Analiza oceny insurekcji kociuszkowskiej ze wskazaniem jej mocnych

Analiza oceny insurekcji kościuszkowskiej ze wskazaniem jej mocnych i słabych stron Kinga Kwiecień kl. III c Gimnazjum Publiczne im. prof. Romana Czerneckiego w Słupi

„Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi, Panie Boże, dopomóż i niewinna męko Syna Jego”. Historyczne słowa przysięgi złożonej przez Tadeusza Kościuszkę na Rynku Krakowa w dniu 24 marca 1974 r. zapoczątkowały ostatni akcent istnienia (okrojonej i kontrolowanej przez sąsiadów) Polski niepodległej – insurekcji kościuszkowskiej, kościuszkowskiej która zakończyła się klęską. Jakie były mocne i słabe strony powstania kościuszkowskiego? Zapraszam do lektury mojej prezentacji. Franciszek Smuglewicz, Przysięga Kościuszki na rynku w Krakowie, 1797

Insurekcja kościuszkowska – początkiem nici przewodniej, która przez długie lata walki prowadziła Polaków do Ojczyzny wyzwolonej spod obcej przemocy Zaczynając od przestawienia mocnych stron insurekcji kościuszkowskiej, chcę przede wszystkim podkreślić, że zryw narodowowyzwoleńczy z roku 1794 roku godnie uzupełnił konstytucję majową z 1791 r. i otwierał na ziemiach polskich epokę powstań narodowych i walk o odzyskanie niepodległości - aż po dzień dzisiejszy Mimo, iż została ona zdławiona, już w parę lat po klęsce powstały (na obcej wprawdzie ziemi) Legiony Dąbrowskiego, świadczące swoim istnieniem i działalnością, że „Jeszcze Polska nie zginęła…”, a później, w XIX wieku, wybuchło w 1830 roku powstanie listopadowe, natomiast w roku 1863 – powstanie styczniowe. Jednak Polska odzyskała niepodległość, po 123 latach niewoli, dopiero w 1918 roku – po wielkiej ogólnoświatowej wojnie.

Nurt militarny insurekcji kościuszkowskiej Insurekcja kościuszkowska dokonała ogromnego wysiłku organizacyjnego. W ciągu ośmiu miesięcy strona polska zmobilizowała do walki około 150 tys. ludzi, z tego blisko 100 tys. do służby w oddziałach regularnych, 50 tys. służyło w milicji i pospolitym ruszeniu. Natomiast w obozach i w powstańczych oddziałach liniowych przebywało 70 tys. ludzi. Działania wojenne objęły niemal cały obszar okrojonej po II rozbiorze Rzeczypospolitej - od Galicji przez Mazowsze, Polesie aż po Litwę i Kurlandię, a także Wielkopolskę włączoną w 1793 r. do Prus. Wojsko Polskie Kościuszki w 1794 r. - rys. Walery Eliasz, 1894

Tadeusz Kościuszko pierwszym w naszych dziejach przywódcą całego narodu walczącego zbiorowym wysiłkiem o wolność i niepodległość Tadeusz Kościuszko rozumiał, że podstawą powstania musi być szlachta, jedyna w pełni uświadomiona część społeczeństwa, ale jednocześnie wiedział, że szlachta to za mało. Dlatego starał się poszerzyć bazę społeczną powstania kościuszkowskiego Szczególnie zależało mu na udziale chłopów. Pod Racławicami to kosynierzy przesądzili o wyniku bitwy. Po walce Naczelnik przywdział sukmanę chłopską jako wyraz uznania dla zasług oddziałów chłopskich, a głównego bohatera starcia Wojciecha Bartosza - mianował oficerem i nobilitował. Jan Styka, Wojciech Kossak i inni, Panorama Racławicka (fragment), 1894

Tadeusz Kościuszko pierwszym w naszych dziejach przywódcą całego narodu walczącego zbiorowym wysiłkiem o wolność i niepodległość W obozie pod Połańcem 7 maja 1794 roku wydał uniwersał, uniwersał w którym zagwarantował chłopom wolność osobistą i nieusuwalność z ziemi, likwidował sądową władzę pana nad chłopami i polecił zmniejszyć wymiar pańszczyzny, a więc warunki lepsze niż dawały reformy w Prusach i Austrii. Uniwersał nie spełnił jednak nadziei na masowy udział chłopów w powstaniu kościuszkowskim, głównie dlatego, że nigdy nie wszedł w pełni w życie, nie był respektowany przez niechętna mu szlachtę.

