FNN nformatika MVZU nformasiyann kodladrlmas SNF 5 MLLM

FƏNN : İnformatika MÖVZU : İnformasiyanın kodlaşdırılması SİNİF : 5 MÜƏLLİM : Çinarə Namazova

Alt standartlar : 1. 1. 1, 1. 1. 2 Təlim məqsədi : • kodlaşdırmanın əhəmiyyətini şərh etmək • informasiyanın sadə işarələrlə kodlaşdırılmasını izah etmək • informasiyanın kodlaşdırılmasına nümunələr göstərmək İş forması : bütün siniflə iş , qruplarla iş İş üsulu : beyin həmləsi, müzakirə, problemin həlli, təqdimat İnteqrasiya : H-b. -4. 2. 2, Mus. -3. 1. 1, T. i-1. 1. 1 Təchizat : İş vərəqləri, kompüter, proyektor

Gördüyünüz simvollar, işarələr sizə hansı informasiyanı verdi ? Gördükləriniz sizə hansı informasiya prosesini xatırladır?

TƏDQİQAT SUALI İNFORMASİYANI NECƏ KODLAŞDIRMAQ OLAR ?

İnformasiyanı müxtəlif şərti işarələrlə də təqdim etmək olar. İnformasiyanı təqdim etmək üçün istifadə olunan şərti işarələr sisteminə KOD deyilir. İnformasiyanın hər hansı kodla göstərilməsi isə KODLAŞDIRMA adlanır. Biz özümüz də hiss etmədən daim kodlaşdırma və kodaçma ( dekodlaşdırma ) ilə məşğul oluruq.

Texnikanın inkişafı ilə yanaşı , informasiyanın müxtəlif kodlaşdırma üsulları yarandı. XIX əsrin ikinci yarısında Amerika ixtiraçısı Samuel Morze nöqtə və tire işarələrindən ibarət yeni kod ixtira etdi. Teleqraf rabitəsində tətbiq olunan MORZE KODU bu gün də istifadə edilir.

BRAYL ƏLİFBASI 1821 -ci ildə Luis Brayl tərəfindən ciddi görmə problemli insanların oxuyub-yazması üçün tərtib edilən əlifba. Bu əlifbayla birdən altıya qədər olan xanalar vasitəsi ilə gözdən əlilər həm yaza, həm də oxuya bilərlər. Əlifba dünyada olan bütün əlifbalara tətbiq etilmişdir. Luis Braylın özüdə gözdən əlil olmuşdur.

SEZAR KODLAŞDIRILMASI İlk kodlaşdırma növü sayılır. Məşhur Roma sərkərdəsi Yuli Sezar müharibə zamanı vacib məlumatları bu üsulla kodlaşdırıb , yollarmış. Bu kodlaşdırma üsulunda hər bir hərf əvvəlcədən müəyyən olunmuş sayda özündən sonra gələn hərflə əvəzlənir.

Dərslikdən istifadə edilərək yeni məlumat şagirdlərə şərh edilir. Sonra şagirdlər 3 qrupa bölünür. Tədqiqatın aparılması üçün qruplara iş vərəqləri paylanır.

MORZE QRUPU

BRAYL QRUPU 1. Qrupun hər bir üzvü öz adını Morze əlifbası vasitəsilə kodlaşdırsın. 2. Musiqidə istifadə olunan kodlar haqqında bildiklərinizi yazın və təsvir edin.

Qrup 3 SEZAR QRUPU 1. Qrupun hər bir üzvü öz adını Morze əlifbası vasitəsilə kodlaşdırsın. 2. Azərbaycan Respublikası dövlət rəmzlərində kodlaşdırılmış informasiya haqqında bildiklərinizi yazın və təsvir edin.

MƏLUMAT MÜBADİLƏSİ VƏ MÜZAKİRƏSİ Hər bir qrupdan bir nümayəndə hazırladıqları iş vərəqini təqdim edir. Məlumat mübadiləsi baş verir. Təqdim olunmuş işlərlə bağlı digər qrupların fikirləri də dinlənilir və işlər müzakirə edilir.

ÜMUMİLƏŞDİRMƏ VƏ NƏTİCƏ Sinfə suallarla müraciət olunur. • Biz kodlaşdırma ilə bağlı nəyi öyrəndik ? • İnformasiyanın kodlaşdırılması dedikdə nə başa düşürsünüz ? • İnformasiyanın kodlaşdırılmasının nə əhəmiyyəti var ? • İnformasiya hansı üsullarla kodlaşdırılır?

İnformasiyanın kodlaşdırılması dedikdə onu saxlamaq , ötürmək , yaxud emal etmək üçün daha əlverişli formada təqdim etmək nəzərdə tutulur. İşarələrlə kodlaşdırma bizə hər hansı fikri daha yığcam şəkildə ifadə etməyə kömək edir. İnformasiyanı kodlaşdırmaq üçün 3 formadan istifadə olunur : 1) qrafik 2) ədədi 3) simvol

• Bu formada informasiya şəkil, rəsm, işarələr vasitəsilə təsvir olunur

Bu formada informasiya rəqəmlərin vasitəsilə kodlaşdırılır. Məsələn : telefon nömrələri, poçt indeksləri, malın ştrix-kodu

Bu formada müxtəlifbaların hərflərindən və başqa simvollardan istifadə olunur. Məsələn: latın əlifbası , Morze əlifbası, bayraq əlifbası , notlar, riyazi simvollar

YARADICI TƏTBİQETMƏ Oyun. Qarğa dili. Sözləri kodlaşdırmaq üçün bu qaydadan istifadə olunur: sözdə olan hər bir saitdən sonra “b” səsi və həmin saitin özü artırılır. Qayda: Təyin olunmuş qrup hər hansı atalar sözünü bu qayda ilə kodlaşdırmalı , digər təyin olunmuş qrup isə bu atalar sözünü dekodlaşdırmalıdır.

QİYMƏTLƏNDİRMƏ Dərs zamanı qrupların fəaliyyəti qiymətləndirilir № I MORZE II BRAYL III SEZAR Əməkdaşlıq Tədqiqat aparma Yaradıcılıq Təqdimetmə

MEYARLAR ÜZRƏ QİYMƏTLƏNDİRMƏ Dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini müəyyən etmək üçün meyar cədvəli hazırlanır. Dərsin bütün mərhələlərində bu meyarlara uyğun olaraq şagirdlərin fəliyyəti izlənilir və qeydlər cədvəldə yazılır. MEYARLAR: 1. İnformasiyanın kodlaşdırılmasına dair nümunələr göstərmə. 2. İnformasiyanın kodlaşdırılmasını izah etmə 3. Kodlaşdırma qaydasını bilərək informasiyanı dekodlaşdırma

№ 1. 2. 3. . . . Şagirdin soyadı və adı Meyarlar üzrə müəllimin qeydləri 1 2 3

EV TAPŞIRIĞI • Ştrix-kod barədə informasiya toplamaq və hər hansı məhsulun Azərbaycana aid olub - olmadığını müəyyənləşdirmək. • «Olimpiya halqaları » nda kodlaşdırılmış informasiya haqqında məlumat toplamaq.

DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ MİNNƏTDARAM