W systemie rde prawa mona wyrni pewne grupy

W systemie źródeł prawa można wyróżnić pewne grupy źródeł. I tak przyjmując jako kryterium podziału pozycję organów stanowiących prawo można wyróżnić: A)źródła prawa stanowionego przez centralne organy państwa, B)źródła prawa stanowionego przez organy terenowe. Mówiąc o organach centralnych mamy na uwadze centralne organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), jak i władzy wykonawczej-Prezydent RP, Rada Ministrów, Ministrowie i inne organy administracji centralnej, a gdy chodzi o organy terenowe-to organy rządowej administracji ogólnej i specjalnej(niezespolonej) oraz organy jednostek samorządu terytorialnego.

Z innego punktu widzenia źródła prawa można podzielić na: A)Źródła prawa powszechnie obowiązującego(art. 87 Konstytucji) B)Źródła prawa wewnętrznego(art. 93 Konstytucji) wewnętrznego W art. 87 Konstytucja przyjęła zamknięty system źródeł prawa o powszechnie obowiązującym charakterze. Źródłami takiego prawa są: § Konstytucja, § Ustawy, § Ratyfikowane umowy międzynarodowe, § Rozporządzenia, § Akty prawa miejscowego.

Do źródeł powszechnie obowiązujących zaliczyć należy akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy , które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych. Krąg adresatów norm prawnych w tych źródłach jest więc szeroki i dlatego go należy je zaliczyć do źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Źródła prawa wewnętrznego tworzą odrębne układy norm prawnych, skierowanych nie do obywateli i osób prawnych w ogóle, ale regulujących tylko stosunki wewnętrzne samego aparatu administracji publicznej, skierowane do adresatów stanowiących ogniwa.

ŹRÓDŁA PRAWA W ŚWIETLE REGULACJI KONSTYTUCYJNEJ

Całość norm prawnych obowiązujących w danym państwie stanowi system prawa. Hierarchicznie usytuowanie źródeł prawa i w związku z tym równie z norm prawnych nadaje całemu zestawowi norm charakter systemu. Taki ukształtowany system norm prawa zakłada istnienie konstytucji, podejmowanej jako zespół norm regulujących podstawowe zagadnienia ustroju państwa, w tym i tryb stanowienia prawa. Od 17 października 1997 r. Naczelne miejsce w systemie źródeł prawa zajmuje KONSTYTUCJA RZECZPOSPOLITEJ z 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja określa, że ustrój Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

Dla prawa administracyjnego istotne znaczenie mają przepisy Konstytucyjne, zawarte w rozdziale I zatytułowanym „Rzeczpospolita”, poświęcone podstawowym zasadom ustroju państwa, w rozdziale III „Źródła prawa”, w rozdziale VI „Rada Ministrów i administracja rządowa” w rozdziale VII „Samorząd terytorialny” oraz rozdział IX „Organy kontroli państwowej i ochrony prawa”

Szczególne znaczenie ma art. 2 Konstytucji stanowiący, że „Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej” oraz art. 7 według którego „Organ władzy publicznej działają na podstawie i w graniach prawa”. Konstytucja określa kompetencje Prezydenta RP, Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz ustala pozycję ministrów i innych członków rządu oraz wojewodów i samorządu terytorialnego w systemie organizacji państwa. Konstytucja nie określa-wbrew zgłaszanym propozycjom-jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa. ” 1. Ustrój terytorialny Rzeczpospolitej Polskiej zapewnia decentralizację, władzy publicznej. 2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi państwa społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa”

