IIIN YAYILMASI Ik nlar homojen saydam ortamlar ve

IŞIĞIN YAYILMASI Işık ışınları homojen saydam ortamlar ve boşlukta doğrular halinde yayılır

• Işık Kaynağı • Işık vererek çevrelerini aydınlatan cisimlere denir. • 1 -DOGAL IŞIK KAYNAKLARI: • Güneş ve yıldızlar ve ateş böceği doğal ışık kaynaklarıdır. • YAPAY IŞIK KAYNAKLARI: • Yanan lamba ve mum gibi cisimler de suni (yapay) ışık kaynaklarıdır

Işık ışınları • Işık kaynağından çıkan ve ışığın yolunu belirten doğrulara ışık ışınları veya kısaca ışınlar denir. • Aydınlatılmış Cisimler • Bir ışık kaynağından ışık alarak görünür hale geçen cisimlere aydınlatılmış cisimler denir. •

Saydam Cisimler • Işığı tamamen geçiren cisimlere saydam cisimler denir. Cam, hava ve su gibi maddeler saydam cisimlerdir. • • Yarı Saydam Cisimler • Işığı kısmen geçiren cisimlere yarı saydam cisimler denir. Buzlu cam ve yağlı kağıt gibi maddeler yarı saydam cisimlere örnek verilebilir. • Saydam Olmayan Cisimler • Işığı geçirmeyen cisimlere saydam olmayan cisimler denir. Tahta ve demir gibi maddeler saydam olmayan cisimlerdir. •

CİSİMLERİN GÖRÜLEBİLME ŞARTI • 1 - YA CİSİM IŞIK KAYNAĞI OLMALI • 2 - YADA CİSİM AYDINLATILMIŞ OLMALI • * LAMBA IŞIK KAYNAĞIDIR • ODADA BULUNULAN CİSİMLERİN HEPSİ AYDINLATILMIŞ CİSİMLERDİR.

YANSIMA NEDİR? • Işık ışınlarının aydınlık, parlak yüzeylere çarpıp doğrultu yüzeyinyansıma normali değiştirmesine denir. Gelen ışın Yansıyan ışık

• YANSIMA NEDİR • Saydam ortamda hareket eden ışığın herhangi bir yüzeye çarpıp geri dönmesine yansıma denir. Yansıma olayında ışığın hızı, rengi yani hiçbir özelliği değişmez. Sadece hareket yönü değişir. •

• Bir yüzeyle 90° lik açı yapan dikmeye yüzeyin normali denir. Gelen ışınla normal arasındaki açıya gelme açısı (a), yansıyan ışınla normal arasındaki açıya da yansıma açısı (b) denir. • Gelme açısı= yansıma açısı(α=β)

Yansıma kanunları • 1 - Gelen ışın , yansıyan ışın, yüzeyin normali aynı düzlem üzerindedir. • 2 -Gelme açı yansıma açısına eşittir. • Gelme açısı α=Yansıma açısı β

Yansıma çeşitleri • Işınların geldiği yüzey şekildeki gibi düzgün olursa, bu yüzeyin her noktasında normaller birbirine paraleldir. Şekildeki gibi gelen ışınların gelme açıları birbirine yansıma açıları da birbirine eşit olur. • Bundan dolayı yüzeye birbirine paralel gelen ışın demeti, yüzeyden de birbirine paralel olarak yansır. Bu yansımaya düzgün yansıma denir.

• Eğer yüzey şekildeki gibi düzgün değilse, yüzeyin bütün noktalarındaki normaller farklıdır. Yüzeye paralel gelen ışınların gelme açıları yansıma açılarına eşit olmaz. Bu yansımaya dağınık yansıma denir.

DAĞINIK YANSIMA

DÜZGÜN YANSIMA

GELEN YANSIYAN IŞIN

• CİSİMLER IŞIK İLE KARŞILAŞINCA NE OLUR • BEYAZ IŞIĞIN PRİZMADA RENKLERİNE AYRILMASI

• Şekildeki prizmaya gönderilen beyaz ışık renk karışımı olduğundan bu renkler prizmadan geçerken farklı miktarlarda kırılırlar. En az kırmızı, en çok mor ışın kırılır.

• Renkli ve Siyah Görme • Bir cisim, üzerine düşen güneş ışığının tamamını yansıtıyorsa bu cisim beyaz görünür. Cisim, üzerine düşen ışığın tamamını tutuyorsa bu durumda cisim siyah görünür. Eğer cisim, üzerine düşen ışığın bir kısmını yansıtıyorsa bu durumda cisim yansıttığı ışığın renginde görülür. •

• ARABANIN GÜLÜN YAPRAKLARININSARI GÖRÜLMESİNİN NEDENİ ARABA VE GÜL ÜZERİNE DÜŞEN SARIYI GÜNEŞ IŞIĞIN YANSITIP DİGERLERİNE YUTMASIDIR.

