HOOFDSTUK 11 Risico en verzekeren Waarover gaat dit

HOOFDSTUK 11 Risico en verzekeren

Waarover gaat dit hoofdstuk? ■ Waarom, hoe en waartegen verzekeren? ■ Vooraf ■ 11. 1 Waarom en tegen welke voorwaarden? ■ 11. 2 Eigen risico, premiedifferentiatie, uitsluiting ■ 11. 3 Dekking particuliere verzekeringen ■ 11. 4 Stelsel van sociale zekerheid ■ 11. 5 Doelstellingen sociale zekerheid, berekening uitkeringen

11. 1 Het verzekeringsprincipe ■ Verzekeringen zijn in wezen erg simpel: Alle verzekerden samen betalen zelf alle schade ■ Voor een relatief gering bedrag kun je daarom een verzekering afsluiten: de kans op schade is voor jou niet zo groot

11. 1 Het verzekeringsprincipe – 2 ■ Verzekeringen zijn gebaseerd op risico-analyse: hoe groot is de kans dat …. ■ Voor een relatief gering bedrag kun je daarom een verzekering afsluiten: de kans op schade is voor jou niet zo groot

Extra kosten verzekering ■ Naast premie – het bedrag van de verzekering zelf – moeten ook de overige kosten en de winst van de verzekeraar betaald worden ■ Je betaalt dus: – Premie van de verzekering zelf – Overige kosten – Winst

Soorten verzekeringen ■ Particuliere verzekeringen – Daarvoor zijn de verzekeringsmaatschappijen zoals Aegon en Interpolis ■ Sociale verzekeringen – Lopen via de overheid ■ Speciaal geval – De ziektekostenverzekering (die wordt later behandeld)

11. 1 Waarom verzekeren? ■ Mensen hebben een afkeer van risico’s ■ Ze zijn risico-avers ■ Die risico’s kunnen afgedekt worden door een verzekering ■ Bij schade ontvangt de verzekerde een schade-uitkering ■ Verzekeringen zijn gebaseerd op solidariteit ■ Iedereen betaalt mee aan de schade van een ander

Wanneer kun je je verzekeren? ■ Je kunt je verzekeren als: ■ Er sprake is van een onzeker voorval (je mag er van tevoren niet zeker van zijn dat het voorval gaat gebeuren) ■ Er sprake is van schade ■ Die schade in geld uit te drukken is

Polisvoorwaarden ■ Verzekeringspolis: verzekeringsovereenkomst tussen verzekeraar (Interpolis) en een verzekerde (jij) ■ De polis het bewijs van verzekerd zijn ■ In de voorwaarden staan: – De te betalen premie – Waartegen je verzekerd bent – Duur van de verzekering – Eigen risico – Uitsluitingen

Eigen risico, uitsluitingen ■ Eigen risico: een deel van de schade betaal je zelf (hierdoor wordt de premie lager) ■ Uitsluitingen: schadegevallen die niet gedekt zijn omdat de kans hierop niet berekend kan worden, bijvoorbeeld – Oorlog – Vulkaanuitbarsting – Aardbeving – Kernramp – Watersnood

Verplicht of vrijwillig ■ De meeste verzekeringen zijn vrijwillig – Opstal- en inboedelverzekering – Reisverzekering – Rechtsbijstandverzekering ■ Sommigen zijn verplicht – Wettelijke aansprakelijkheid (WA): schade aan een ander met een motorvoertuig – Ziektekosten – Werkloosheid (collectieve sociale verzekering) – AOW (collectieve sociale verzekering)

Schuld, nalatigheid, opzet ■ Bij schuld vergoedt de verzekeraar de schade als je ertegen verzekerd bent – Jouw schuld, helaas ■ Bij nalatigheid vergoedt de verzekeraar niet: je had het kunnen voorkomen – Fiets niet op slot gezet en daarom gejat ■ Ook bij opzet vergoedt de verzekeraar niet – Je gooit expres een ruit in Ω einde paragraaf 11. 1

11. 2 Een paar begrippen – 1 ■ Asymmetrische informatie ■ Er is sprake van asymmetrische informatie als de ene partij meer weet dan de andere partij – Jij weet beter of je een brokkenpiloot bent dan de verzekeraar ■ Dat kan zijn bij onvolledige of zelfs onjuiste informatie – Daarom probeert een verzekeraar te achterhalen wat hij aan jou heeft