W treści konstytucji znaleźć także można wytyczne dotyczące przeprowadzania kontroli w administracji. Przepisami Konstytucji zostały także zagwarantowane prawa i wolności obywatelskie oraz ochrona praw człowieka. Zakres tych praw stanowi zarazem granicę działania organów administracji, które nie są uprawnione do ingerowania w sferę prywatną obywatela. Tylko w wyjątkowych sytuacjach, w ściśle określonych przepisami prawa sytuacjach, może nastąpić naruszenie tych podstawowych praw i wolności. Konstytucja, jako ustawa zasadnicza i najważniejszy akt prawny w państwie ma priorytet nad innymi aktami prawnymi na terytorium Polski. Oznacza to, iż wszystkie akty prawne muszą zawierać w swojej treści takie uregulowania prawne, które nie będą stały w sprzeczności z przepisami konstytucji. Konstytucje możemy stosować bezpośrednio w następujących wypadkach: - jedynie na obszarze uregulowanym przepisami konstytucji, - jedynie przy takim rozstrzyganiu o obowiązkach i prawach, które bezpośrednio wynikają z uregulowań Konstytucji, - jedynie wtedy, gdy stan faktyczny i prawny zezwala na jej bezpośrednie zastosowanie.

Art. 17 Konstytucji przewiduje, że: „W drodze ustawy można tworzy samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w graniach interesu publicznego i dla jego ochrony”(ust. 1). W drodze ustawy można tworzy inne rodzaje samorządu. Rozdział III Konstytucji normuje interesujące nas zagadnienia źródeł prawa; świadczy o wadze problemu źródeł prawa.

Konstytucja z 1997 r. Jest pierwsza polską konstytucja, która reguluje zagadnienia skuteczności norm prawnych prawa międzynarodowego w polskim prawie wewnętrznym, a więc również w prawie administracyjnym. O tej kwestii przesądza art. 2 Konstytucji stanowiący, że Polska jest demokratycznym państwem prawnym oraz art. 9 według którego „Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego”. Szerzej zaś kwestia ta została uregulowana w art. 97 -91 Konstytucji w rozdziale III „Źródła prawa” Ratyfikowane umowy międzynarodowe zaliczane są, na podstawie art. 87 Konstytucji, do źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Według art. 91 ust. 1 Konstytucji, ratyfikowana umowa międzynarodowa po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego - zarówno ogólnego jak i wewnętrznego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana.

Konstytucja wyróżnia grupę umów międzynarodowych, których ratyfikacja oraz wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej ustawie. Są to umowy określone w art. 89 ust. 1 Konstytucji, dotyczące: - pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych, - wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, - członkostwa Polski w organizacji międzynarodowej, - znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, - spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy. Według art. 91 ust. 2 Konstytucji umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawa, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Istnieją umowy międzynarodowe zatwierdzane przez Radę Ministrów oraz umowy resortowe, które nie wymagają ratyfikacji. Konstytucja nie określa jednak stosunku umów nie ratyfikowanych do prawa wewnętrznego.

Ustawa ta dzieli umowy na: Umowy ratyfikowane: -umowy o których mowa w art. 89 ust. 1 i w art. 90 ust. 1 Konstytucji, -inne umowy międzynarodowe, dla których przewidziano wymóg ratyfikacji obligatoryjnie lub fakultatywnie - w szczególnie uzasadnionych okolicznościach. Umowy nie podlegające ratyfikacji-wymagają zatwierdzenia przez Radę Ministrów

Ratyfikowane umowy międzynarodowe publikowane są w Dzienniku Ustaw, a zwykłe umowy międzynarodowe w Dzienniku RP Monitor Polski. Konstytucja w art. 90 ust. 1 dopuszcza przekazania organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niekórych sprawach. Nastąpić to może na podstawie umowy międzynarodowej, której ratyfikacja wymaga szczególnego trybu określonego w art. 90 ust. 2 -4. O wyborze trybu wyrażenia zgody na ratyfikację takiej umowy decyduje Sejm w drodze uchwały podejmowanej bezwzględna większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Sejm może wybrać tryb udzielania zgody w drodze ustawy podejmowanej w szczególnym trybie bądź w drodze referendum ogólnokrajowego.

