faculteit gedrags en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 10 2017

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | Causaal redeneren 8 november 2017 Tim Huijgen t. d. huijgen@rug. nl 1

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 2 Na dit, dus vanwege dit… Er komt een man een kroeg in lopen, gaat zitten aan de bar en begint 30 seconden te klappen. Iedere vijf minuten herhaalt hij dit. Steeds klapt hij 30 seconden om dan weer te stoppen. De barman begint dit toch op een gegeven moment wat te irriteren en vraagt aan de man waarom hij zoveel klapt. "Tja", zegt de man, "om de blauwe krokodillen weg te jagen". "Maar er zijn helemaal geen blauwe krokodillen hier", zegt de barman verwonderd. Waarop de klant zegt: "Ik wist wel dat het werkte!"

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | Drieslag 1. Causaal redeneren 2. Stimuleren van causaal redeneren 3. Ontwikkelen werkvorm per vak 3

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 4 Wat is causaal redeneren? › Veronderstelling of theorie dat gebeurtenissen plaatsvinden als gevolg van bepaalde andere gebeurtenissen die daaraan voorafgegaan zijn › Oorzaak gevolg › Middel doel

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 5 Causaal redeneren (gs) De kandidaat kan: › in het kader van een historische vraagstelling verklaringen geven voor historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen; › onderscheid maken tussen verschillende soorten oorzaken en gevolgen

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 6 Causaal redeneren (gs) › Er zijn altijd meerdere oorzaken › Causale verbanden zijn niet alleen lineair, maar ook gelijktijdig en werken in verschillende richtingen Oorzaken en gevolgen kunnen worden ingedeeld naar: › Tijd (lange termijn, korte termijn) › Inhoud (economisch, politiek, sociaal, cultureel) › Direct of indirect

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | Causaal redeneren (gs) 7

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 8 Causaal redeneren (ak) De kandidaat kan: › het vraagstuk beschrijven en analyseren als natuurlijk vraagstuk; › actuele discussies over het vraagstuk kritisch beoordelen, daarbij onderscheid maken tussen oorzaken en gevolgen en relaties leggen met relevante maatschappelijke factoren

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 9 Causaal redeneren (eco) De kandidaat kan: › in contexten analyseren wat op nationaal en op mondiaal niveau de oorzaken zijn van economische groei en van de verdeling van inkomen en welvaart De kandidaat kan in contexten analyseren: › Dat prijsvorming plaatsvindt afhankelijk is van de marktstructuur (marktvormen) en gevolgen heeft voor toetreding, welvaart en economische politiek

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 10 Causaal redeneren (ml) De kandidaat kan: › de verhouding tussen allochtone groepen en autochtone groepen in Nederland beschrijven › de mogelijke oorzaken en gevolgen van discriminatie aangeven

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 11 Causaal redeneren (fi) De kandidaat kan: › met betrekking tot een filosofisch vraagstuk informatie selecteren, structureren en interpreteren; › een betoog analyseren; › een betoog beoordelen; › een logisch correct en overtuigend betoog opzetten en houden; › de resultaten van een leeractiviteit overdragen aan anderen

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 12 Stimuleren van causaal redeneren

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 13 1. De rivier overstroomt › › Vorm een groepje van vier bij één tafel Zorg voor ruimte om de tafel Ieder groepje krijgt een setje kaarten Leg de afbeeldingen in de juiste volgorde van oorzaak en gevolg: de docent geeft het startsein! › Ben je klaar? Steek dan je vinger in de lucht! › Let op: nadat de vingers de lucht in zijn gegaan, mag niets meer worden veranderd aan de volgorde. Wees dus zeker van je zaak! › Tip: wees creatief Time to beat: 1. 43 seconden

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 14 2. Mysterie › › Vorm een groepje van vier bij één tafel Zorg voor ruimte om de tafel Ieder groepje krijgt een setje kaartjes Leg de kaartjes in de juiste volgorde van oorzaak en gevolg: de docent geeft het startsein! › Geef antwoord op de vraag: wie heeft de schat gestolen? › Ben je klaar? Steek dan je vinger in de lucht! › Let op: nadat de vingers de lucht in zijn gegaan, mag niets meer worden veranderd aan de volgorde. Wees dus zeker van je zaak! Alternatief: moord op Ceasar