11. 2 Een paar begrippen – 2 ■ Moral hazard – Moreel wangedrag ■ Je gaat je roekelozer gedragen omdat je verzekerd bent ■ Reactie verzekeraar: – Eigen risico: je moet een deel van de schade zelf betalen – Uitsluiting: fiets niet op slot = geen uitkering – Premiedifferentiatie: verschillende premies voor dezelfde schade ■ – in Amsterdam is een fietsverzekering duurder dan in Esbeek Bonus/malusregeling: geen schade = premiekorting, schade = minder korting

11. 2 Een paar begrippen – 3 ■ Averechtse selectie: mensen met veel schade blijven, mensen met weinig schade stoppen met de verzekering ■ Als iedereen dezelfde premie betaalt en er wordt veel schade geclaimd, stijgt de premie voor iedereen ■ Hierdoor kunnen degenen die weinig schade claimen de verzekering te duur vinden; ze stoppen met de verzekering ■ De verzekeraar blijft dan zitten met de grote schadegevallen waardoor de premie nog verder stijgt

11. 2 Een paar begrippen – 4 ■ Risicoselectie ■ Om averechtse selectie te vermijden gaat de verzekeraar aan risicoselectie doen ■ Ze probeert in te schatten hoeveel schade een verzekerde zal claimen en baseert daarop de premie – Rokers betalen meer (meer zorgkosten) – Ouderen betalen meer (meer zorgkosten) – Jonge automobilisten betalen meer (meer auto-ongevallen)

11. 2 WA- en Zorgverzekering ■ De overheid heeft sommige verzekeringen verplicht gesteld: de WA-verzekering voor motorvoertuigen en de basisziektekostenverzekering ■ Basisziektekostenverzekering: om risicoselectie tegen te gaan zodat iedereen verzekerd is ondanks het risico (dus geen risicoselectie) – Verzekering loopt bij particuliere verzekeraars: die mogen zelf bepalen hoe hoog de premie is ■ WA-verzekering: iedere motorvoertuigeigenaar moet verzekerd zijn zodat schade aan derden verzekerd is – Verzekering loopt bij particuliere verzekeraars: die mogen zelf bepalen hoe hoog de premie is Ω paragraaf 11. 2

11. 3 Particuliere verzekeringen Een aantal particuliere verzekeringsmaatschappijen op de Nederlandse markt

AVP: Aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren ■ Bij wet ben je wettelijk aansprakelijk (WA) voor schade die je toebrengt aan anderen ■ Dit geldt ook voor jouw huisdieren en kinderen ■ Deze verzekering is niet verplicht maar wel verstandig; de schadebedragen kunnen erg hoog zijn ■ AVP is niet voor auto, scooter, motor of vaartuig, hiertegen moet je je apart verzekeren

Rechtsbijstandsverzekering ■ Deze verzekering verzekert je van juridische hulp bij geschillen ■ Ze is niet verplicht maar kan van pas komen ■ De meeste Nederlanders weten namelijk weinig van het Nederlandse recht en de rechtsregels ■ Voorbeelden van geschillen – Juridische problemen met je baas (b. v. ontslag) – Toedracht van een verkeersongeval – Aanvraag van een bouwvergunning

Reisverzekering ■ Deze verzekering dekt diefstal, verlies, ongeluk, schade enzovoort op vakantie/reis ■ Ook deze verzekering is niet verplicht ■ Vaak op reis: doorlopende reisverzekering ■ Een keer per jaar op reis: alleen voor deze reis een reisverzekering ■ Eigen risico en premiedifferentiatie worden toegepast Kosten € 30, 45 per jaar

Motorrijtuigenverzekering ■ Iedere eigenaar van een auto, motor, scooter, vaartuig moet zich VERPLICHT minimaal WA verzekeren ■ Je bent dan verzekerd tegen schade AAN EEN ANDER! (laagste premie) ■ Uitbreidingen hierop zijn niet verplicht maar zijn soms verstandig ■ WA-plus / WA+beperkt casco: extra verzekerd is je eigen voertuig bij brand en diefstal (hogere premie) ■ WA+volledig casco: extra verzekerd is ook de schade aan jouw eigen voertuig (hoogste premie)

Motorrijtuigenverzekering – 2 ■ Premie wordt jaarlijks bepaald ■ Meestal op basis van de bonus/malusregeling: – Geen geclaimde schade = korting op de premie – Wel geclaimde schade = minder korting op de premie ■ Mijn korting is 55, 5%, ik betaal dus maar 44, 5% van de basispremie ■ Dus € 50, 23 per maand = 44, 5% ■ 100% is € 50, 23 / 44, 5 x 100 = € 112, 88 per maand ■ Dat is € 1. 354, 56 per jaar voor een auto die € 11. 381 kostte in 2008!