Tadeusz Kościuszko pierwszym w naszych dziejach przywódcą całego narodu walczącego zbiorowym wysiłkiem o wolność i niepodległość Obok szlachty i chłopów w insurekcji kościuszkowskiej wzięło także udział mieszczaństwo. To właśnie masowy zryw tej warstwy społecznej zadecydował o powodzeniu insurekcji w Warszawie i Wilnie. Wojciech Kossak, Kościuszko z kosynierami, 1924

Echa wielkich idei społecznych, głoszących hasło wolności, równości i braterstwa w działalności Tadeusza Kościuszki Michał Stachowicz, Kosynierzy chłopskiego pospolitego ruszenia z 1794 roku Liczny udział chłopów i mieszczaństwa w insurekcji kościuszkowskiej miał istotny wpływ na rozbudzenie świadomości narodowej najszerszych warstw społeczeństwa i sprzyjał przyszłemu kształtowaniu się nowoczesnego pojęcia narodu. O awansie w powstańczym wojsku decydowało nie urodzenie lecz zasługi wojenne. Chłopi i mieszczanie nierzadko dostawali stopnie oficerskie. Przyśpieszało to przełamywanie barier stanowych i sprzyjało dalszym przemianom społecznym

Insurekcja kościuszkowska - początkiem przemian w społeczeństwie polskim. Rola jakobinów w rozwiązywaniu kwestii włościańskiej Tablica upamiętniająca Jakobinów polskich na pałacu Ministra Skarbu w Warszawie. Insurekcja kościuszkowska zapoczątkowała więc przemiany w społeczeństwie polskim i stanowiła ważny etap na drodze do rozwiązania kwestii włościańskiej. Szczególna była w nim rola jakobinów, jakobinów którzy formułowali program lewicy powstańczej (m. in. na łamach swego organu – „Dziennika Powstania Narodu”), wzorując się po części na ideach Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Polska była jednak militarnie za słaba, by pokonać zaborców, a perspektywa przemian społecznych deklarowanych w uniwersałach Kościuszkowskich odstręczała część szlachty od całkowitego zaangażowania się w walkę – stało się to jedną z przyczyn klęski.

Uratowanie rewolucji francuskiej Dzięki temu, że Prusy nie przystąpiły do walk we Francji rewolucja francuska została uratowana. Otóż 5 kwietnia 1795 roku Prusy podpisały z Francją pokój w Bazylei. Fryderyk Wilhelm II Pruski, bardziej zainteresowany III rozbiorem Polski, wycofał się z koalicji antyrewolucyjnej, prowadzonej przez arcyksięcia Leopolda. Francja kapitalizowała w ten sposób swoje poparcie dla powstania kościuszkowskiego, udzielane wcześniej przez Dyrektoriat (pięcioosobowy organ rządowej egzekutywy w schyłkowym okresie rewolucji francuskiej: 1789 - 1799). Delacroix Eugène, Wolność wiodąca lud na barykady, 1830

III rozbiór Polski – najtragiczniejszym skutkiem niepowodzenia insurekcji kościuszkowskiej Jeżeli natomiast chodzi o negatywne skutki upadku insurekcji kościuszkowskiej, to najtragiczniejszym z nich był III rozbiór Polski podpisany 3 stycznia 1795 r. W jego wyniku ostatnie ziemie polskie zostały rozdzielone między trzech zaborców: Rosję, Austrię i Prusy. Austria już podczas insurekcji, żałując, że nie wzięła udziału w II rozbiorze Polski, zajęła Lubelszczyznę i Sandomierz. To ona była głównym inicjatorem III rozbioru Polski i zagarnęła 47 tys. km² oraz 1, 5 miliona ludzi. Prusy sięgnęły po 48 tys. km² i około miliona mieszkańców, a Rosja – 120 tys. km² i 1, 2 miliona osób. Alegoria zniewolonej Polski zakutej w kajdany przez trzech zaborców cykl Polonia z roku 1863 Artura Grottgera

Polska pod zaborami Polska na 123 lata zniknęła z mapy politycznej Europy. Ostateczna konwencja o nowych nabytkach terytorialnych powstała 26 stycznia 1797 r. w Petersburgu. Głosiła ona m. in. wymazanie i nieużywanie nazwy: „Królestwo Polskie”. Ziemie polskie po III rozbiorze.

Zahamowanie rozwoju gospodarczego i kulturalnego Całkowity rozbiór terytorium nie tylko państwowego, ale i narodowego był zjawiskiem niebywałym w Europie. Bezpośrednim następstwem rozbiorów było nie tylko pozbawienie Polski własnej państwowości i przez to znaczne ograniczenie życia politycznego, ale także zahamowanie jej rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Polska znalazła się pod panowaniem absolutnych rządów reakcyjnych, wrogich przemianom społecznym. Rozbiory zatrzymały, a nawet cofnęły proces kształtowania się rynku narodowego i innych zmian w kierunku kapitalizmu. Mieszczaństwo utraciło swe emancypacyjne zdobycze. Utrata własnej państwowości niekorzystnie wpłynęła na sytuację szkolnictwa, piśmiennictwa, życia naukowego. Tylko ogromnym wysiłkiem całego społeczeństwa udało się udaremnić plany wynarodowienia Polaków. Włodzimierz Tetmajer, Alegoria Polski umarłej, 1909

