Gne Inlar Kozmik nlar Gamma ve X nlar

Güneş Işınları • • Kozmik ışınlar, Gamma ve X ışınları UVC 200 -290 nm UVB 290 -320 nm UVA 320 -400 nm Görünür ışınlar 400 -760 nm Kızıl ötesi 760 -3000 nm

UV Etkilenmeleri • Saat: % 75: 9 -15, % 20 -30: 11 -13 • Mevsim • Coğrafya • Yükseklik: 300 m/%4↑ • Yansıma: Kar %50 -95 Su %5, Kum %25 • Engelleme: Bulut %20 -90 Gölge %50 -60 Su %60/2 m ↓

UVB • • Enerji 1000 Oran 1 Yaz-öğlen Doğrudan DNA yıkımı • Camdan geçemez • Epidermiste ___ UVA • • Enerji 1 Oran 20 Her zaman Dolaylı DNA yıkımı • Camdan geçer • Dermise iner

Güneşin Olumlu Etkileri • • Enerji • Psoriasis vb. Fotosentez • Yanık Ten D vit. • Ruhsal etki Antibakteriyel

Güneşin Olumsuz Etkileri Kronik Akut • • Güneş yanığı Fotoallerjik Fototoksik Bazı Hast. Alevlenme • • • Deri kanserleri Deri yaşlanması İmmünsupp. Lekelenmeler Halıları ve koltukları soldurur

Güneşin Olumsuz Etkileri 2 • 1 - Ani güneş yanığı etkisi • 2 - Toplam doz etkisi • 3 - İlk 10 yaş

Güneş Yanığı • • • Kısa süre + Yüksek doz, UVA< UVB 4 -6 saatte çıkar, 24 saatte max. Eritem, ödem, vezikül, bül Yanma , kaşıntı Eriteme paralel DNA hasarı

Fotoallerjik Etki • • • Deriye temas eden bir madde UV katalizör 48 saatte ekzema Eritem, ödem, vezikül, kaşıntı Güneş gören alanlarda

Fototoksik Etki • • • Sistemik alınan madde Dışarıdan temas eden madde Saatler içinde (UV’den ) başlar Eritem, ödem, bül, pigmentasyon Ağrı, yanma Katran, furokumarin, boya, ilaç, dövme

Deri Kanseri ve Öncüleri • • % 90 UV, kronik (toplam) etki Kısmen ani yanık etkisi %90 Yüz Öncüler 40 yaş, kanserler 50 civarı Çiftçi, gemici, inş. işçisi vb. erken yaş BHK, SHK Yaşlanma belirtileriyle birlikte

Deri Kanseri ve Öncüleri 2 • • • Beyaz ırk > 15 kat renkli ırk E>K DNA hasarı Mutasyon, immünsupp. Kanser öncüleri Deri Kanserleri

Deri Kanseri ve Öncüleri 3 • • • Malin Melanoma Yanık yapacak ani yüksek doz etki Kısmen toplam doz etkisi İlk 10 yaş çok önemli Her yanık bir adım yaklaştırır

Deri Yaşlanması • Hücre üreme hızı yavaşlar • Su tutma azalır • Bağ dokusu azalır, yapısı bozulur

Deri Yaşlanması 2 • • • Atrofi (İncelme) Benekli lekelenme Kırışma Damar genişlemesi Kuruma, kabalaşma Sarkma, gerilme gücünde azalma

Güneşten Korunma § Deri kanserlerinden, § Deri yaşlanmasından, § Fotodermatozlardan, § Fotoimmünosupresyondan korur

Korunma • • En iyi korunma giyimdir Sık dokulu, kuru ve koyu renkli Şapka, 10 cm kenarlı Şemsiye, balkon, vb yaklaşık % 50

Fiziksel Koruyucular § Çok Kullanılanlar: - Ti. O, Ti. O 2, Zn. O 2 § Diğerleri : - Mg. O, Fe. O, Mg Silikat (Talk), Al Silikat (Kaolin), Ferrik Klorid, Mika

Kimyasal Koruyucular § UVB Tutucular: SPF 1 -100, FDA : 30+ § UVA Tutucular: FKF, IPD, PPD

Kimyasal Koruyucular 2 § UVB Tutucular: - PABA ve türevleri, Sinnamatlar, Salisilatlar, Benzimidazoller § UVA Tutucular: - Benzofenon, Antranilatlar, Kamforlar, Dibenzoylmetanlar

İyi Etkinlik İçin • • Uygun SPF 15< İkinci gün daha yüksek koruma Yeterli ürün uygulama (2 mg/cm 2) Tüm açık alana Erken sürme (20 -30 dk. ) Sık yineleme (2 -4 saat) Etkisiz ürün (SKT, Sıcakta saklama)