 6

Teoria przewag komparatywnych Ricardo: Główna teza • Istotą teorii Torrensa-Ricardo jest twierdzenie, że handel międzynarodowy może być korzystny dla obu partnerów także wtedy, gdy jeden z nich osiąga większą wydajność pracy i wytwarza większość produktów taniej niż drugi. 7

Teoria przewag komparatywnych: Przykład liczbowy – Względne różnice kosztów produkcji -----------------------------------------------Kraj Miedź Wino -----------------------------------------------POLSKA 8 ton/1 dzień 4 beczki/1 dzień NIEMCY 9 ton/1 dzień 18 beczek/1 dzień ------------------------------------------------ I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje wymienne: Polska: 1 tona miedzi=0, 5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi 1 M=0, 5 W lub 1 W=2 M Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0, 5 tony miedzi 8 1 M=2 W lub 1 W=0, 5 M

Teoria przewag komparatywnych – Przejście od etapu gospodarki zamkniętej do gospodarki otwartej II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie ma relatywnie wyższą wydajność pracy (relatywnie niższe koszty), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź. 9

Teoria przewag komparatywnych – Przykład liczbowy: Etap gospodareki otwartej (c. d. ) • Wystarczającą podstawą handlu międzynarodowego są względne różnice wydajności i kosztów produkcji, nawet w sytuacji, gdy jeden z partnerów produkuje oba rozpatrywane towary wydajniej i taniej niż drugi. 10

Brak przewag komparatywnych = Brak podstaw do prowadzenia międzynarodowej wymiany handlowej: Przykład liczbowy – Brak względnych różnic kosztów produkcji ------------------------------------------------Kraj Miedź Wino Relacje wymienne -----------------------------------------------------POLSKA 5 ton/1 dzień 10 beczki/1 dzień 1 M=2 W NIEMCY 10 ton/1 dzień 20 beczek/1 dzień 1 M=2 W ------------------------------------------------WNIOSEK: Jeśli między obu analizowanymi krajami nie występowałyby żadne różnice względne w zakresie kosztów produkcji, to wewnętrzne relacje wymienne miedzi i wina byłyby w obu tych krajach identyczne (tj. 1 M=2 W). Wówczas nie byłoby żadnych przesłanek skłaniających Polskę do handlu z Niemcami, zaś Niemcy nie byłyby zainteresowane wymianą z Polską. 11

Teoria przewag komparatywnych – Łączne korzyści A) Wielkość produkcji miedzi i wina w gospodarce zamkniętej POLSKA 2 tony miedzi 3 beczki wina NIEMCY 4 tony miedzi 10 beczek wina ----------------------------------- Łącznie 6 ton miedzi 13 beczek wina ---------------------------------- B) Wielkość produkcji miedzi i wina w gospodarce otwartej POLSKA 8 ton miedzi Nie produkuje wina NIEMCY Nie produkują miedzi 18 beczek wina ---------------------------------------- Łącznie 8 ton miedzi 18 beczek wina ---------------------------------------- OGÓLNE KORZYŚCI z wymiany i specjalizacji międzynarodowej: W gospodarce otwartej łączna produkcja miedzi większa o 2 tony, a wina – większa o 5 beczek w porównaniu z gospodarką zamkniętą. 12

Teoria przewag komparatywnych w ujęciu pieniężnym – Przykład liczbowy Dane liczbowe ilustrujące przypadek wzajemnego handlu Polski i Niemiec: Różnice względne w zakresie kosztów produkcji w ujęciu pieniężnym Wyszczególnienie POLSKA NIEMCY miedź wino Jednostkowy nakład pracy 1 godz. 2 godz. 0, 9 godz. 0, 4 godz. Płaca za 1 godz. 10 PLN 8 EUR Koszty pracy 10 PLN 20 PLN 7, 20 EUR 3, 20 EUR Całkowite koszty produkcji 13, 34 PLN 26, 68 PLN 9, 60 EUR 4, 27 EUR Koszty w PLN 13, 34 PLN 26, 68 PLN 33, 60 PLN 14, 95 PLN Koszty w EUR 3, 81 EUR 7, 62 EUR 9, 60 EUR 4, 27 EUR 13

Rozwinięcie teorii przewag komparatywnych w warunkach większej ilości towarów: Wnioski • Polska będzie eksportować do Niemiec takie towary, w przypadku których relacje nakładu pracy (R) niezbędnego do wyprodukowania 1 jednostki tych towarów w każdym z obu rozpatrywanych krajów będą mniejsze (lub równe) w porównaniu z relacjami występującymi w przypadku produkcji miedzi. • Natomiast dla Niemiec opłacalny będzie eksport tych towarów, dla których R są równe lub większe niż w przypadku wina. 14

Przewagi komparatywne według modelu Dornbuscha-Fischera-Samuelsona (z 1977 r. ) • • Założenia: Handlują ze sobą dwa kraje (Polska i Niemcy), każdy z nich produkuje długą listę towarów (nieskończenie wiele), a koszty produkcji zależą tylko od jednostkowego nakładu pracy. Uporządkowanie dóbr wytwarzanych w obu krajach według jednostkowego nakładu pracy w ujęciu pieniężnym, zgodnie z formułą: L(di)=LN(di)/LP(di), • gdzie: LN(di) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki dobra di w Niemczech, LP(di) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki tego samego dobra w Polsce. Następnie wszystkie dobra uporządkowane z punktu widzenia Polski, począwszy od najmniej pracochłonnych LP(di)/LN(di) po najbardziej pracochłonne LP(di)/LN(di). 15

Dziękuję za uwagę 16