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 15 3. Alfons de kameel › Lees de tekst op de hand-out › Was het strootje waardoor Alfons stierf? › Schrijf jullie antwoord op de hand-out Mogelijke vervolgopdracht: maak een volgorde van belangrijkheid in de verschillende oorzaken waardoor Alfons stierf

1 6 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 16 4. Sudoku › Vul het schema op de hand-out op een correcte wijze in › Gebruik daarbij negen van de onderstaande twaalf begrippen. De pijlen staan voor verbanden tussen twee begrippen › Plaats de begrippen zo in het schema dat je bij elk verband een juiste redenering kunt geven

1 7 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 17 5. Diamant 1. Haal de negen kaartjes uit de envelop 2. Leg de diamant voor je op tafel 3. In de diamant plaats je de oorzaken voor de ondergang van de Republiek van Weimar op de volgende manier: de minst belangrijke oorzaak plaats je helemaal onderin. Hoe hoger een kaartje in de diamant wordt gelegd, hoe belangrijker de oorzaak volgens jou is. De belangrijkste oorzaak komt dus helemaal bovenin de diamant te liggen

1 8 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 18 6. Counterfactual Historical Reasoning › Bekijk de kaartjes op de hand-out › Leg de kaartjes op goede chronologische volgorde › De docent haalt nu één kaartje weg: bedenk of de gebeurtenissen na het weggehaalde kaartje nog steeds konden gebeuren › Leerlingen mogen nu zelf één kaartje weghalen en creëren een counterfactual-scenario › (zal het achtste kaartje nog steeds worden bereikt? ) Zie ook: Huijgen et al. (2015). Wat als Kennedy niet vermoord was? Kleio 7 (44 -47).

1 9 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 19 Aan het werk › Zoek soortgenoten (vakken bij elkaar) › Ontwikkel samen een werkvorm waarin het causaal redeneren wordt gestimuleerd bij leerlingen van je eigen vak › De voorbeelden kunnen als inspiratie dienen › Presenteer in grote lijnen jullie werkvorm

2 0 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 20 Taalgericht vakonderwijs › Zie de hand-out › Expliciet leerlingen laten werken met terminologie Praktisch: 1. Laten onderstrepen van kernwoorden oorzaak en gevolg in antwoorden op toetsvragen 2. Antwoord-format instructie

2 1 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 21 Burgerschap? Jan belde dat hij weer de trein gemist heeft, dus hij zal vast weer te laten komen op werk › Zit in deze zin een oorzaak-gevolg relatie? › Is het onze taak leerlingen hierover na te laten denken? Nog een paar voorbeelden: › De laatste jaren is boodschappen doen stukken duurder geworden. De invoering van de euro heeft namelijk geleid tot prijsopdrijving › We moeten af van al die kleine politieke partijen, want hierdoor heb je minder kans op een evenwichtige en duurzame regering Check: › Is er wel een causaal verband? › Kan het gevolg niet door iets anders zijn gekomen? › Heeft de oorzaak wel plaatsgevonden? › Waren de gevolgen wel te zien?

2 2 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 22 Uitsmijter (open redeneren)

2 3 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 23 Uitsmijter (open redeneren)

2 4 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 24 Uitsmijter (oorzaak-gevolg teksten) ‘Kijk Jan, ’ zei moeder, ‘je moet het zelf weten. Je kunt handen vol met snoep blijven eten maar dan zijn de gevolgen voor jou!’ ‘Er gebeurt niets, ’ zei Jan eigenwijs. ‘O nee? ’ zei moeder, ‘let dan maar eens op. Snoepen zorgt ervoor dat er gaatjes in je tanden en kiezen komen. Hierdoor loop je jaren met pijn! Vervolgens raak je op den duur je gebit kwijt. Lekker hoor! Loop je daar met zo’n rimpelbekkie! Je zult dan een kunstgebit moeten dragen! Wil je dat? Dan moet je vooral doorgaan met veel snoepen!’ Jan luisterde naar zijn moeder en dacht een poosje na. Toen zei hij: ‘Kun je met een kunstgebit ook snoepen? ’ ‘Als je voorzichtig doet wel, ’ moest zijn moeder toegeven. ‘Nou, ’ zei Jan, niet uit het veld geslagen, ‘geef me dan nog maar een handvol toffees!’

2 5 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 25 Uitsmijter (oorzaak-gevolg teksten)

2 6 faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen lerarenopleiding 11 -10 -2017 | 26 Contact? › @timhuijgen › t. d. huijgen@rug. nl