Hoop Niets ter wereld is zo rechtvaardig verdeeld

Hoop Niets ter wereld is zo rechtvaardig verdeeld als het gezond verstand

Periode Romantiek en Verlichting Klas 9 GR

Niets ter wereld is zo rechtvaardig verdeeld als het gezond verstand • Wat kun je deze periode verwachten?

Inleiding periode (maak aantekeningen!) (1/3) • Tijd: 1700 – 1800 (1789 Franse revolutie) • Ontstaan na Renaissance en Classisme • Waarom ontstond de Verlichting? Vermindering invloed godsdienst en hoge adel. Meer reizen, meer boekdrukkunst: men werd kritischer. • Wereldbeeld Verlichting; hiervoor dacht men dat de mens naar het kwade neigt en dat God je op het pad houdt. • Nu: de mens neigt naar het goede • Eerste ideeën voor democratie.

Inleiding (2/3) • Franse revolutie (1789) was bepalend: einde Verlichting • Wat is verlichting? Helderheid van geest. (lampje in de strip) • Descartes is de grondlegger; ( 1596 - 1650) Kenmerken: • De maakbare wereld: zelfverantwoordelijkheid. • Niet God maar de mens heeft invloed • Wetenschap • goedheid mensen • De rede: het verstand, rationalisme,

Inleiding (3/3) Vervolg kenmerken: • kind is belangrijk: nieuwe visie • Literatuur: • is opvoedend en belerend. • De eerste encyclopedie • De eerste tijdschriften • De eerste kinderboeken • Dagboeken • En nog meer vernieuwingen op het gebied van literatuur.

Opdracht 1 - Ik denk dus ik ben (Cogito Ergo sum) Op het eerste tekenblad van je schrift schrijf je deze zin van Descartes in mooie letters met een tekening of woorden erbij Laat in de tekening de betekenis terugkomen van de Verlichting: wetenschap, feiten zijn belangrijk

Feiten en gevoel • Subjectief en objectief • Opdracht 2: feit van de dag • Opdracht 3: maak vandaag en morgen een tekening/collage over het verschil tussen feit en gevoel, met uitleg, gezien in deze periode.

Dag 2 • Terugblik dag 1 • Hoofdstuk 2 literatuur versus lectuur en literatuur in de Verlichting. • Verschil literatuur en lectuur: maak aantekeningen!

H 1. 1 Lectuur versus literatuur H 1. 2 Literatuur in de Verlichting Wat is literatuur? Wanneer is een boek geen literatuur?

Theorie: maak aantekeningen (1/3) • H 1. 1 Lectuur versus literatuur: • Complexer • Origineler • Diepgang • minder voorspelbaar • minder cliché • Stijl: verrassend en origineel

Theorie: maak aantekeningen (2/3) • H 1. 2 Literatuur in de Verlichting • kernwoord: didactisch - Encyclopedie (Frans) 1750 -1776 Diderot en d’Alembert - spectatoriale tijdschriften: Nederlands: De Hollandse spectator. Vanaf 1731 Justus van Effen

Theorie: maak aantekeningen (3/3) - Imaginaire reisverhalen: waarom toch belerend? Vb: Robinson Crusoë (1719) Engels Vb: Krenke Kesmes 1708 : Nederlands: Hendrik Smeeks - Jeugdliteratuur: Nieuw beeld van het kind: niet meer slaan maar spelenderwijs leren. Sprookjes en gedichten met wijze lessen. Proeve van kleine Gedigten voor Kinderen (1778) - Roman: opkomst en nieuw. Roman over het leven van een persoon. Reisromans.

Opdracht 2 • Maak drie kolommen: literatuur, lectuur en ‘tussenin” • Knip de fragmenten van het werkblad uit en plak dit in je schrift. Benoem per fragment zo duidelijk mogelijk: • Lectuur, literatuur of toch een grensgeval? • Bedenk met je buurman of buurvrouw zoveel mogelijk voorbeelden van leesmateriaal en plaats die in de kolommen. Versier je verzameling mooi.

Afsluiting • Huiswerk afmaken: • • • Voorwoord Inleiding Tekening feiten en gevoel Hoofdstuk 1: literatuur versus lectuur Collage literatuur • Vegen!

Dag 2 -Terugblik -jeugdliteratuur

Hoofdstuk 1 Hieronymus van Alphen (1/2) • • Gouda 1746 - Den Haag 1803 Dichter, studeerde letteren en rechten Politiek: stadspensionaris en minister Vrouw Maria overleed in 1775 bij de geboorte van hun 3 e kind zorg voor de kinderen Maakte gedichten; Aanvankelijk anoniem in dichtbundels Proeve van kleine Gedigten voor Kinderen (1778)

Hoofdstuk 1 Hieronymus van Alphen (1/2) • Groot succes • Moderne visie: het moderne kind • Vanaf 1778 spelend leren. (John Locke) • Gedichten zijn simpel van vorm.

opdrachten

Aan het werk • Neem het gedicht over in je gedicht en maak de verwerkingsopdracht. • Maak de tekening af van gisteren rondom Descartes • Bedenk iedere dag een feit van de dag.

