CYFRY RZYMSKIE RZYMSKI SYSTEM ZAPISYWANIA LICZB POWSTA PONAD
CYFRY RZYMSKIE
RZYMSKI SYSTEM ZAPISYWANIA LICZB POWSTAŁ PONAD 2000 LAT TEMU. UŻYWANO GO POWSZECHNIE JESZCZE W XV WIEKU. OBECNIE SŁUŻĄ GŁÓWNIE DO ZAPISYWANIA DAT, OZNACZEŃ PIĘTER RZĘDÓW W KINIE W ZEGARACH I INNYCH.
ZASADY CYFR RZYMSKICH: • Znaki piszemy od największej do najmniejszej; • Odczytując liczbę sumujemy wartości znaków; • Jeśli znak o mniejszej wartości poprzedza większy to oznacza, że odejmujemy jego wartość; • Mogą występować co najwyżej trzy takie same znaki I, X, C, M; • Odejmować można tylko trzy cyfry: I, X, C. Cyfrę I tylko od cyfr V , X.
CIEKAWOSTKI • Liczba „zero” nie posiada własnego znaku w systemie rzymskim, gdyż „nic” nie było powszechnie uważane za wartość liczby. Wartość 0, 5 jest reprezentowana przez znak S (łac. Semis – pół) oraz ł (skreślone l); • Największą liczbą rzymską jest liczba 3999 – MMMCMXCIX; • Aby zapisać liczby większe od 3999 używano kresek. Pozioma kreska umieszczona nad liczbą zwiększała jej wartość tysiąckrotnie, kreski pionowe stukrotnie, - zwiększa liczbę o 1000 czyli 10 x 1000=10000 - zwiększa liczbę o 100 czyli 10 x 100=1000
Jak zmieniały się znaki? ?
LICZBY RZYMSKIE I-1 II-2 III-3 IV-4 V-5 VI-6 VII-7 VIII-8 IX-9 X-10 XI-11 XII-12 XIII-13 XIV-14 XV-15 XVI-16 XVII-17 XVII-18 XIX-19 XX-20 XXX-30 XL-40 L-50 LX-60 LXX-70 LXXX-80 XC-90 C-100 CC-200 CCC-300 CD-400 D-500 DC-600 DCC-700 DCCC-800 CM-900 M-1000 MM-2000 MMM-3000
Liczby rzymskie • M (1000) – z języka łacińskiego „mille” oznacza „tysiąc”, • D (500) – przypuszcza się z biegiem czasu M przekształcono (lub na odwrót) w grecki znak Φ, takie więc mogą być korzenie D będącego połową tego znaku, • C (100) – z języka łacińskiego „centum” to „sto”, • L (50) – to połowa znaku C (100), • X (10) – to zestawienie dwóch znaków V (5), • V (5) – jedna z tez mówi, że znak ten oddaje kształt otwartej dłoni – mamy 5 palców, a 2 tworzą literę V, • I (1) – ma pochodzić od pionowej kreski, która oznacza jeden element
Dziękuję za uwagę Karol Ziombski 4 d Sz. P. nr 4
- Slides: 8