Abdykacja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Król Stanisław August Poniatowski, faktyczny więzień rosyjski, abdykował 25 listopada 1795, po czym wyjechał do Rosji, stając się de facto zakładnikiem carycy Katarzyny II. Zmarł w 1798 r. W ten sposób zakończyła się blisko 800 -letnia historia niezależnej Polski. . . Marcello Bacciarelli, Portret króla z klepsydrą, 1793

Kary dla zwyciężonych i nagrody dla zwycięzców Zaraz po upadku powstania jego najwybitniejszych przywódców (włącznie z Kościuszką) wywieziono do Petersburga, innych internowano w więzieniach austriackich i pruskich. Żołnierzy tysiącami wcielano do armii zaborczych. Na Syberię zesłano około 20 tys. powstańców. Z kolei generałowie rosyjscy, w nagrodę za stłumienie powstania, obdarzeni zostali dobrami w polskich ekonomiach lub zostały im nadane ziemie skonfiskowane uczestnikom powstania. Rok 1971. Wzięcie do niewoli Tadeusza Kościuszki pod Maciejowicami, d. 10 października

Emigracja Równocześnie duża część polskich żołnierzy i inteligencji emigrowała na zachód. W sumie z kraju wyjechało ok. 4 tys. osób. XIX-wieczna grafika przedstawiająca scenę przyjęcia polskiego emigranta we Francji Emigracja polityczna, skupiona głównie we Francji, Włoszech i Saksonii, była rozbita na dwa polityczne ugrupowania: umiarkowaną Agencję (F. Barss i J. Wybicki) i radykalną Deputację Polską (F. K. Dmochowski, J. Dembowski, ksiądz J. Mejer, J. Sułkowski). Oba starały się uzyskać pomoc rewolucyjnej Francji. W 1797 r. , w porozumieniu z Agencją, gen. J. H. Dąbrowski przystąpił do organizowania Legionów polskich we Włoszech.

Biblioteka Załuskich rosyjską zdobyczą wojenną Liczący 400 tysięcy tomów, 20 tysięcy rękopisów i 40 tysięcy rycin zbiór Biblioteki Załuskich stał się rosyjską zdobyczą wojenną i doznał uszczuplenia w czasie transportu do Petersburga. Na miejsce dotarło tylko 260 tysięcy woluminów, 11 tysięcy rękopisów i 24 500 rycin. Exlibris

Podsumowanie 200 dni (24 marca – 10 października 1794 r. ) Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej Pomnik Tadeusza Kościuszki w Szczekocinach (moich rodzinnych stronach) Insurekcja kościuszkowska pozostała „niedokończona”, poniosła klęskę nie dlatego, że w Warszawie czy Wilnie doszły do władzy masy, lub choćby radykalne programy. Rewolucyjność zmiany polegała na znacznym wyprzedzeniu przez Ustawę Rządową z 3 maja 1791 r. i przez formułę powstania poziomu świadomości narodowej wśród szlachty i ludu. W istocie bowiem był to zdecydowany krok w kierunku narodu obywatelskiego i w stronę ustroju parlamentarnego, dla których przesłanki ekonomiczne i społeczne dopiero się rysowały. Dla przyszłości jednak znaczenie miał fakt, że upadając pod ciosami obcych, Polska ujawniła zdolności do przebudowy i samodzielnego skorygowania swej trajektorii rozwojowej.

Bibliografia 1. Bazylow L. , Polacy w Petersburgu, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1984, ISBN 83 -0401567 -6, s. 46. 2. Czubiński A. , Topolski J. , Historia polski, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1989, ISBN 8304 -03329 -1, s. 253 – 260. 3. Encyklopedia szkolna. Historia, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995, ISBN 83 -02 -04927 -1, s. 434 – 440. 4. Kopczewski J. S. , Tadeusz Kościuszko, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1971, s. 64 – 99. 5. Kopczewski J. S. , Wódz Kosynierów Tadeusz Kościuszko, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985, ISBN 83 -1008797 -7, s. 38 – 71. 6. Storozyński A. , Kościuszko. Książę chłopów, Wydawnictwo W. A. B. , Warszawa 2011, s. 283 – 302. 7. Szyndler B. , Powstanie kościuszkowskie 1794, Wydawnictwo Ancher, Warszawa 1994, ISBN 83 -85576 -10 -X, s. 380 -384. 8. Tymowski M. , Kieniewicz J. , Holzer J. , Historia Polski, Editions Spotkania, Warszawa 1990, ISBN 2 -86914018 -5, s. 205 – 207.