Dag 4 - terugblik: gedichten

Opstart • • • Vandaag: Eerst theorie: H 4 Sara Burgerhart Terugblik theorie de Verlichting Filmpje Verwerkingsopdracht.

opdrachten

Terugblik Verlichting

overgang

De Romantiek

Opdracht • Maak een collage over Romantiek. Je mag zelf ook tekenen.

Liefdesverhalen

2 liefdesverhalen • De boeken Sarah Burgerhart en Julia.

H 5: liefdesverhalen (1/2) Het boek Sarah Burgerhart: schrijvers: Betje Wolff: 1738 – 1804 Aagje Deken: 1741 – 1804 Stierven 9 dagen na elkaar (Wolff eerst) Betje Wolff liet zich op jonge leeftijd schaken. Werd verlaten door haar vriend. Trouwt op 21 jarige leeftijd met een 30 -jaar oudere dominee. Aagje Deken groeit op in een weeshuis. Karakter: kritisch, sarcastisch, patriottisch

H 5 liefdesverhalen(2/2) Voor het eerst geen actie en anekdote, maar gedachtes en gevoelens: psychologie. Briefroman: 24 personen: 175 brieven Hoort nog iets meer bij Verlichting. Boek: Julia. Schrijver: Rhijnvis Feith Zwolle 1753 - Zwolle 1824 Jurist- politicus-succesvol schrijver. Julia wordt beschouwd als één van de eerste en zeer succesvol sentimentele roman.

Aan het werk: groepsopdracht • • Maak groepjes van 3 Analyse aan de hand van 3 teksten over de boeken. Maak het overzicht Verwerk dit in je schrift • Af voor morgen: individuele uitwerkingen • En theorie

Romantiek en drama

Vrijdag • Terugblik gisteren: • • Theorie Sara Burgerhart en Julia Enkele uitwerkingen van de boekenopdracht Kort filmpje over Betje Wolff en Aagje Deken Verder uitwerken groepsopdracht Vandaag: Rika, een liefdesgedicht Korte theorie, verwerking gedicht Verwerkingsopdracht Start film Multatuli met uitleg.

Voor de theorie: een liedje

Theorie bij H 6 Rika • • Piet Paaltjens 1835 – 1894 echte naam = François Haversmit Hij vertelde dat Piet Paaltjes zijn vriend was. Leeuwarden, mooie jeugd, studeren in Leiden Romanticus, zwaarmoedig, verlangen naar jeugd Predikant, maar vooral ook schrijver Na dood van zijn vrouw zwaar depressief.

Schrijf een liefdesbrief • Aan je hobby, je bed, je moeder, een meisje of jongen, aan een prachtig boek…. • Minimaal 1 A 4 • In deze tijd, maar maak wel gebruik van het bloemrijk taalgebruik uit de Romantiek.

Het begin • Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht, No 37. Het is mijn gewoonte niet, romans te schrijven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aantevangen, dat gij, lieve lezer, zoo-even in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet als ge makelaar in koffi zijt, of als ge wat anders zijt. Niet alleen dat ik nooit iets schreef wat naar een roman geleek, maar ik houd er zelfs niet van, iets dergelijks te lezen, omdat ik een man van zaken ben.

H 6 Max Havelaar (1/2) • • • Schrijver: Multatuli (Ik heb geleden): Echte naam: Eduard Douwes Dekker 1820 Amsterdam – 1887 Ingelheim Jeugd is streng Met vader mee naar Nederlands - Indië 1856 assistent-resident in Lebak, West-Java

H 6 Max Havelaar (2/2) • • Teleurgesteld door misstanden terug naar Europa. 1859 boek Max Havelaar af. Uitgave in 1860 Na aarzelende start; Heel succesvol: 40 talen Het verhaal: deels zijn eigen verhaal. Drie perspectieven: Max Havelaar, Sjaalman en Droogstoppel Kaderverhalen: Saïdjah en Adinda Maatschappelijke effecten na enkele jaren. Slot: Multatuli pakt de pen over: oproep.

werk •

Aan het werk • Groepsopdracht • Liefdesbrief • Verder aan Schrift werken

groepsopdracht • Maak groepjes van 3 -4 leerlingen. • Kies een uitwerking: óf je verdiept je in een Max Havelaarproduct ( hoe wordt je product gemaakt/geteeld/geproduceerd? Waar? Wat houdt een Max Havelaarkeurmerk precies in? ) • Óf je maakt een verhaal over een hedendaags misstand. (Zoek informatie op: achtergronden, landen, probleem, oplossing etc. ) • Verwerk dit in een presentatie (powerpoint/muurkrant/poster) en zet een verslag je schrift.

overzicht • • • Inleiding Verlichting - bij iedere dag: feit van de dag - tekening bij 'cogito ergo sum" - H 1 Hiëronymus van Alphen - verwerking de Pruimenboom - eigen didactisch gedicht - H 2/1 literatuur versus lectuur H 2/2 literatuur in de Verlichting - werkblad tekstfragmenten - collage feiten/gevoel H 3 imaginiare reisverhalen - eigen imaginair reisverhaal in strip of verhaalvorm.