DÜZLEM AYNA • Düzlem Aynaların Kullanıldığı Yerler Düzlem aynanın günlük yaşamda birçok kullanım alanı vardır. Tıraş olurken , giyinirken , saçınızı tararken , mağazaların vitrinlerinde ve bir çok yerde kullandığımız aynalar düzlem aynalardır. Dar bir odaya asılacak düz büyük ayna odanın daha geniş görünmesini sağlar. Düz aynalar periskop yapımında da kullanılır. Periskop bir gözlemciye değişik açılardan etrafını görmeye yarar

• Düzlem aynada ğörüntünün özellikleri • 1 -Cismin aynaya uzaklığı görüntünün aynaya olan uzaklığına eşittir. • 2 -Görüntünün boyu. Cismin boyuna eşittir. , • 3 -Görüntü simetridir. (GÖRÜNTÜ ÇİZİMİ YANLIŞ OLDU) ALİ İ CİSİM GÖRÜNTÜ

• Düzlem aynada ğörüntünün özellikleri düzlem aynada oluşan görüntü; 1 -Zahirîdir. 2 -Aynaya olan uzaklığı, cismin aynaya olan uzaklığına eşittir. 3 -Boyu, cismin boyuna eşittir. 4 -Cisme göre sağlı solludur. Sağ elimiz, 5 -görüntümüzün sol elidir. 6 -Aynaya göre simetriktir

• Işık Hızı • Işığın birim zamanda aldığı yola ışık hızı denir. Işık hızı, ışığın hareket ettiği ortama göre değişir. Aşağıdaki tabloda ışığın bazı ortamalardaki hızı verilmiştir. •

YARI VE TAMGÖLGE • Işık kaynaklarından yayılan ışınlar , ortamda ilerlerken saydam olmayan cisimler üzerine düşerlerse , cisimleri geçemediklerinden dolayı , cisimlerin arka tarafında karanlık bölgeler oluşur. Meydana gelen bu karanlık bölgeye gölge denir. Kare , küp şeklindeki cisimlerin gölgesi karesel, daire ve küre şeklindeki cisimlerin gölgeleri de dairesel olur.

• GÖLE VE YARI GÖLGE Işık kaynağından çıkan ışınların hiç düşmediği bölgeler tam gölge denir. Bazı bölgelerde hem ışık düşüp hem de gölgelenme görünüyorsa buna yarı gölge denir.

• Görüş Alanı • Görüş alanı, aynaya baktığımızda görebildiğimiz bölgedir. Bir düzlem aynanın iki kenarına gözden gönderilen ışınlar aynada yansır. Yansıyan bu ışınlar ile ayna arasında kalana görüş alanı denir. Bu yansıyan ışınların üzerinden geçtiği noktalar ve bu ışınlar arasında kalan noktaları görebilmek mümkündür.

• Şekilde G noktasından aynaya bakan bir gözün görüş alanını bulurken, aynanın iki ucundan normaller çizilir. Gelen ışının eşit açı yaparak yansımasını bulmak için, gözün normale dik olan uzaklığı belirlenir. Yansıyan ışın yine normalden eşit dik uzaklık olan noktadan geçer. Şekilde 1. ışın L noktasından, 2. ışın da S noktasından geçecek şekilde yansır. G noktasının aynadaki görüntüsünü görmek için nerelerden bakılmalı diye sorulduğunda, görüş alanı içinden bakılmalı cevabı verilir.

• KÜRESEL AYNALAR • Yarıçapı R olan bir kürenin tümsek kısmı parlatılıp ayna yapılırsa tümsek (dış bükey) ayna, çukur kısmı parlatılıp ayna yapılırsa çukur (iç bükey) ayna elde edilmiş olur. • Aynanın tam ortasından ve merkezinden geçen eksene asal eksen denir. Aynanın asal eksenle çakıştığı noktaya tepe noktası (T) denir. Tepe ile merkez noktalarının tam ortasındaki noktaya da odak noktası (F) denir. Odak noktasının aynaya veya merkeze uzaklığına da odak uzaklığı (f) denir • • Odak uzaklığı ile aynanın (R) yarıçapı arasında R = 2 f bağıntısı vardır.