Wreszcie zaznaczyć należy, że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 r. na podstawie obowiązujących w czasie ich ratyfikacji przepisów konstytucyjnych i ogłoszonych w Dzienniku Ustaw, uznano za umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie i stosuje się do nich przepisy art. 91 Konstytucji, jeżeli z treści umowy międzynarodowej wynika, że dotyczą one kategorii spraw wymienionych w art. 89 ust. 1 Konstytucji

Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenia jako źródło prawa stanowią przejaw prawodawstwa delegowanego, dekoncentracji prawotwórstwa. Rozporządzenia wydawane są na podstawie upoważnień ustawowych o charakterze specjalnym bądź generalnym. W hierarchii źródeł prawa rozporządzenia zajmują pozycje niższą niż ustawa, chociaż-podobnie jak ustawa-zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące.

Upoważnienie do wydawania rozporządzeń dla władzy wykonawczej ma na celu odciążenie ustawodawcy parlamentarnego. Według zasady podziału władz stanowienie prawa należy do ustawodawcy parlamentarnego. Mimo „powodzi” ustawodawca ten we współczesnym państwie nie jest wstanie zaspokoić zapotrzebowania na regulację prawną, dlatego konstytucja stwarza ustawodawcy możliwość przeniesienia w części władzy prawodawczej na organy władzy wykonawczej , które wykorzystują przyznane im uprawnienia do stanowienia prawa przez wydawania rozporządzeń.

W okresie od lipca 1952 do lipca 1989 organami uprawnionymi do wydawania rozporządzeń była Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie i Przewodniczący Kolegialnych Naczelnych Organów Administracji Państwowej. Przesądzały o tym postanowienia Konstytucji z 22 lipca 1952 r. Oraz ustaw zwykłych, które zawierały upoważnienia do wydawania rozporzadzeń. Po zniesieniu Rady Państwa w lipcu 1989 r. Uprawnienie do wydawania rozporządeń uzyskał Prezydent Rzeczypospolitej. Pozostałe organy zachowały swoje uprawnienia do wydawania rozporządzeń. Obecnie art. 92 ust. 1 Konstytucji stanowi, że rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji. Konstytucja zaś przewiduje, że rozporządzenia wydają: § Prezydent RP, § Rada Ministrów, § Prezes Rady Ministrów, § Minister kierujący działem administracji rządowej, § Krajowa Radiofonii i Telewizji 2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi (zakaz subdelegacji).

Nad wydawaniem rozporządzeń sprawowana jest kontrola zarówno wewnątrzadministracyjna jak i sądowa. Organami upoważnionymi do sprawowania kontroli wewnątrzadministracyjnej upoważniona jest Rada Ministrów. Podejmuje ona kontrolę na wniosek Prezesa Rady Ministrów; ma ona uprawnienia do uchylenia rozporządzenia wydanego przez ministra, albo też rozporządzenia przewodniczącego danego komitetu (na podstawie 149 ust. 2 ) Trybunał Konstytucyjny został upoważniony do kontrolowania wszystkich wydawanych rozporządzeń. Sprawdza on je pod względem ich zgodności z przepisami powszechnie obowiązującego prawa (ustawy, konstytucja a także ratyfikowane umowy międzynarodowe). Wydane orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny charakteryzuje się mocą powszechnie obowiązującą oraz ma charakter ostateczny. Rozporządzenia wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, lub później, w zależności od zapisów przepisów końcowych. Ogłasza się je w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

PODSUMOWANIE-CECHY ROZPORZĄZDENIA Rozporządzenie jest zawsze aktem normatywnym, ogólnym, źródeł prawa powszechnie obowiązującego, Rozporządzenia wydawane są na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych, Upoważnienia do wydawania rozporządzenia może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny, Rozporządzenie może być wydawane tylko wówczas, gdy ustawa upoważnia do regulacji danej materii w drodze rozporządzenia, Rozporządzenie może być sprzeczne z konstytucja i aktami ustawodawczymi, Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego ogłoszenie w sposób prawem przewidziany. Rozporządzenie centralnych organów państwowych poglegają ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP. Rozporządzenia odgrywają ważną funkcję w dziedzinie prawa administracyjnego - wiele kwestii z zakresu administracji jest właśnie regulowanych rozporządzeniami.

ŹRÓDŁO: „PRAWO ADMINISTRACYJEN” EUGENIUSZ OCHENDOWSKI NICOLA PIEPRZYCA