Motorrijtuigenverzekering – 3 Bonus/malusregeling

Motorrijtuigenverzekering – 4 Waarom de bonus-malus? ■ Om ervoor te zorgen dat bestuurders voorzichtig zijn ■ Om ervoor te zorgen dat ze kleine schades niet melden maar uit eigen zak betalen ■ Om fraude tegen te gaan ■ Want: het maakt niet uit hoe hoog de schade is ■ Een geclaimde schade van € 250 telt 1 x – Ik heb iemands achterlicht kapot gereden, schade € 250 ■ Maar een geclaimde schade van € 100. 000 telt ook maar 1 x – Ik heb iemands BMW compleet aan gort (= total loss) gereden, schade € 100. 000

Motorrijtuigenverzekering – 5 ■ Ik ben dit jaar nogal onvoorzichtig geweest ■ Ik heb flink wat brokken gemaakt waardoor ik teruggevallen ben naar trede 1 ■ Dat kost me flink geld: ik moet 35% bovenop de basispremie betalen – € 1. 354, 56 x 1, 35 / 12 = € 152, 39 per maand in plaats van € 50, 23 ■ Weet je wat, ik stap gauw over naar een andere verzekeraar! ■ Helaas, de verzekeraars hebben afgesproken dat ze de straf overnemen ■ En mocht ik erover liegen – en ze komen erachter – dan knikkeren ze me uit de verzekering ■ En ook dat wordt overgenomen door de andere verzekeraars: ik kom niet meer aan de bak.

Zorgverzekering – 1 ■ De basiszorgverzekering is een verplichte verzekering – De overheid bepaalt welke zorgkosten minimaal moeten worden vergoed – Er is een eigen risico van minimaal € 385 – Om risicoselectie te vermijden mag niemand worden geweigerd (de verzekeraar heeft een acceptatieplicht) – Tot 18 jaar gratis ■ Om de overige ziektekosten vergoed te krijgen, moet een aanvullende verzekering worden afgesloten, bijvoorbeeld – Tandarts – Fysiotherapie

Zorgverzekering – 2 De zorgpremie ■ De zorgpremie bestaat uit twee onderdelen: ■ De nominale premie – – – Te betalen aan een particuliere zorgverzekeraar (bv CZ, VGZ) Geen premiedifferentiatie, iedereen betaalt bij de gekozen verzekeraar dezelfde premie Hoger eigen risico = lagere premie (maximaal € 885) ■ De inkomensafhankelijke premie – – Te betalen aan de Belastingdienst, dus een soort sociale verzekering Je betaalt 5, 4% zorgbijdrage over je inkomen Je werkgever/uitkeringsinstantie betaalt extra 6, 65% over je inkomen Maximum inkomensgrens wordt jaarlijks bepaald

Zorgverzekering – 3 ■ Een verzekeraar mag niemand weigeren – Hierdoor kan de ene met “duurdere” verzekerden zitten – Hiervoor is het risicovereveningsfonds in het leven geroepen – Het geld uit dit fonds wordt over alle verzekeraars verdeeld – Het fonds wordt grotendeels gevuld met de inkomensafhankelijke premies ■ De inkomensafhankelijke premie wordt ook gebruikt voor – De zorgtoeslag (afhankelijk van het inkomen) – De premies voor 18 minners Ω paragraaf 11. 3

Tussendoortip ■ Bestudeer de stof als volgt: lees de samenvatting ■ Snap je niet wat er in de samenvatting staat, lees er dan de betreffende paragraaf op na

11. 4 Sociale zekerheid in Nederland ■ Hiernaast staat het schema van de sociale zekerheid in Nederland ■ Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is verantwoordelijk voor het stelsel

Nogmaals: welvaartsvast waardevast

Rest van de paragraaf ■ De rest van de paragraaf zelf lezen ■ Vragen hierover mag je uiteraard altijd stellen Ω paragraaf 11. 4

11. 5 Sociale verzekeringen en voorzieningen § Deze paragraaf moet je zelf lezen § Je mag altijd vragen hierover stellen Ω paragraaf 11. 5