KÜRESEL AYNA CUKUR AYNA

l Çukur aynanın özel noktaları l 1 -Odak nokta. SI (F) l 2 -Merkez noktası (M) l 3 -Tepe noktası (T) l 4 -Asal eksen

l a-)ÇUKUR Ayna: l *Yansıyan ışığı bir noktada toplayan aynalara (iç bükey ayna)denir. l *Işığın toplandığı nokta ODAK noktası olarak isimlendirilir. l *. Cismin görüntüsü, cismin aynaya uzaklığına göre değişir l (M-sonsuzluk arasında): görüntü-ters, küçük, gerçek l (Mde): görüntü-Mde, ters, eşit boyda, gerçek l (F-M arasında): görüntüsü-M dışında, ters, cisimden büyük, gerçek

l *Bir ampül çukur aynanın odak noktası önüne konursa ışık tek bir yönde yayılır. Bu yüzden araba farları, ışıldaklar, el fenerleri yapısında vardır. l *Mikroskopta incelenecek cisim üzerinde ışık yansıtmak için.

Çukur aynanın kullanıldığı yerler. l mikroskoplarda ve tuvalet aynası olarak kullanılır l El feneri l Araba farları l Dişçi aynaları l Tıraş ve makyaj aynaları l Dev aynalar

ÇUKUR AYNANIN KULLANILDIĞI YERLER l *DEV aynası olarak da bilinir. l *Diş hekimleri muayene etmek için kullanır. makyaj aynası olarak kullanılır. ışınlar bir noktada toplanabildiğinden yüksek sıcaklık elde edilebileceğinden özel üretim olaran güneş fırınlarında kullanılır. Teleskoplarda büyük çukur ay. kullanılır.

Küresel Aynalar; TF uzunluğu FM uzunluğuna eşittir. Asal Eksen T F M M: Merkez F: Odak Noktası T: Tepe Noktası

Küresel Aynalarda Işınlar; 1. Asal Eksene Paralel Gelen Işın Asal Eksen T F M Asal eksene paralel gelen ışık kırıldıktan sonra odaktan geçer

Küresel Aynalarda Işınlar; 2. Tepe Işını Asal Eksen T F M Tepe noktasına gelen ışın, asal eksen ile eşit açı yaparak yansır.

Küresel Aynalarda Işınlar; 3. Odak Işını Asal Eksen T F M Odaktan geçecek şekilde gelen ışın, aynaya çarptıktan sonra asal eksene paralel olarak yansır.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri 1. Cisim Merkezde 0 T F Asal Eksen M Cisim merkezde ise görüntü gerçek, cisimle aynı büyüklükte ve ters oluşur.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri 2. Cisim Merkezden Uzakta 0 T F Asal Eksen M Cisim merkezden uzakta ise görüntü merkez ile odak arasında oluşur. Görüntü gerçek, cisimden küçük ve terstir.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri 2. Cisim Merkezden Uzakta 0 T F Asal Eksen M Cisim merkezden uzakta ise görüntü merkez ile odak arasında oluşur. Görüntü gerçek, cisimden küçük ve terstir.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri 4. Cisim Odakta 0 T F Asal Eksen M Cisim odakta ise, görüntü sonsuzda oluşur.

Küresel Aynalarda Görüntü ve özellikleri 5. Cisim Odak İle Tepe Arasında 0 T F Asal Eksen M Cisim odak ile tepe arasında ise, görüntü aynanın arkasında oluşur, görüntü zahiridir cisimden büyük ve düzdür.

TÜMSEK AYNALAR

TÜMSEK AYNADA ÖZEL NOKTALAR 1 -ODAK NOKTASI 2 -Merkez noktası 3 -Tepe noktası

Tümsek Aynalar; 1. Asal Eksene Paralel Gelen Işın 0 T F Asal Eksen M Asal eksene paralel olarak gelen ışınlar aynaya çarpınca uzantısı odaktan geçecek şekilde yansır.

Tümsek Aynalar; 2. Tepe Noktasına Gelen Işın 0 T F Asal Eksen M Tepe noktasına gelen ışınlar, asal eksenle yaptıkları açıya eşit açı yaparak yansır.

Tümsek Aynalar; 3. Merkez Işını 0 T F Asal Eksen M Uzantısı merkezden geçecek şekilde gelen ışınlar, aynaya çarptıktan sonra kendi üzerinden yansır.

Tümsek Aynalar; Tümsek Aynada Görüntü Çizimi 0 T F Asal Eksen M Tümsek aynada cisim nereye konursa konsun görüntü daima düz, cisimden küçük odak ile tepe arasında oluşur

TÜMSEK AYNALAR NERELERDE KULLANILIR. l Tümsek aynalar, seyahat otobüslerinde dikiz aynası olarak yaygın kullanılma alanı bulmaktadır. Teleskop imalinde de kullanılır. Tepe noktası delinmiş tümsek aynalar ise kulak, burun, boğaz boşluklarını incelemede kullanılır

l BAYRAM TOSUN l FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ l OSMAN MANİSALI İLKÖĞRETİM OKULU l ACIPAYAM /DENİZLİ