DUMA JAKO POWIE PARABOLA ANALIZA WYPOWIEDZI ZWIZANYCH Z

DŻUMA JAKO POWIEŚĆ PARABOLA

ANALIZA WYPOWIEDZI ZWIĄZANYCH Z PRZYZNANIEM ALBERTOWI CAMUSOWI LITERACKIEJ NAGRODY NOBLA W 1957 R. „Za całość dzieła rzucającego światło na problemy, które nasze dni stawiają przed świadomością ludzką”. Przemówienie laureata: „Każde pokolenie wierzy, że zostało powołane do naprawy świata. Moje wie jednak, że go nie naprawi” 2.

CZAS AKCJI I MIEJSCE AKCJI lata 40. XX w. (→ czas wojny i okupacji w Europie) pozornie skonkretyzowane miejsce, port Oran w Algierii, jednocześnie nietypowość miasta portowego odwróconego tyłem do portu, mury i bramy charakterystyczne dla średniowiecza, z kolei obecność na ulicach tramwajów wskazuje na duże miasto europejskie; Schematyczność akcji typowa dla utworu katastroficznego: spokojne, monotonne życie miasta, niepokojące sygnały zapowiadające nieszczęście, bagatelizowanie zagrożenia ze strony władzy, obawa przed paniką, zlekceważony głos jedynego nonkonformisty, wybuch epidemii. –

AKCJA Schematyczność akcji typowa dla utworu katastroficznego: spokojne, monotonne życie miasta, niepokojące sygnały zapowiadające nieszczęście, bagatelizowanie zagrożenia ze strony władzy, obawa przed paniką, zlekceważony głos jedynego nonkonformisty, wybuch epidemii.

BOHATER Bohater zbiorowy, czyli społeczność Oranu: ludzie bezduszni, egoistyczni, bezideowi, materialiści, szczęśliwi dzięki dostatkowi, praca wyłącznie źródłem pieniędzy, rutyna codzienności, schematyzm zachowań, płytkie relacje międzyludzkie, brak uczuć, brak refleksyjnej postawy na temat celu i sensu życia.

POWIEŚĆ PARABOLA NAWIĄZUJE STRUKTURĄ DO PRZYPOWIEŚCI (PARABOLI): przedstawiane w niej postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na swe cechy jednostkowe; obrazują one pewne uniwersalne prawdy dotyczące egzystencji ludzkiej, historii czy świata; posiada ona dwa znaczenia: dosłowne (fabularne) oraz alegoryczne; aby właściwie ją zrozumieć, należy przejść od znaczenia dosłownego do warstwy alegorycznej; powieść parabola to utwór, którego nie można jednoznacznie zinterpretować; zarysowane postacie i wydarzenia mają charakter uniwersalny i są bardziej wieloznaczne niż wskazywałyby na to czas i miejsce akcji; ukazane zdarzenia są przykładami określonych sytuacji egzystencjalnych czy historycznych, które już się pojawiły (i mogą się powtórzyć) bądź mogą pojawić się w przyszłości;

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Schematyzm fabuły: Wszystkie wydarzenia w Oranie podporządkowane są jednemu: epi demii. Walka z nią stanowi główny wątek powieści. Choroba rozwija się w przewidywalny sposób: na początku zaznacza swoją obecność i ostrzega (plaga zdychających szczurów), po tem rozwija się i dochodzi do punktu kulmina cyjnego (wypadki w ciągu lata), by cofać się i ustąpić (koniec zimy).

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Uproszczona konstrukcję postaci: Bohate rowie Dżumy prezentują konkretne typy ludz kie. Rieux jest lekarzem z powołania, Tarrou to poszukujący spokoju męczennik, Grand jest typem skrom nego urzędnika, Rambert to boha ter przechodzący metamorfozę, natomiast Cottard to człowiek, który bazuje na nieszczęściu innych.

