Vakdidactische kennis van leraren en hun vakdidactisch handelen

Vakdidactische kennis van leraren en hun vakdidactisch handelen in de leesles Henk van den Hurk (HU) Thoni Houtveen (HU) Wim van de Grift (RUG) 1

Inhoud n n n Onderzoeksvraag Hypothese Methode Resultaten Conclusies en aanbeveling 2

Onderzoeksvraag n Is er een verband tussen de vakdidactische kennis van leraren over lezen en de door hun geboden leesinstructie? Vakdidactische Kwaliteit Kennis van Lezen van de leesinstructie 3

Hypothese Vakdidactische kennis Instructie gedrag Leesprestaties van leerlingen Gedegen kennis van vakdidactiek leidt tot beter vakdidactisch handelen, en beter vakdidactisch handelen leidt tot betere leesprestaties 4

Evidentie n Beperkte hoeveelheid onderzoek (Lyon & Weiser, 2009) n Conflicterende uitkomsten: n n Uitbreiding van vakdidactische kennis leidt tot verbetering van leesresultaten (e. g. Spear-Swirling & Bucker, 2004; Bos, Mather, Narr & Babur 1999; Lane et. al. 2009; Vakdidactische kennis vormt geen significante verklaring van verbetering van leesresultaten (e. g. Carlisle, Correnti & Phelps, 2009; Carlisle, Kelcey, Rowan & Phelps, 2011) 5

Methode Respondenten: n 109 leraren (groep 4 t/m 8) n 17 scholen (PO) Vakdidactische kennis van lezen Gemeten met behulp van een kennistoets n (Van den Hurk, Houtveen & van de Grift, 2012) Kwaliteit van de leesdidactiek Geobserveerd met observatie instrumenten n (Houtveen, Brokamp & Smits, 2012) 6

Vakdidactische Kennis n Pedagogical Content Knowledge (Shulman, 1986, 1987; Phelps & Schilling, 2004) Toets vakdidactische kennis van lezen 38 dichotome items, gepresenteerd in de vorm van stellingen (Van den Hurk, Houtveen & Van de Grift, 2012) n 7

Voorbeelditems vakdidactische kennis Bent u het eens met de volgende stelling? • Het herhaald lezen van eenvoudige teksten (op beheersingsniveau) leidt tot verhoging van het leestempo • Lezen in een niveaugroepje (Round Robin Practice) stimuleert vloeiend leesgedrag • Oefenen met eenvoudige flitswoorden stimuleert vloeiend leesgedrag Nee Ja 8

Voorbeelditems leesdidactiek De leerkracht: n modelleert geëngageerd leesgedrag n biedt ondersteuning aan de leerlingen n bevordert zelfvertrouwen en gevoelens van competentie bij de leerlingen (cf. Elsäcker & Verhoeven, 2001; Houtveen, Brokamp & Smits, 2012; Morgan, Mraz, Padak & Rasinski, 2009) 9

Leesdidactiek n = 109 Modelleren van geëngageerd leesgedrag Items M (sd) α 6 . 75 (. 26) . 78 Bieden van ondersteuning aan leerlingen 3 . 63 (. 34) . 80 Bevorderen van zelfvertrouwen en competentiegevoelens 9 . 83 (. 16) . 70 10

Items en antwoordmodaliteiten Modelleren van geëngageerd leesgedrag • De leerkracht introduceert een boek • Het voorgelezen fragment vormt een afgerond, begrijpelijk geheel • De leerkracht denkt hardop na over een leesbelevingsonderwerp (gebruikt ‘think-alouds’) Antwoordmodaliteiten Nooit Meer niet dan wel Meer wel dan niet Altijd 11

Lineair structureel model Modelleren Kennistoets Vakdidactische kennis Geboden leesdidactiek Ondersteuning Zelfvertrouwen & Competentiegevoelens 12

Resultaten. 92. 26 1. 00 Kennistoets Modelleren Vakdidactische kennis Geboden leesdidactiek . 42 Ondersteuning . 53 Zelfvertrouwen & Competentiegevoelens Χ 2 =. 77; df = 2; p =. 680; RMSEA =. 000; GFI = 1. 00; AGFI =. 98 13

Conclusie en aanbeveling n n Een gamma van. 26 betekent dat de variantie in vakdidactisch handelen voor 8% wordt verklaard door de vakdidactische kennis. Er lijkt een duidelijke kloof tussen vakdidactische kennis en vakdidactisch handelen Vakdidactisch handelen van leraren wordt voor een deel bepaald door andere factoren dan vakdidactische kennis Meer onderzoek is nodig Misschien moet het theorie aanbod bij vakdidactiek gevolgd worden door observaties gecombineerd met feedback en coaching (e. g. Joyce & Showers, 2002; Kuijpers, Houtveen & Wubbels, 2010; Van den Hurk, Houtveen, Van de Grift & Cras, 2013) 14