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Selekcja realiów : Narrator Dżumy opisuje tylko to, co jest dla niego najważniejsze. Nie przedsta wia szczegółowo epidemii krok po kroku, lecz skupia się na tym, co wprowadza jakieś zmiany. O śmierci jednych bohaterów pisze dokładniej, a o innych tylko wspomina. Taki zabieg służy podkreśleniu momentów przełomowych.

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Ukryte przesłanie: wskazuje na nie już motto utworu, zaczerpnięte z Dziennika zarazy Danie la Defoe: Jest rzeczą równie Autor daje rozsądną ukazać czytelnikowi do jakiś ro dzaj zrozumienia fakt, że uwięzienia przez opisywaną przez inny, jak ukazać coś, niego epidemię co istnieje dżumy może rzeczywiście, przez traktować dosłownie coś innego, co nie i w przenośni. istnieje.

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Brak konkretyzacji czasu: Na początku powie ści narrator informuje, że jest rok 194. , ale nie wiadomo dokładnie który. Akcja rozpoczyna się 16 kwietnia, a kończy w pierwszej połowie lutego.

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Ograniczona i niczym niewyróżniająca się przestrzeń: Akcja Dżumy rozgrywa się w Oranie wybiega poza mury miasta, które w trak cie epidemii jest odizolowane od reszty świa ta. Oran znajduje się na afrykańskim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Jest zwykłym miastem. Na dodatek nowoczesnym i brzydkim. Narrator podkreśla, że w niczym nie rożni się od innych miejscowości; trzeba tylko podkre ślić banalny wygląd miasta i życia.

DŻUMA ALBERTA CAMUS POSIADA CECHY PARABOLI Przesłanie moralne: Opis dżumy skłania do za stanowienia się nad sensem ludzkiego cierpienia oraz wyborem drogi życiowej. Pokazuje ludzi, którzy zdecydowali się stanąć po stronie dobra (Rieux, Tarrou, Grand, Rambert) oraz zła (Cot tard). Uradowany z epidemii Cottard przegrywa, choroba zostaje zwalczona, a on ukarany.

CZYM JEST DŻUMA? zaraza wojna sytuacja ekstremaln a zło

ANALOGIE MIĘDZY DŻUMĄ I WOJNĄ izolacja ludzi pochówki w zbiorowyc h mogiłach masowość śmierci godzina policyjna uwięzienie rozłąka ograniczenia w życiu codziennym

"DŻUMA" MA CHARAKTER PARABOLICZNY. Książka jest przypowieścią (parabolą). Relacje z dotkniętego zarazą miasta przypominają medyczne sprawozdanie, to autor oraz zawarte przez niego motto chcą, by traktować powieść w jeszcze inny sposób. Parabola (przypowieść) opowieść, której fabuła ma dwa poziomy sensu: poza znaczeniem bezpośrednim, dosłownym, kryje pewne znaczenie ogólniejsze i metaforyczne. Sens dosłowny podporządkowuje się sensowi metaforycznemu. Pierwotnie parabola pełniła funkcję dydaktyczną i poznawczą, stanowiąc zasadę strukturalną takiego gatunku jak przypowieść biblijna. W paraboli fabuła i postacie są jedynie pretekstem do wypowiedzenia sądów o charakterze uniwersalnym (dotyczącym wszystkich).

DŻUMA MA ZATEM TRZY ZNACZENIA: realistyczne oznacza nic innego jak chorobę, która dotyka miasto, jest głównym elementem powieści Camusa, organizuje całość fabuły; metaforyczne jako oznaczenie wojny, konfliktu zbrojnego, który podobnie jak dżuma zabija, ale różni się źródłem ponieważ to ludzie odpowiedzialni są za to bestialstwo, które miało (ma) miejsce; metaforyczne jako zło, które tkwi w każdym człowieku, z którym musimy się zmagać, zło ono nie istnieje poza nami, jest głęboko z człowiekiem związane, a porównane zostaje do dżumy, ponieważ można się nim po prostu "zarazić" od drugiego człowieka;

NA KONIEC… Dżuma i sens zycia według A Camusa